Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Psicoloxía comunitaria Código 652G03034
Titulación
Grao en Educación Social
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Cuarto Optativa 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Psicoloxía
Coordinación
Correo electrónico
Profesorado
López-Cortón Facal, Ana María
Correo electrónico
ana.lopez-corton@udc.es
Web http://www.udc.es/dep/psico
Descrición xeral A Psicoloxía Comunitaria é un campo de actuación e investigación relacionada coa psicoloxía social que se ocupa do comportamento humano nos seus contextos sociais inmediatos, comunitarios. Como forma de intervención, ocúpase da prevención dos problemas psicolóxicos con raíces sociais (drogas, exclusión, desintegración social, violencia doméstica e pública, trastorno mental, fracaso escolar, delincuencia xuvenil, etc.). Desde unha perspectiva positiva tamén se ocupa de promover o desenvolvemento humano integral.
Todo elo desde a participación dos receptores das intervencións comunitarias como suxeitos activos (axentes) na intervención.
O seu objetivo principal é estudar os factores psicosociais que permiten desenvolver, fomentar e manter o control e o poder que os individuos poden exercer sobre o seu ambiente individual e social, para solucionar problemas que os afectan e lograr cambios neses ambientes e na estrutura social.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer os campos da educación social e recoñecer novos ámbitos emerxentes.
A5 Identificar e analizar os factores contextuais que afectan os procesos de intervención socioeducativa.
A6 Seleccionar diferentes métodos e técnicas para a planificación e avaliación de programas e servizos.
A8 Detectar factores de vulnerabilidade, de exclusión e de discriminación social que dificulten a inclusión social, escolar e laboral de persoas e colectivos
A9 Deseñar e desenvolver proxectos, programas e servizos nos diferentes campos de intervención profesional promovendo a participación e o desenvolvemento comunitario.
A14 Identificar e emitir xuízos razoados sobre problemas socioeducativos para mellorar a práctica profesional.
A17 Formar axentes de intervención socioeducativa e comunitaria.
A18 Dirixir e coordinar planos e proxectos socioeducativos.
A21 Deseñar e implementar procesos de avaliación de programas e estratexias de intervención socioeducativa en diversos contextos.
B1 Elaborar, analizar, sintetizar, valorar e transmitir criticamente a información.
B2 Redactar e presentar informes técnicos, memorias, regulamentos ou calquera outro documento básico que contribúa a regular a acción socioeducativa.
B3 Xerar a cultura profesional colaborativa, fomentando o traballo en rede e integrándose en grupos interdisciplinares con iniciativa e responsabilidade.
B4 Deseñar e impulsar espazos socioeducativos en contextos de diversidade atendendo á igualdade de xénero, á equidade e respecto aos dereitos humanos, favorecendo o empoderamento das persoas e colectivos ubicados en situacións de desvantaxe social.
B5 Capacidade de mostrar actitudes coherentes coas concepcións éticas e deontolóxicas propias da profesión.
B6 Adquirir e dominar habilidades comunicativas que permitan transmitir información, ideas e propostas a diversas audiencias.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Avaliar programas, proxectos, servizos e políticas dirixidos ao desenvolvemento persoal, profesional e institucional. A1
A5
A6
A8
A9
A18
A21
B1
C4
C8
Diagnosticar as diferentes dimensións, áreas e ámbitos de intervención socioeducativa. A1
A5
A6
A14
A17
A18
B1
B2
B3
B5
C4
C6
Deseñar e levar a cabo proxectos de investigación aplicados aos diferentes campos e aspectos da intervención educativa. A1
A5
A8
A9
A18
B2
B3
C4
C6
C8
Capacidade de resolución de problemas. A6
A8
A17
A18
B4
B6
C6
Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. A1
A5
A6
A8
A9
A17
B1
B2
B3
B4
C4
C8
Sensibilización cara os problemas sociais e comunitarios desde a Psicoloxía Social A5
A8
A17
B1
B2
B3
B4
B6
C4

Contidos
Temas Subtemas
I. INTRODUCIÓN A PSICOLOXÍA COMUNITARIA 1Evolución histórica e definicións da Psicoloxía Comunitaria
2 Estratexia metodolóxica en Psicoloxía Comunitaria
3-Redes de apoio social
4-Empowerment

2- PSICOLOXÍA DA VIOLENCIA 1 Teorías de la agresividad. Variables mediadoras
2 Violencia escolar. El menor maltratador
3 Mozos Psicopáticos
4 Tratamiento de agresores
3 -HABILIDADES SOCIAIS 1 Tipos de comunicación
2 Asertividade
3 Educacion Emocional
4 Detección da mentira
4-FORMACIÓN DO AUTOCONCEPTO E AUTOESTIMA 1 Componentes do autoconcepto e a autoestima
2 Formación da identidade
3 Aspectos sociais derivados da identidade sexual
4 O rol da comunidade na identidade sexual
5- PSICOLOXÍA SOCIAL DA SAÚDE 1 A enfermidade mental e apoio social
2 Factores de risco e de protección da enfermidade mental
3 Uso do lecer e do tempo libre
4 Psicoloxía do deporte
6-RESILIENCIA PSICOLÓXICA E APLICACIÓN A CONTEXTOS COMUNITARIOS 1 Concepto de Resiliencia
2 Tipos de Resiliencia
3 Modelos de Resiliencia
4 Aplicacións da resiliencia psicolóxica

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Traballos tutelados A5 A6 A8 A9 B1 B2 B4 C8 C4 6 48 54
Presentación oral A14 B1 10 20 30
Estudo de casos A14 A17 A18 B5 B6 C8 14 17 31
Lecturas A1 A21 C6 2 10 12
Sesión maxistral B3 C6 C8 20 0 20
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Traballos tutelados Metodoloxía deseñada para promover a aprendizaxe autónoma dos estudantes, baixo a tutela do profesor e en escenarios variados (académicos e profesionais). Está referida prioritariamente á aprendizaxe do “como facer as cousas”. Constitúe unha opción baseada na asunción polos estudantes da responsabilidade pola súa propia aprendizaxe.
Este sistema de ensino baséase en dous elementos básicos: a aprendizaxe independente dos estudantes e o seguimento desa aprendizaxe polo profesor-titor.
Presentación oral Intervención inherente aos procesos de ensino-aprendizaxe baseada na exposición verbal a través da que o alumnado e profesorado interactúan dun modo ordenado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica.

Estudo de casos Metodoloxía onde o suxeito se enfronta ante a descrición dunha situación específica que suscita un problema que ten que ser comprendido, valorado e resolto por un grupo de persoas, a través dun proceso de discusión. O alumno sitúase ante un problema concreto (caso), que lle describe unha situación real da vida profesional, e debe ser capaz de analizar unha serie de feitos, referentes a un campo particular do coñecemento ou da acción, para chegar a unha decisión razoada a través dun proceso de discusión en pequenos grupos de traballo.
Lecturas
Sesión maxistral Exposición oral comentada co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas pregunas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe. A clase maxistral é tamén coñecida como "conferencia", "método expositivo" ou "lección maxistral". Esta última modalidade soe reservarse para un tipo especial de lección impartida por un docente en ocasións especiais, cun contido que supón unha elaboración orixinal e baseada no uso case exclusivo da palabra como vía de transmisión da información á audiencia.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Estudo de casos
Descrición
Para el desarrollo del trabajo tutelado y proyectos los alumnos deben acudir a las tutorías específicamente creadas para tal fin y recibirá atención y guía del profesor en los siguientes aspectos:

- Al menos una sesión para la elección del tema a desarrollar posteriormente y la orientación bibliográfica.
- Al menos una sesión para presentar un esquema de desarrollo del trabajo.

Los trabajos tutelados pueden realizarse de manera individual por norma general y los proyectos en grupo, que no podrá exceder de 4 personas.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Sesión maxistral B3 C6 C8 Valórase a participación activa do alumnado nas sesión maxistrais, asi como o intercambio de impresións alumno/a- profesora
10
Traballos tutelados A5 A6 A8 A9 B1 B2 B4 C8 C4 O traballo tutelado constará de dúas partes. A primeira versará sobre o estudio dun problema social dende o punto de vista da psicoloxía comunitaria

A segunda parte consistirá no desenvolvemento hipotético dun plan de intervención comunitaria.

30
Presentación oral A14 B1 Ademáis do informe por escrito, os traballos tutelados deberán expoñerse na clase de forma oral. O alumnado poderá utilizar os apoios técnicos dispoñibles .

Valorarase a forma de expresarse, la comunicación gestual, la claridad en la exposición y el ajuste a los contenidos del trabajo
20
Estudo de casos A14 A17 A18 B5 B6 C8 Ao longo do cuatrimestre presentaranse diferentes situacións relacionadas coa asignatura que o alumnado deberá debatir, traballar en grupo ou individual, resolver, realizar rol playings, etc, para coñecer máis en profundidade as diferentes realidades sociais 40
 
Observacións avaliación

CONVOCATORIA ORDINARIA

A nota final será a suma de todas as metodoloxías arriba indicadas. 

CONVOCATORIA EXTRAORDINARIA

Aquelas persoas que non aprobasen  na convocatoria de xuño e teñan polo menos, un 4 sobre 10 en dita convocatoria, poderán gardar  a nota  para a portunidade de xullo, debendo realizar unha proba con contidos das sesións maxistrais para superar esta convocatoria, que computará o 60% da nota total. 

No caso de non acadar polo menos un 4 sobre 10 na convocatoria anterior, a persoa deberá realizar unha proba  con contidos referentes ás sesións maxistrales, traballos tutelados e estudos de casos que computará o 100% da nota

No Asistencia a clase/dispensa

Aquelas persoas que obtiveran a dispensa a clase ou que, por causas debidamente xustificadas, no poidan asistir, deberán poñerse en contacto coa profesora ao principio do cuadrimestre para realizar as tarefas de forma continuada e enviárselas á profesora. 

Na convocatoria extraordinaria poderán optar a superar a asignatura facendo unha única proba  que suporá o 100% da nota sobre os contidos e os casos da asignatura

 



Fontes de información
Bibliografía básica JAVALOY, F. (2001). Comportamiento Colectivo y Movimientos Sociales. Madrid: McGraw Hill
MAYA JARIEGO, I., GARCÍA RAMÍREZM m. SANTOLAYA SORIANO, F.J. (2007). Estrategias de intervención psicosocial : casos prácticos. Madrid: Pirámide
MUSITU, G. et al (1994). Intervención Comunitaria. Valencia : Set i Set Edic
MUSITU, G, (2004). Introducción a la Psicología Comunitaria. Barcelona: UOC
CLEMENTE DIAZ, M. (2010). Introducción a la psicología social : enfoques teóricos clásicos. Madrid. universitas
SANCHEZ VIDAL, A. (2007). Manual de Psicología Comunitaria: un enfoque integrado. Madrid: Pirámide
COSTA, M. & LÓPEZ, E. (1991). Manual para el Educador Social. Madrid: Ministerio de Asuntos Sociales
SANCHEZ, A. (1996). Psicología Comunitaria. Barcelona: Ediciones de la Universidad de Barcelona
FERNANDEZ SEDANO, I., MORALES, J.F., MOLERO, F. (2011). Psicología de la intervención comunitaria . Bilbao: Descleé de Brouwer

Bibliografía complementaria Davis, Flora (2000). La comunicación no verbal. Madrid : Alianza,
Blanca Estela Barcelata Eguiarte (2019). Adaptación y resiliencia adolescente en contextos múltiples /. Ciudad de México : Editorial El Manual Moderno, 2019.
PUIG, G. y RUBIO, J.L. (2011). Manual de resiliencia aplicada. Barcelona : Gedisa, 2011.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías