Datos Identificativos 2016/17
Asignatura (*) Intervención psicolóxica nas discapacidades Código 652G03025
Titulación
Grao en Educación Social
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía Evolutiva e da Educación
Coordinación
Barca Enríquez, Eduardo
Correo electrónico
e.barcae@udc.es
Profesorado
Barca Enríquez, Eduardo
Ferradás Canedo , María del Mar
Franco Taboada, Victoria
Freire Rodríguez, Carlos
Correo electrónico
e.barcae@udc.es
mar.ferradasc@udc.es
v.franco@udc.es
carlos.freire.rodriguez@udc.es
Web
Descrición xeral Los contenidos de la asignatura contemplan por una parte, el ámbito de actuación, que no es otro que el de la discapacidad y, por otra, los procesos, procedimientos y factores que intervienen en la acción educativa en contextos no formales, para inducir cambios comportamentales. En relación con este último aspecto es necesario que el alumno conozca las distintas formas que pueden adoptar los estados deficitarios, y diferencie entre los factores de carácter intrapersonal del sujeto de aquellos otros de naturaleza interpersonal y contextual.
Desde una perspectiva psicopedagógica, la docencia de una materia de estas características para futuros educadores sociales debe suministrarles no sólo los conocimientos y de la metodología necesaria para hacer frente a las situaciones tan especiales y particulares con las que se pueden encontrar en su vida laboral, sino también ayudarles a desarrollar unas actitudes de reflexión, de crítica y de compromiso para hacer frente a las situaciones, muchas veces distorsionadas y decepcionantes, con las que se pueden encontrar.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer os campos da educación social e recoñecer novos ámbitos emerxentes.
A2 Comprender os supostos e fundamentos históricos, pedagóxicos, psicolóxicos e sociolóxicos da acción socioeducativa e os seus ámbitos de actuación, valorando as súas implicacións.
A3 Analizar as políticas de benestar social e a lexislación que sustentan os procesos de acción socioeducativa.
A4 Distinguir os estadios evolutivos das persoas, e interpretar as súas implicacións educativas.
A5 Identificar e analizar os factores contextuais que afectan os procesos de intervención socioeducativa.
A8 Detectar factores de vulnerabilidade, de exclusión e de discriminación social que dificulten a inclusión social, escolar e laboral de persoas e colectivos
A9 Deseñar e desenvolver proxectos, programas e servizos nos diferentes campos de intervención profesional promovendo a participación e o desenvolvemento comunitario.
A11 Observar, analizar, interpretar procesos de mediación social, cultural e educativa.
B1 Elaborar, analizar, sintetizar, valorar e transmitir criticamente a información.
B2 Redactar e presentar informes técnicos, memorias, regulamentos ou calquera outro documento básico que contribúa a regular a acción socioeducativa.
B3 Xerar a cultura profesional colaborativa, fomentando o traballo en rede e integrándose en grupos interdisciplinares con iniciativa e responsabilidade.
B4 Deseñar e impulsar espazos socioeducativos en contextos de diversidade atendendo á igualdade de xénero, á equidade e respecto aos dereitos humanos, favorecendo o empoderamento das persoas e colectivos ubicados en situacións de desvantaxe social.
B5 Capacidade de mostrar actitudes coherentes coas concepcións éticas e deontolóxicas propias da profesión.
B6 Adquirir e dominar habilidades comunicativas que permitan transmitir información, ideas e propostas a diversas audiencias.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer os campos da educación social e recoñecer novos ámbitos emerxentes. A1
Comprender os supostos e fundamentos históricos, pedagóxicos, psicolóxicos e sociolóxicos da acción socioeducativa e os seus ámbitos de actuación, valorando as súas implicacións. A2
Analizar as políticas de benestar social e a lexislación que sustentan os procesos de acción socioeducativa. A3
Distinguir os estadios evolutivos das persoas, e interpretar as súas implicacións educativas. A4
Identificar e analizar os factores contextuais que afectan os procesos de intervención socioeducativa. A5
Detectar factores de vulnerabilidade, de exclusión e de discriminación social que dificulten a inclusión social, escolar e laboral de persoas e colectivos A8
Deseñar e desenvolver proxectos, programas e servizos nos diferentes campos de intervención profesional promovendo a participación e o desenvolvemento comunitario. A9
Observar, analizar, interpretar procesos de mediación social, cultural e educativa. A11
Elaborar, analizar, sintetizar, valorar e transmitir criticamente a información. B1
Redactar e presentar informes técnicos, memorias, regulamentos ou calquera outro documento básico que contribúa a regular a acción socioeducativa. B2
Xerar a cultura profesional colaborativa, fomentando o traballo en rede e integrándose en grupos interdisciplinares con iniciativa e responsabilidade. B3
Deseñar e impulsar espazos socioeducativos en contextos de diversidade atendendo á igualdade de xénero, á equidade e respecto aos dereitos humanos, favorecendo o empoderamento das persoas e colectivos ubicados en situacións de desvantaxe social. B4
Capacidade de mostrar actitudes coherentes coas concepcións éticas e deontolóxicas propias da profesión. B5
Adquirir e dominar habilidades comunicativas que permitan transmitir información, ideas e propostas a diversas audiencias. B6
Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C1
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. C3
Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. C6
Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. C7
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. C8

Contidos
Temas Subtemas
TEMA 1: CONCEPTUALIZACÍÓN DE DISCAPACIDAD

1.1.- LA DISCAPACIDAD EN LA SOCIEDAD ACTUAL.
1.2.- ORÍGENES Y EVOLUCIÓN DE LAS DIVERSAS CONCEPCIONES DE LA DISCAPACIDAD.
1.3.- LAS CLASIFICACIONES INTERNACIONALES.
1.4.- PROGRAMAS DE ACCIÓN Y ESTRATEGIAS DE INTERVENCIÓN
TEMA 2: INTERVENCIÓN EN EDUCACIÓN SOCIAL.

2.1.- LA INTERVENCIÓN EN LA ACCIÓN SOCIAL.
2.2.- DELIMITACIÓN DE CONTEXTOS DE INTERVENCIÓN DEL EDUCADOR SOCIAL EN LA DISCAPACIDAD
2.2.1. Intervención en la discapacidad en el ámbito familiar.
2.2.2. Intervención en la discapacidad en el ámbito socio-comunitario.
2.3. ENFOQUES DE INTERVENCIÓN PSICOPEDAGÓGICA
2.3.1.- Enfoque Conductista.
2.3.2.- Enfoque Cognitivo-Constructivista.
2.3.3.- Enfoque Ecológico
TEMA 3: LA DISCAPACIDAD INTELECTUAL
3.1.- CONCEPTUALIZACIÓN DEL RETRASO MENTAL.
3.2.- FACTORES ETIOLÓGICOS.
3.3.- LOS INDICADORES DE PROBLEMAS DE RETRASO MENTAL.
3.4.- ALGUNOS SÍNDROMES DEL RETRASO MENTAL.
3.5.- DESARROLLO COGNITIVO Y ORGANIZACIÓN DE LOS PROCESOS INTELECTUALES.
3.6.- ASPECTOS PSICO-EMOCIONALES DEL RETRASO MENTAL.
3.7.- DIFICULTADES DE ADAPTACIÓN SOCIAL.
TEMA 4: LOS TRASTORNOS GENERALIZADOS DEL DESARROLLO (TGD).
4.1.- CONCEPTUALIZACIÓN DE LOS TGD.
4.2.- TIPOS DE TRASTORNOS.
4.3.- EL TRASTORNO AUTISTA: DESCRIPCIÓN, ETIOLOGÍA, PREVALENCIA Y CONCEPTO DE
“ESPECTRO AUTISTA”.
4.4.- LOS OTROS TGD: EL SÍNDROME DE RETT, EL SÍNDROME DESINTEGRATIVO INFANTIL, EL
SÍNDROME DE ASPERGER.
4.5.- RECOMENDACIONES PREVIAS A LA INTERVENCIÓN.
4.6.- ENFOQUES COGNITIVOS DE INTERVENCIÓN: PROGRAMAS DE “LECTURA DE LA MENTE”.
4.7.- FORMAS DE ENSEÑAR A “LEER LA MENTE”: PRINCIPIOS Y NIVELES DE ENSEÑANZA.
TEMA 5: ENFERMEDAD, LIMITACIÓN FÍSICA Y DISCAPACIDAD.

5.1.- ACERCA DE LA ENFERMEDAD Y SUS SECUELAS.
5.2.- LAS DISCAPACIDADES FÍSICAS: DESCRIPCIÓN Y TIPOS.
5.3.- ALGUNAS RECOMENDACIONES DE INTERVENCIÓN PARA EL EDUCADOR.
5.4.- RECURSOS Y AYUDAS TÉCNICAS PARA LA INTERVENCIÓN DEL EDUCADOR SOCIAL CON DISCAPACITADOS FÍSICOS.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A1 A4 A5 A6 A8 A9 A11 A12 A21 21 15 36
Traballos tutelados A2 A3 B1 B2 B5 B6 C8 2 23 25
Proba mixta A1 A4 A5 A6 A8 A9 A11 A12 A21 4 8 12
Discusión dirixida B3 B4 B5 B6 C1 C3 C4 C6 C7 6 19 25
Estudo de casos B1 B2 B4 9 23 32
 
Atención personalizada 20 0 20
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Explicación teórica de los contenidos referenciados. Se tendrá en cuenta la asistencia a las clases expositivas. Puntuación: 5 %
Traballos tutelados Se solicitaran trabajos voluntarios sobre un tema específico que los alumnos desarrollarán individualmente o en grupos pequeños de no más de dos personas y se expondrán en clase o en tutorías. Puntuación: 10 %.
Proba mixta El grado de comprensión de los contenidos; la capacidad para relacionar los conocimientos entre sí seleccionando coherentemente los que deben ser utilizados para responder adecuadamente a las cuestiones solicitadas. Puntuación: 70 %
Discusión dirixida Análisis de artículos previamente entregados para discutir por grupos
Estudo de casos La comprensión del problema que se plantea; la capacidad de análisis; discusión, búsqueda y argumentación razonada de posibles soluciones. Puntuación: 15 %

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
Atención por parte de la profesora al desarrollo de las diferentes actividades (trabajos de grupo, estudio de casos, etc.) y orientación o aclaración de dudas referidas a cualquiera de los aspectos teóricos o procedimentales de la materia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Estudo de casos B1 B2 B4 Estudio de casos: La comprensión del problema que se plantea; la capacidad de análisis; discusión, búsqueda y argumentación razonada de posibles soluciones. Puntuación: 15 % 10
Sesión maxistral A1 A4 A5 A6 A8 A9 A11 A12 A21 Sesión magistral: Se tendrá en cuenta la asistencia a las clases expositivas. Puntuación: 5 % 5
Traballos tutelados A2 A3 B1 B2 B5 B6 C8 Trabajos tutelados: Se solicitaran trabajos voluntarios sobre un tema específico que los alumnos desarrollarán individualmente o en grupos pequeños de no más de dos personas y se expondrán en clase o en tutorías. Puntuación: 10 %. 10
Proba mixta A1 A4 A5 A6 A8 A9 A11 A12 A21 Prueba mixta: El grado de comprensión de los contenidos; la capacidad para relacionar los conocimientos entre sí seleccionando coherentemente los que deben ser utilizados para responder adecuadamente a las cuestiones solicitadas. Puntuación: 70 % 70
Discusión dirixida B3 B4 B5 B6 C1 C3 C4 C6 C7 Análisis de artículos por grupos 5
 
Observacións avaliación

Será obligatoria la asistencia a las clases interactivas para la admisión de los trabajos y clases prácticas. Los alumnos tendrán que entregar un portafolios con las actividades realizadas para presentarse a las pruebas mixtas de evaluación.


Fontes de información
Bibliografía básica

 

  Barton, L. (Comp.) (1998). Discapacidad y Sociedad. Madrid. Morata.

 

  Frith, U. (1991). Autismo. Madrid. Alianza.

  Gallardo Jáuregui, Mª V. y Salvador López, Mª L. (1994). Discapacidad Motórica. Aspectos Evolutivos y  

    Psicoeducativos. Archidona, Málaga. Aljibe.

  García Sánchez, J. N. (Coord) (1999). Intervención Psicopedagógica en los Trastornos del Desarrollo.

     Madrid. Pirámide.

  Verdugo Alonso, M. A. (dir.) (1995). Personas con discapacidad. Perspectivas psicopedagógicas y

     rehabilitadoras. Madrid: Siglo Veintiuno de España Editores.

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías