Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Didáctica da expresión musical Código 652G02023
Titulación
Grao en Educación Primaria
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Híbrida
Prerrequisitos
Departamento Didácticas Específicas e Métodos de Investigación e Diagnóstico en Educación
Coordinación
Rosa Napal, Francisco César
Correo electrónico
francisco.rnapal@udc.es
Profesorado
Chao Fernández, Aurelio
Rosa Napal, Francisco César
Correo electrónico
aurelio.chao@udc.es
francisco.rnapal@udc.es
Web
Descrición xeral A materia permite adquirir o coñecemento básico dos elementos constitutivos da linguaxe musical occidental e a súa aplicación didáctica, atendendo ao currículo da educación primaria. Debido á natureza dos seus contidos, presenta unha estreita relación entre os aspectos teóricos e os prácticos, e está deseñada baixo o principio interdisciplinar.
Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos
Non hai modificacións.

2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen.
Manteránse todas as metodoloxías, desenvolvéndose a través do Teams.

*Metodoloxías docentes que se modifican.
Non é preciso modificar ninguna metodoloxía.

3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado.
En caso de situacións de alarma, atenderase ao alumnado en horario de titorías, e noutros horarios, tanto a través do correo electrónico como da plataforma TEAMS.

4. Modificacións na avaliación.
Non hai modifiacións, xa que está prevista unha avaliación continua. A correspondente presentación do traballo final farase de forma virtual.

*Observacións de avaliación:
Non hai

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía.
Non hai modificacións


Competencias do título
Código Competencias do título
A19 Coñecer e aplicar metodoloxías e técnicas básicas de investigación educativa e ser capaz de deseñar proxectos de innovación identificando indicadores de avaliación.
A53 Comprender os principios que contribúen á formación cultural, persoal e social desde as artes.
A54 Coñecer o currículo escolar da educación artística, nos seus aspectos plástico, audiovisual e musical.
A55 Adquirir recursos para fomentar a participación ao longo da vida en actividades musicais e plásticas dentro e fóra da escola.
A56 Desenvolver e avaliar contidos do currículo mediante recursos didácticos apropiados e promover as competencias correspondentes aos estudantes.
B1 Aprender a aprender.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B9 Capacidade para expoñer as ideas elaboradas, de forma oral e na escrita.
B11 Capacidade de comprensión dos distintos códigos audiovisuais e multimedia e manexo das ferramentas informáticas.
B12 Capacidade de selección, de análise, de avaliación e de utilización de distintos recursos na rede e multimedia.
B13 Lectura e interpretación de imaxes.
B14 Capacidade para traballar en equipo de forma cooperativa, para organizar e planificar o traballo, tomando decisións e resolvendo problemas, tanto de forma conxunta como individual.
B15 Capacidade para utilizar diversas fontes de información, seleccionar, analizar, sintetizar e extraer ideas importantes e xestionar a información.
B16 Capacidade crítica e creativa na análise, planificación e realización de tarefas, como froito dun pensamento flexible e diverxente.
B17 Capacidade de análise e de autoavaliación tanto do propio traballo como do traballo en grupo.
B19 Capacidade de adaptarse a novas situacións nunha sociedade cambiante e plural.
B21 CB1 - Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeneral, e se adoita encontrar a un nivel que, se ben se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo
B22 CB2 - Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo
B23 CB3 - Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética
B24 CB4 - Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado
B25 CB5 - Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer o currículo escolar da educación artística no seu aspecto musical, desenvolvendo e avaliando os contidos mediante recursos didácticos apropiados. A53
A54
A55
A56
B1
B13
B15
C5
C7
Comprender os elementos constitutivos da música occidental, a súa terminoloxía específica e as principais tendencias da educación musical. A55
B11
B12
B13
B15
B21
B22
C7
Empregar as aplicacións informáticas dirixidas á educación musical, así como as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e a comunicación (TIC). A55
A56
B1
B11
B12
B13
B23
C3
Aplicar as técnicas básicas de investigación para a recollida de datos, a súa análise e a transmisión da información en traballos sobre educación musical. A19
A53
A55
B1
B4
B9
B12
B15
B17
B22
B23
B24
B25
C5
C7
C8
Comprender a contribución das artes en xeral, e a música en particular, á formación cultural, persoal e social. A53
A55
B1
B14
B16
B19
B21
C5
C7

Contidos
Temas Subtemas
Códigos, recursos expresivos e técnicas básicas propias da linguaxe musical Calidades do son
Elementos constitutivos da música tonal occidental
Signos convencionais empregados na linguaxe musical
Discriminación auditiva de alturas e duracións
Creación de patróns melódico-rítmicos
Técnicas para a correcta interpretación de sinxelas obras musicais con voz, frauta de pico e instrumental Orff Interpretación de cancións
Realización de ritmos con percusión corporal e instrumental Orff
Interpretación de melodías na frauta doce
Fundamentos do canto coral
Grupo instrumental mixto
Improvisación
Danzas populares e xogos infantís a través da expresión corporal Representación espacial do son
Creación e aprendizaxe de coreografías
O conto musicalizado
O xogo musical
O teatro musical
Novas correntes pedagóxicas musicais e a visión das máis divulgadas metodoloxías musicais Métodos activos relevantes do século XX:
Emile Xaques-Dalcroze
Zoltán Kodály
Carl Orff
Edgar Willems

Novos enfoques da educación musical, entre outros:
Murray Schafer
John Paynter
David J. Hargreaves
Keith Swanwick
David J. Elliot
Lucy Green
David K. Lines
Principios da educación musical escolar. Aplicación dos métodos e sistemas actuais de pedagoxía musical Introdución ás TIC e ás novas tecnoloxías aplicadas á educación musical:
Secuenciación MIDI
Edición de partituras
Edición de audio
Aplicacións informáticas para o adestramento auditivo
Emprego das TIC para realizar e compartir exercicios.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais A53 C7 3 0 3
Traballos tutelados A19 A54 A55 B1 B12 B13 B14 B15 B16 B17 B19 B22 B24 B25 C3 C5 7 35 42
Obradoiro A53 A54 A55 A56 B1 B22 C3 C5 C7 15 21 36
Proba mixta A56 B1 B21 B22 B25 1 11 12
Prácticas a través de TIC A53 A54 A56 B1 B4 B9 B11 B12 B19 C3 C8 1 5 6
Sesión maxistral A53 A54 A55 A56 B1 B11 B13 B23 C7 C5 15 30 45
 
Atención personalizada 6 0 6
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Valoración dos coñecementos previos do alumnado.
Traballos tutelados Realización colectiva dunha proposta didáctica que constará de dous partes:
1. Fundamentación teórica do tema e dos recursos que se empregarán na proposta e que será obtida a través da revisión de documentos, bases de datos, páxinas web ou medios audiovisuais.
2. Deseño dunha actividade didáctica na que sexan indicados os obxectivos, contidos e criterios de avaliación.
Esta actividade será escenificada e gravada en vídeo polos compoñentes de cada grupo e basearase no movemento corporal asociado á música, contando, entre outros, cos seguintes recursos:
• Interpretación ou creación de coreografías.
• Dramatización musical
• Creación de xogos musicais.
• Emprego de playback, medios audiovisuais, musicogramas dinámicos, etc.
Obradoiro Actividades individuais e colectivas que abranguerán os seguintes aspectos na súa dimensión práctica e didáctica:
1. Interpretación vocal.
2. Interpretación instrumental.
3. Práctica auditiva
4. Aplicación das novas tecnoloxías á práctica e ensino musical.
Proba mixta Esta proba realizarase en dúas fases: a primeira (escrita) consistirá na realización de exercicios prácticos relacionados co temario oficial. A segunda consistirá na execución (vocal e instrumental) dunha ou varias pezas do repertorio establecido.
Prácticas a través de TIC Transcrición dos exercicios teóricos, prácticos e compositivos aos formatos dixitais adecuados, segundo a súa natureza (abertos ou pechados).
Estes arquivos serán compartidos e entregados para a súa avaliación mediante as plataformas informáticas que se establezan.
Sesión maxistral Explicación do contido temático por parte do profesorado ou de profesionais especialistas convidados/as.
Cando o profesorado responsable da materia organice concertos, conferencias, seminarios ou charlas sobre temáticas relacionadas coa materia, serán consideradas tamén dentro deste apartado, e por tanto de obrigada asistencia.

Atención personalizada
Metodoloxías
Obradoiro
Traballos tutelados
Actividades iniciais
Sesión maxistral
Proba mixta
Descrición
A atención personalizada está dirixida tanto ao alumnado con matrícula total como a alumnos e alumnas con matrícula parcial. O profesorado atenderá a resolución de dúbidas que xurdan na materia, así como o seguimento dos traballos indicados.
Debido ao carácter teórico-práctico da materia, as orientacións do profesorado realizaranse na propia clase, por medio da rede ou en horario de titorías. A atención será tanto individual como en grupos reducidos.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Obradoiro A53 A54 A55 A56 B1 B22 C3 C5 C7 Ao tratarse dunha práctica en grupo, na súa avaliación terase en consideración a capacidade de traballo en equipo e de comunicación das propias ideas mediante a creación dun ambiente propicio, así como a disposición de integrarse nun proxecto destinado á obtención de resultados.
É imprescindible asistir a un mínimo de 8 prácticas correctamente realizadas para obter a cualificación de aprobado (5 puntos).
A partir das 8 prácticas obrigatorias sumarase 1.25 puntos por cada asistencia, podendo chegar á máxima cualificación asistindo a 12 sesións.
En casos excepcionais, poderá recuperarse algunha clase tras un previo consenso co profesorado.
10
Traballos tutelados A19 A54 A55 B1 B12 B13 B14 B15 B16 B17 B19 B22 B24 B25 C3 C5 No proceso de avaliación observaranse as seguintes normas:
• No caso de que algúns grupos conten con poucos membros, poderían unirse sen exceder o número de sete integrantes.
• O traballo escrito terá unha extensión entre sete e dez caras.
• Cada presentación escénica terá unha duración entre catro e seis minutos.
• Tanto o traballo escrito como o vídeo, serán entregados a través da plataforma informática que se indique.
Os criterios de avaliación contemplarán os seguintes aspectos:
• Orixinalidade.
• Creatividade.
• Utilidade práctica e viabilidade.
• Adecuación ao currículo de Educación Primaria.
• Coherencia cos obxectivos e os contidos expostos.
30
Sesión maxistral A53 A54 A55 A56 B1 B11 B13 B23 C7 C5 Realizarase unha proba escrita que podería conter:
1. Preguntas de resposta breve.
2. Preguntas tipo test.
3. Preguntas abertas.
4. Exercicios prácticos.
20
Proba mixta A56 B1 B21 B22 B25 Realizaranse as seguintes probas prácticas:
1. Dictado musical (30 %)
2. Expresión vocal (35 %)
3. Expresión instrumental (35 %)
20
Prácticas a través de TIC A53 A54 A56 B1 B4 B9 B11 B12 B19 C3 C8 Os exercicios teóricos, prácticos e de creación musical entregaranse nos formatos dixitais correspondentes a cada caso. Valorarase o emprego correcto das ferramentas básicas de cada aplicación, o que se verificará a partir do acabado final dos traballos. Os traballos poderían abarcar, entre outras, as seguintes modalidades:
1. Manexo de editores de partituras.
2. Manexo de editores de audio.
3. Deseño de exercicios de percusión corporal.
4. Realización de exercicios teórico-prácticos de linguaxe musical
5. Exercicios auditivos a partir de aplicacións pechadas ou titoriais.
20
 
Observacións avaliación

De acordo á participación presencial do alumnado, a avaliación presenta
dúas opcións en calquera das convocatorias:

OPCIÓN A: Alumnado con asistencia igual ou superior ao 80%:

1. Para aprobar a materia cómpre superar cada un dos apartados con unha
nota mínima de 5 sobre 10.

OPCIÓN B: Alumnado con matrícula en réxime de estudos a tempo parcial ou
que teña menos do 80% de asistencia.

1. Para aprobar a materia cómpre superar cada un dos apartados con unha
nota mínima de 5 sobre 10. 

2. Debido as súas características, os
traballos tutelados poderán ser substituídos por outros similares a proposta do
profesorado.

3. O alumnado que non poda realizar as prácticas individuais (proba mixta),
deberá realizar unha proba dos contidos traballados na aula.

4. Considerando que o Obradoiro consiste na interpretación instrumental e vocal
en grupo, o alumnado que reúna os
requisitos para considerarse non presencial deberá acudir á proba acompañado
como mínimo de duas persoas. No caso de no ser posible isto, presentará o
acompañamento das pezas do programa en calquera formato dixital dos que se
contemplan nos contidos da materia.

Os seguintes aspectos afectarán negativamente a cualificación, tanto nos exames como nos traballos:


  • Deficiencias ortográficas.
  • Redacción inconexa ou
    inadecuada.
  • Presentación deficiente.
  • Plaxio.

Farase especial fincapé no coidado do medio ambiente en prol dunha
educación e unha sociedade sustentable. Atendendo a isto, sempre que
sexa posible, a presentación dos traballos escritos  será en soporte dixital.  No caso contrario evitarase o uso de produtos
plásticos na entrega dos mesmos.

Para non interferir no desenvolvemento do resto das materias, evitarase tocar instrumentos musicais nos corredores e noutras áreas comúns da facultade, polo que o alumnado deberá solicitar ao profesorado resérvaa da aula de usos múltiples (cando sexa posible e estea libre), co fin de realizar os ensaios de frauta e da coreografía nese espazo. 


Fontes de información
Bibliografía básica Delalande, F. ((2013)). Las conductas musicales. Editorial de la Universidad de Cantabria.

Referencias bibliográficas

Alonso, C. (2008). Improvisación libre. La composición en movimiento. Vigo: Dos Acordes.

Alsina, P., Díaz, M., Giráldez, A. e Ibarretxe, G. (2010). 10 ideas clave: El aprendizaje creativo. Barcelona: Graó

Arguedas, C. (2006). Cuentos musicales para los más pequeños. Revista Electrónica Actualidades Investigativas en Educación, Vol. 6 Nº 1, pp. 1-22.

Arriaga, C. (2007). Lucy Green. En Díaz, M. y Giráldez, A. (cords.). Aportaciones teóricas y metodológicas a la educación musical. Barcelona: Graó, pp. 181-188.

Bermúdez, M. (2007). Aplicación didáctica de la canción. Filomúsica, Nº 81, p. 1. Disponible en http://www.filomusica.com/filo81/nana.html.

Blardony, S. (2006). La formación permanente del profesorado de música a través de las nuevas tecnologías. Música y Educación, Nº19, pp. 151-157.

Busquet, F. (2000). Recursos informáticos para la educación musical en la Red Telemática Educativa de Cataluña. Eufonía Nº 20, pp. 6-14.

Calvillo, A. (2008). Herramientas didácticas para la educación musical. Cádiz: Bubok.

Calvillo, A. (2009a). Fundamentos didácticos de las nuevas tecnologías aplicadas a la música I: Música y edición de sonido. Cádiz: Bubok.

Calvillo, A. (2009b). Fundamentos didácticos de las nuevas tecnologías aplicadas a la música II: La edición de partituras y su didáctica. Cádiz: Bubok.

Calvo-Manzano, A. (2002) Acústica físico-musical.  Madrid: Real Musical.

Camara, A. (2004). La actividad de cantar en la escuela: una práctica en desuso. Revista de Psicodidáctica, Nº 17, pp. 75-84.

Carbajo, C. (2009). El perfil profesional del docente de música en Educación Primaria: Autopercepción de competencias profesionales y la práctica del aula. Tesis doctoral. Murcia: Universidad de Murcia.

Comellas, J. (2006). Historia sencilla de la música. Madrid: Rialp.

Cooper, G. y Meyer, L. (2001). Estructura rítmica de la música. Barcelona: Idea Books.

Copland, A. (2006). Cómo escuchar la música. Mexico: F.C.E.

Chao, R. (2005). Fundamentos didácticos de los métodos pedagógicos del siglo XX a la actualidad. Vilalba: Conservatorio Municipal.

De Pedro, D. (2001). Teoría completa de la música. Madrid: Real Musical.

Del Bianco, S. (2007). Jaques–Dalcroz. En Díaz, M. y Giráldez, A. (cords.). Aportaciones teóricas y metodológicas a la educación musical. Barcelona: Graó. pp. 23 - 32.

Delalande, F. (2004), La enseñanza de la música en la era de las nuevas tecnologías. Comunicar, Nº 23, pp. 17-23.

Delalande, F. (2013). Las conductas musicales. Santander: Editorial de la Universidad de Cantabria.

Díaz, G. (2007). La audición musical con recursos informáticos. Eufonía, Nº 39, pp. 17-26.

Díaz, M. y Giráldez, A. (Coords.) (2007). Aportaciones teóricas y metodológicas a la educación musical. Barcelona: Graó.

Díaz, M. y Riaño, M. (Coords.) (2007). Creatividad en educación musical. Santander: Universidad de Cantabria. Servicio de Publicaciones.

Díaz, M. y Riaño, M. (2010). Voz, cuerpo y acción. Un espacio para la música. Santander: Universidad de Cantabria.

Díaz, M. (2002). La música en el currículum de primaria. Barcelona: Grao. 

Domeque, M., Lagarriga, E. y Segalés, E. (1988). Audición musical. Barcelona: Teide.

Eisner, E. (2004). El arte y la creación de la mente. Barcelona: Paidós.

Elliot, D. (Ed.) (2005). Praxial Music Education: reflections and dialogues. Oxford: University Press.

Escobar, M. (2005). Del movimiento a la danza en la educación musical. Educatio,  Nº 23, pp. 125-139.

Espinar, J. (2011). Una aproximación a la música griega antigua. Thamyris, n. s. Nº 2, pp. 141-157.

Espinosa, S. (2007). Creación y pedagogía: los compositores van al aula. En Díaz, M. y Giráldez, A. (cords.). Aportaciones teóricas y metodológicas a la educación musical. Barcelona: Graó, pp. 95-112.

Fernández, J. (2007). Edgar Willems. En Díaz, M. y Giráldez, A. (cords.). Aportaciones teóricas y metodológicas a la educación musical. Barcelona: Graó, pp. 43-53.

Frederickson, M. (2010).The National Standards for Music Education: A Transdisciplinary Approach in the Applied Studio. Music Educators Journal, Nº 97(2), pp. 44-50. 

Gainza, V. (2002). Pedagogía musical. Dos décadas de pensamiento y acción educativa. Buenos Aires: Lumen.

Gaínza, V. (2002). Música: amor y conflicto. Diez estudios de psicopedagogía musical. Buenos Aires: Lumen

Gainza, V. (2003). La educación musical entre dos siglos: del modelo metodológico a los nuevos paradigmas. S. P. I. M. E. Universidad de San Andrés. Disponible en http://www.udesa.edu.ar/files/ESCEDU/DT/DT10-GAINZA.PDF.

García, P. y Estebaranz, A. (2005). Innovación y creatividad en la enseñanza musical. Barcelona: Octaedro.

Gardner, H. (2005). Inteligencias múltiples. La teoría en la práctica. Buenos Aires: Paidós

Gértrudix, F. (2005). Las TIC al servicio de la educación musical. Un binomio de siempre. Icono 14, Nº 5, pp. 1 – 13.

Gertrudix, M. (2003). Música y narración en los medios audiovisuales. Madrid:  Laberinto.

Giráldez, A. (2005). Internet y educación musical. Barcelona: Graó.

Giráldez, A. (2007). La educación musical en un mundo digital. Eufonía, Nº 39, pp. 8-16.

Giráldez, A. (2007). La competencia cultural y artística. Madrid: Alianza.

Giráldez, A. (2010). (Coord.). Música. Complementos de formación disciplinar. Vol. I. Barcelona: Graó.

Giráldez, A. (2010). (Coord.). Música. Investigación, innovación y buenas prácticas. Barcelona: Graó.

Giráldez, A. (Coord.) (2011). Didáctica de la música. Barcelona: Graó.

Green, L. (2001). Música, género y educación. Madrid: Morata.

Green, L. (2009). Significado musical y reproducción social: Defensa de la recuperación de la autonomía. En Lines, D. (Comp.). La educación para el nuevo milenio. Madrid: Morata.

Grout, D. y Palisca, C. (2001). Historia de la música occidental (I y II). Madrid: Alianza.

Gustems, J. (2013). Creatividad y educación musical: actualizaciones y contextos. Barcelona: Dinsic.

Hargreaves, D. (1991). Infancia y educación artística. Madrid: Morata.

Hargreaves, D. (1998). Música y desarrollo psicológico. Barcelona: Graó.

Hentschke, L. y Teixeira, R. (2007). Keith Swanwick. En Díaz, M. y Giráldez, A. (cords.). Aportaciones teóricas y metodológicas a la educación musical. Barcelona: Graó, pp. 257-266.

Hurtado, J. (2003). “Muchas leyes y pocas notas. Reflexiones de un maestro”. En Eufonía 28.Barcelona: Grao. 

Jimeno, M.  (2007). David J. Hargreaves. En Díaz, M. y Giráldez, A. (cords.). Aportaciones teóricas y metodológicas a la educación musical. Barcelona: Graó, pp. 203-210.

Jorquera, M. (2004). Métodos históricos o activos en educación musical. Revista Electrónica de LEEME, Nº 14, pp. 1 -30.

Kühn, C. (2003). Tratado de la forma musical. Barcelona Idea Books.

Lago, P. y Cabrelles, M. (2010). La mejora del aprendizaje musical a través del juego musical. Revista de Folklore, Nº 344, pp. 47-60.

Langeveld, J. (2002). Escuchar y mirar. Teoría de la música. Madrid: Akal.

Latham,  A. (2010). Diccionario enciclopédico de la música. México: F.C.E.

Levitin, J. (2008). Tu cerebro y la música. El estudio científico de una obsesión humana. Barcelona: RBA.

Lines, D. (comp.) (2009). La educación musical para el nuevo milenio: Madrid. Morata.

Loizaga, M. (2007). Thomas Adam Regelski. En Díaz, M. y Giráldez, A. (cords.). Aportaciones teóricas y metodológicas a la educación musical. Barcelona: Graó, pp. 211-219.

López Ibor, S. (2007). Carl Orff. En Díaz, M. y Giráldez, A. (cords.). Aportaciones teóricas y metodológicas a la educación musical. Barcelona: Graó, pp. 71-77.

Márquez, J. y Sempere, J. (2013). Nuevas  tecnologías aplicadas a la Educación Musical. Universidad de Cádiz: UCA.

Marshall, N., North, A. y Hargreaves, D. (2005). Educación musical en el siglo XXI: una perspectiva psicológica. Eufonía, Nº 34, pp. 8-32.

Martenot, M. (1993). Principios fundamentales de formación musical y su aplicación. Madrid: Rialp.

Martí, J. (2000). Más allá del arte: la música como generadora de realidades sociales. San Cugat del Vallés: Deriva Editorial.

Martínez, J. M. (1996). Nuevas herramientas para la educación musical: MIDI y nuevas tecnologías. Eufonía, Nº 4, pp.33-46.

McAuley, J. (2010). Tempo and Rhythm, in Jones M.R., Fay, R. & Popper, A. (eds.). Music Perception. New York: Springer, pp. 165-199.

Michels, U. (2004). Atlas de música. Madrid: Alianza.

Morante, P. (2010). Programa de juegos musicales para desarrollar la creatividad en los niños. Congreso Iberoamericano de Educación. Disponible en http://metas2021.org/congreso/aprobadas.htm.

Nettl, B. y Russell, M. (eds.) (2004). En el transcurso de la interpretación. Estudios sobre el mundo de la improvisación musical. Madrid. Akal.

Núñez, L. y  Navarro, M. (2007). Dramatización y educación: aspectos teóricos. Teoría de la educación, Nº 19, 2007, pp. 225-252.

Ördög, L. (2000). La educación musical según el sistema Kodály. Valencia: Rivera Mota.

Oriol, N. (2005). La música en las enseñanzas de régimen general en España y su evolución en el siglo XX y comienzos del XXI. LEEME, Nº 16, pp. 1-33.

Oriol, N. (Dir.) (2001). La educación artística, clave para el desarrollo de la creatividad. Madrid: Ministerio de Educación.

Pajares, R. (2010). Historia de la música en seis bloques. Madrid: Vision Libros.

Pascual, P. (2006). Didáctica de la música. Madrid: Pearson Prentice Hall.

Pastor, J. (2007). El cuento musical: Una vía para la expresión de la comprensión lectora. En Cerrillo, P., Cañamares, C. y Sánchez, C.  (coord.). Literatura infantil: nuevas lecturas, nuevos lectores. Cuenca: UCLM, pp. 117-124.

Paynter, J. (1991). Oir, aquí y ahora. Buenos aires: Ricordi.

Paynter, J. (1999). Sonido y estructura. Madrid: Akal.

Pérez-Aldeguer, S. (2013). El teatro musical como vehículo de aprendizaje: un proyecto de innovación docente en la universidad. Castelló de la Plana: Publicacions de la Universitat Jaume I.

Piston, W. (2008).  Armonía. Cooper City: Span Pres.

Ramírez, C. (2006). Música, lenguaje y educación: La comunicación humana a través de la música en el proceso educativo. Valencia: Tirant lo Blanch.

Regelski, T. (2002). On methodolatry and music teaching as critical and reflective praxis. Philosophy of Music Education Review, Nº 10, pp. 102-123.

Rodríguez, Y. y Sosa, F. (2009). Uso y clasificación de programas informáticos musicales considerados como abiertos y cerrados. El guiniguada, Nº 18, pp. 151-163.

Rosa-Napal, F. (2015). La formación musical del futuro profesorado de Educación Primaria. Tesis doctoral. A Coruña: UDC.

Rosa-Napal, F. y Romero, I. (2015). La expresión musical desde el desarrollo auditivo y vocal en Educación Primaria. REIPE, Vol. Extr., No. 4, pp. 30-33.

Sacks, O. (2009). Musicofilia. Relatos de la música y el cerebro. Barcelona: Anagrama.

Sanjosé, V. (1997). Didáctica de la Expresión Musical para maestros. Valencia: Piles.

Sarget, M. (2000). Perspectiva histórica de la educación musical. Revista de la Facultad de Educación de Albacete, Nº 15, pp. 117-132.

Schafer, M. (1969). El compositor en el aula. Buenos Aires: Ricordi Americana

Schafer, M. (1975). El rinoceronte en el aula. Buenos Aires: Ricordi.

Schafer, M. (1969). El nuevo paisaje sonoro. Buenos Aires: Ricordi.

Schafer, M. (1967). Limpieza de oídos. Buenos Aires: Ricordi.

Small, C. (2006). Música, sociedad, educación. Madrid: Alianza.

Subirats, M. (2007). Zoltán Kodály. En Díaz, M. y Giráldez, A. (cords.). Aportaciones teóricas y metodológicas a la educación musical. Barcelona: Graó, pp. 63-70.

Swanwick, K. (1991). Música, pensamiento y educación. Madrid: Morata

Swanwick, K. (1994). Musical knowledge. Intuition and analysis in music education. Londres: Routledge and Kegan Paul.

Tejada, J. (2001). MIDI para el conservatorio, la escuela y el instituto: encore, finale, band in a box. Barcelona: Rivera Editores.

Tejada, J. (2007). Agrupaciones musicales y la práctica en conjunto. Diseño de un seminario para creación de materiales mediante tecnología audio-digital (I). Música y Educación, Nº 72, pp.133-137.

Tejada, J. (2008a). Agrupaciones musicales y la práctica en conjunto. Diseño de un seminario para creación de materiales mediante tecnología audio-digital (II). Música y Educación, Nº73, pp.99-103.

Tejada, J. (2008b). Agrupaciones musicales y la práctica en conjunto. Diseño de un seminario para creación de materiales mediante tecnología audio-digital (III). Música y Educación, Nº 74, pp.78-81.

Toch, E. (2001). Elementos constitutivos de la música. Barcelona: Idea Books.

Torres, L. (2010). Las TIC en el aula de educación musical: Bases metodológicas y posibilidades prácticas. Sevilla: MAD.

Trainor, L. and Corrigall, K. (2010). Music acquisition and effects of musical experience.  In Jones, M., Fay, R. and Popper, A. (eds.). Music Perception. New York: Springer. pp. 89-127.

Vílchez, L. (2009). La música y su potencial educativo. Madrid: SM.

Villena, I., Vicente, A. y de Vicente, P. (1998). Pedagogía musical activa. Corrientes contemporáneas. Anales de pedagogía, Nº 16,  pp. 101-122.

Waisburdi, G. y Erdmenger, E. (2007). El poder de la música en el aprendizaje. Cómo lograr un aprendizaje acelerado y creativo. Sevilla: MAD.

Willems, E. (1961). Las bases psicológicas de la educación musical. Buenos Aires. Eudeba.

Willems, E. (1979). II ritmo. Brescia: La Scuola.

Willems, E. (1994). El valor humano de la educación musical. Barcelona: Paidós.

Willems, E. (2001). El oído musical: La preparación auditiva del niño. Barcelona: Paidós.

Willems, E. (2011). Las bases psicológicas de la educación musical. Barcelona: Paidós.

Wuytack, J. (1998). Audición musical activa.  Porto: Associaçao  Wuytack  de Pedagogía Musical.

Wuytack, J. (2009). Audición musical activa con el musicograma. Eufonía Nº 47, pp. 43-55.

Wuytack, J. (1988). Musicograma. Vigo: Asociación de Pedagogía Musical.

Zamacois, J. (2002). Curso de formas musicales. Barcelona: Idea Books.

Páginas WEB

http://www.aulamusical.com/pedagog.html

http://www.hermex.es/musica/

http://80.34.38.142/bivem/

http://www.filomusica.com/filo86/audicion.html

http://presencias.net/ 

http://rincones.educarex.es/musica/

http://www.aprendomusica.com/#

http://www.aulamusical.com/

http://www.educaweb.com/

http://www.hagaselamusica.com/

http://www.ite.educacion.es/

http://www.educateca.com/

http://www.educared.net/

http://www.docenotas.com/

http://eufonia.grao.com/revistas/presentacion.asp?ID=7

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Para non interferir no desenvolvemento do resto das materias, evitarase tocar instrumentos musicais nos corredores e noutras áreas comúns da facultade, polo que o alumnado deberá solicitar ao profesorado a reserva da aula de usos múltiples (cando sexa posible e estea libre), co fin de realizar os ensaios de frauta e da coreografía nese espazo. 



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías