Datos Identificativos 2017/18
Asignatura (*) Inclusión educativa e adaptación do currículo Código 652G04011
Titulación
Grao en Logopedia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Segundo Formación básica 6
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Castro Rodríguez, Mª Montserrat
Correo electrónico
maria.castror@udc.es
Profesorado
Castro Rodríguez, Mª Montserrat
Correo electrónico
maria.castror@udc.es
Web
Descrición xeral Nesta materia pretendemos que o alumnado do Grao de Logopedia se aproxime ao coñecemento das características, posibilidades, dificultades e beneficios dunha proposta educativa que promova a inclusión educativa. Tal como a experiencia e a reflexión profesional acredita, a escola inclusiva responde a unha construción colectiva, plenamente activa e participativa de toda a comunidade. O traballo colaborativo entre profesionais constitúese nun elemento clave tanto para o coñecemento das necesidades de cada contexto, de cada persoa, como a planificación e posta en práctica de proxectos e propostas educativas que promova a inclusión educativa e por suposto, en consoacia, a inclusión social. Igualmente potenciarase o uso de recursos do medio natural e social co fin de facer un uso responsable e sustentable deles. De aí que consideremos, que a profesional da logopedia pode e debe xogar un papel coprotagonista co resto de actores e actrices na construción colectiva deste proxecto educativo e social.

Competencias do título
Código Competencias do título
A4 Coñecer e integrar os fundamentos educativos da Logopedia: Procesos de ensino e aprendizaxe.
A5 Coñecer e integrar os fundamentos metodolóxicos para a investigación en Logopedia.
A6 Coñecer a clasificación, a terminoloxía e a descrición dos trastornos da comunicación, a linguaxe, a fala, a voz e a audición e as funcións orais non verbais.
A7 Coñecer, recoñecer e discriminar entre a variedade das alteracións: os trastornos específicos do desenvolvemento da linguaxe, trastorno específico da linguaxe, retrasos da linguaxe, trastornos fonéticos e fonolóxicos; os trastornos da comunicación e a linguaxe asociados a déficit auditivos e visuais, o déficit de atención, a deficiencia mental, o trastorno xeneralizado do desenvolvemento, os trastornos do espectro autista, a parálise cerebral infantil e as plurideficiencias; os trastornos específicos da linguaxe escrita; as discalculias; as alteracións no desenvolvemento da linguaxe por deprivación social e as asociadas a contextos multiculturais e plurilingüismo; os trastornos da fluidez da fala; as afasias e os trastornos asociados; as disartrias; as disfonías; as disglosias; as alteracións da linguaxe no avellentamento e os trastornos dexenerativos; as alteracións da linguaxe e a comunicación en enfermidades mentais; o mutismo e as inhibicións da linguaxe; as alteracións das funcións orais non verbais: deglución atípica, disfagia e alteracións tubáricas.
A8 Coñecer os fundamentos do proceso de avaliación e diagnóstico.
A9 Coñecer e aplicar os modelos, técnicas e instrumentos de avaliación.
A10 Realizar a avaliación das alteracións da linguaxe nos trastornos específicos do desenvolvemento da linguaxe: trastorno específico da linguaxe, retrasos da linguaxe, trastornos fonéticos e fonolóxicos; os trastornos da comunicación e a linguaxe asociados a déficit auditivos e visuais, o déficit de atención, a deficiencia mental, o trastorno xeneralizado do desenvolvemento, os trastornos do espectro autista, a parálise cerebral infantil e as plurideficiencias; os trastornos específicos da linguaxe escrita; as discalculias; as alteracións no desenvolvemento da linguaxe por deprivación social e as asociadas a contextos multiculturais e plurilingüismo; os trastornos da fluidez da fala; as afasias e os trastornos asociados; as disartrias; as disfonías; as disglosias; as alteracións da linguaxe no avellentamento e os trastornos dexenerativos; as alteracións da linguaxe e a comunicación en enfermidades mentais; o mutismo e as inhibicións da linguaxe; as alteracións das funcións orais non verbais: deglución atípica, disfagia e alteracións tubáricas.
A11 Redactar un informe de avaliación logopédica.
A12 Realizar unha avaliación tras a intervención.
A13 Coñecer os principios xenerais de la intervención logopédica.
A14 Coñecer as funcións da Intervención logopédica: prevención, educación, reeducación, rehabilitación e tratamento.
A15 Coñecer e aplicar os modelos e as técnicas de intervención.
A16 Coñecer as características diferenciais da intervención logopédica nos ámbitos familiar, escolar, clínico-sanitario e asistencial.
A17 Coñecer e realizar a intervención logopédica nos trastornos específicos do desenvolvemento da linguaxe: trastorno específico da linguaxe, retrasos da linguaxe, trastornos fonéticos e fonolóxicos; os trastornos da comunicación e a linguaxe asociados a déficit auditivos e visuais, o déficit de atención, a deficiencia mental, o trastorno xeneralizado do desenvolvemento, os trastornos do espectro autista, a parálise cerebral infantil e as plurideficiencias; os trastornos específicos da linguaxe escrita; as discalculias; as alteracións no desenvolvemento da linguaxe por deprivación social e as asociadas a contextos multiculturais e plurilingüismo; os trastornos da fluidez da fala; as afasias e os trastornos asociados; as disartrias; as disfonías; as disglosias; as alteracións da linguaxe no avellentamento e os trastornos dexenerativos; as alteracións da linguaxe e a comunicación en enfermidades mentais; o mutismo e as inhibicións da linguaxe; as alteracións das funcións orais non verbais: deglución atípica, disfagia e alteracións tubáricas.
A18 Coñecer e realizar a intervención logopédica en Atención Temperá.
A19 Coñecer e implementar os Sistemas de Comunicación Aumentativa.
A21 Saber deseñar e elaborar informes logopédicos.
A22 Saber deseñar, programar e avaliar a actuación logopédica.
A23 Coñecer, aplicar e valorar criticamente as técnicas pedagóxicas, así como os recursos metodolóxicos e didácticos para o ensino da linguaxe.
A24 Coñecer o concepto de Logopedia, obxecto e método; A profesión de logopeda; A Historia da Logopedia; A deontoloxía e a lexislación relevante para o exercicio profesional.
A25 Coñecer a organización de institucións educativas, sanitarias e sociais.
A26 Adquirir un coñecemento práctico para a avaliación logopédica.
A27 Realizar a planificación estratéxica da intervención logopédica.
A28 Adquirir un coñecemento práctico en intervención logopédica (formación práctica en ámbitos escolares, clínico-sanitarios e asistenciais).
A29 Adquirir a formación práctica para o traballo individual, grupal, cooperativo e de mediación con facilitador.
A30 Coñecer a actuación profesional e os contornos onde se desenvolve a práctica.
A31 Adquirir o desenvolvemento os recursos persoais para a intervención: habilidades sociais e comunicativas, habilidades profesionais, avaliación da propia actuación profesional, técnicas de observación, técnicas de dinamización ou toma de decisións.
A32 Utilizar tecnoloxías da información e da comunicación.
B1 Acceso, selección e xestión das fontes de información relevantes para a práctica profesional.
B2 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B3 Apreciar as distintas manifestacións da diversidade.
B4 Aprender a aprender.
B5 Aprender autonomamente, e motivarse para facelo de forma continuada.
B6 Capacidade de adaptarse aos cambios.
B7 Capacidade de análise e síntese.
B8 Capacidade de observar e de escoitar de forma activa.
B9 Capacidade de organizar e planificar.
B10 Capacidade para motivarse e procurar a calidade na actuación profesional.
B11 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B12 Comunicarse de maneira efectiva nun contorno de traballo.
B13 Coñecer e manexar as novas tecnoloxías da comunicación e da información.
B15 Poñer en valor a súa profesión no contorno en que desenvolve o seu traballo.
B16 Resolver problemas de forma efectiva.
B17 Saber expresarse en público.
B18 Ser creativo no exercicio da profesión.
B19 Ter compromiso ético.
B20 Ter iniciativa e espírito emprendedor.
B21 Tomar decisións con autonomía e responsabilidade.
B22 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B23 Traballar de forma colaborativa.
B24 Traballar en equipo e, de ser o caso, de forma interdisciplinar.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
A4Conocer e integrar os fundamentos educativos da Logopedia: Procesos de ensino e aprendizaxe A8
A9
A14
A15
A16
A18
A21
A22
A23
A25
A29
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B12
B19
B20
B23
B24
C3
C4
C8
A14. Coñecer as funcións da Intervención Logopédica: prevención, educación, reeducación, rehabilitación e tratamento A4
A5
A8
A9
A11
A12
A13
A15
A16
A18
A22
A23
A25
A28
A30
B1
B2
B4
B5
B6
B9
B12
B21
C4
A16 Conocer as características diferenciais da intervención logopédica no ámbito escolar A4
A5
A8
A9
A12
A13
A14
A15
A16
A17
A18
A23
A25
A26
A28
B1
B2
B3
B4
B6
B7
B9
B12
B13
B15
B16
B23
B24
C4
C7
C8
A23 Coñecer, aplicar e valorar críticamente as técnicas pedagóxicas, así como os recursos metodolóxicos e didácticos para o ensino da linguaxe. A4
A5
A8
A9
A13
A14
A15
A16
A17
A18
A22
A23
A25
A28
A29
B4
B9
B13
B18
B21
C3
C4
C6
A25.Coñecer a organización de institucións educativas, sanitarias e sociais A15
A16
A25
A27
B1
B8
B9
B12
B15
C1
C8
A28 Adquirir un coñecemento práctico na intervención logopédica (formación práctica en ámbitos escolares). A4
A5
A8
A9
A11
A12
A13
A14
A15
A17
A21
A22
A23
A24
A26
A27
A31
B4
B7
B9
B11
B12
B15
B16
C1
C2
C3
C4
A.29. Comprender o significado das adaptacións do currículo no marco dunha perspectiva inclusiva. A11
A12
A28
B3
B15
C1
C6
B1. Acceso, selección e xestión das fontes de información relevantes para a práctica profesional A4
A5
A29
A30
B5
B7
B15
B22
B23
C4
C6
B3 Apreciar as distintas manifestaciones da diversidade. A7
A10
A17
C4
B4. Aprender a aprender A23
B5
B20
B22
C5
C7
C8
B6. Capacidade de adaptarser aos cambios A22
A23
C7
C8
B23 Traballar de forma colaborativa cos distintos profesionais que interveñen sobre o alumnado. A14
A16
A23
A29
B8
B10
B11
B12
B15
B24
C8
B24 Traballar de forma interdisciplinar co profesorado e cos distintos membros dos departamentos de Orientación. A14
A23
A25
A29
A30
B9
B15
B18
B23
C4
C5
B.25. Saber incardinar o apoio logopédico dentrro da estrutura complexa de apoios que precisan as persoas con discapacidade A4
A5
A23
B9
B12
B18
B19
B21
B23
B24
C4
C6
C8
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. A11
A21
B7
B17
C2
C.2. Respetar a diversidade lingúistica do entorno social e realizar una intervención logopédica basada en este respeto, utilizando na rehabilitación a lingua de uso mais frecuente do suxeito. A6
C1
C2
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. A19
A32
B13
C8
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. A7
A10
A28
A31
B2
B3
B4
B5
B6
C7
C8
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras. A30
B20
B21
B22
C4
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. A4
A5
A23
A24
A31
A32
B3
B4
C5
C7
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. A27
A31
B4
B5
C8
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. A23
A28
A29
B1
B5
B20
C3
C4

Contidos
Temas Subtemas
Bloque temático I: A resposta á diversidade no ámbito educativo : Evolución e modelos 1. A resposta á diversidade: factores sociais, políticos e psicopedagóxicos


2. Da educación segregada á educación integrada



3. A inclusión educativa: Principios e recursos estratéxicos
Bloque temático II:A atención aos problemas de linguaxe nunha escola inclusiva
1. A linguaxe como instrumento de mediación na comunicación didáctica.

2. Os problemas de linguaxe e a súa incidencia no rendemento escolar.

3. A Cooperación entre profesorado e logopedas


4. Organización do apoio logopédico desde unha perspectiva inclusiva.

5. A implicación da comunidade educativa no proceso educativo


Bloque temático III: As Necesidades educativas especiais na esfera da linguaxe: Resposta educativa 1. Retrasos de linguaxe derivados de deprivación social: intervención educativa

2. Discapacidade auditiva e linguaxe : Aspectos educativos

3. Discapacidade motórica e linguaxe: Aspectos educativos

4. Discapacidade intelectual e linguaxe: Aspectos educativos

5. Trastornos do Desenvolvemento e linguaxe: Aspectos educativos
Bloque Temático IV: Curriculum e Adaptacións curriculares na esfera da linguaxe. 1. Currículo e inclusión educativa

2. Adaptacións curriculares na esfera da linguaxe

3. O papel do logopeda no deseño e desenvolvemento das adaptacións curriculares.


4. Estratexias, medios e recursos para as adaptacións curriculares na esfera da linguaxe

5. Coñecemento e uso de materiais e recursos dende unha perspectiva da sustentabilidade e o respecto ao medio natural e social
Bloque temático V: Problemas psicosociais e linguaxe 1. Desigualdades sociais e linguaxe

2. Alumnado estranxeiro e adaptacións da linguaxe



Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Discusión dirixida A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A12 A13 A14 A16 A17 A18 A19 A21 A22 A23 A24 A25 A27 A29 A30 A31 A32 B2 B3 B4 B6 B7 B8 B10 B11 B15 C1 C2 C4 5 3 8
Estudo de casos A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A17 A18 A19 A23 A26 A28 A29 A30 B1 B5 B7 B8 B12 B16 B18 B22 B23 B24 8 15 23
Portafolios do alumno A4 A5 A6 A7 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A23 A26 B3 B4 B5 B19 B20 B21 C3 C6 C7 C8 7 20 27
Investigación (Proxecto de investigación) A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A14 A17 A22 A23 A24 A25 A26 A28 A29 A32 B1 B2 B3 B4 B7 B9 B11 B12 B13 B18 B21 B22 B23 B24 C1 C2 C3 C4 C7 C8 2 20 22
Proba de resposta breve A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A17 A18 A23 A24 B2 B7 B16 C1 2 9 11
Aprendizaxe colaborativa B17 B22 B23 B24 C5 C6 7.5 10 17.5
Lecturas A4 A5 A6 A7 A8 A9 A13 A14 A16 A23 A24 A30 A31 B1 B5 B7 B13 C4 C8 1 15 16
Presentación oral A31 A32 B7 B12 C1 C2 C3 C6 1.5 3 4.5
Sesión maxistral A4 A5 A6 A7 A8 A10 A13 A14 A16 A23 A26 A28 C8 8 10 18
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Discusión dirixida Organizaranse debates en gran grupo e pequeno grupo sobre temas presentados nas actividades iniciais
Estudo de casos Analizaranse casos presentados en diversos formatos: video, texto, oral, etc.
Portafolios do alumno O porfatolios vai ser un instrumento clave para o alumnado durante toda a materia. Sobre todo preténdese que a partir da recolleita da información, reflexione e enriqueza os contidos que lle achega a materia, tratando deste xeito de irse aproximando aos seus propios intereses como futuro profesional da logopedia, sen perder a perspectiva de que o seu traballo debe formar parte do desenvolto por equipos interdisciplinares, que traballan dentro e fóra da aula.
Investigación (Proxecto de investigación) Cada persoa ou equipo terá que buscar experiencias de innovación educativa no ámbito da atención á diversidade e educación especial que procuren a inclusión educativa
Proba de resposta breve O alumnado terá que facer unha proba sobre os contidos básicos da materia. A proba consistirá en preguntas breves, que o alumnado terá que responder tendo en conta a súa opinión fundamentada e/ou contrastada coas doutros autores e autores traballadas na materia.
Aprendizaxe colaborativa Un dos eixos fundamentais da materia será a aprendizaxe colaborativa tanto dentro como fóra da aula.
Lecturas Na aula proporcionaranse unha serie de lecturas que terán que ler todos os alumnos e alumnas. Ademais para a preparación da materia, o alumnado poderán realizar outras lecturas complementarias recollidas na bibliografía, achegadas polo profesorado ou seleccionadas polo propio alumnado.
Presentación oral O alumnado terá que intervir oralmente na presentación de resultados de pequenas pescudas, de postas en común, etc.
Sesión maxistral Presentarase oralmente a información máis esencial de cada bloque temático e orientarase ao alumnado sobre como ampliar os coñecementos sobre o mesmo.

Atención personalizada
Metodoloxías
Portafolios do alumno
Estudo de casos
Investigación (Proxecto de investigación)
Descrición
Realizaranse titorías grupais e individuais para o seguimento do portafolios e do proxecto de investigación.

Presentarase na aula casos de alumnos ou alumnas con diferentes problemáticas relacionadas coa linguaxe e abordarase a análise dun xeito integral. Os estudantes deben realizar o diagnóstico educativo e a proposta de intervención pedagóxica. Nesta tarefa a profesora realizará un seguimento periódico mediante atención persoalizada.

Resulta imprescindible para o alumnado non asistente que manteña unha frecuente comunicación coa docente para a preparación da materia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Portafolios do alumno A4 A5 A6 A7 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A23 A26 B3 B4 B5 B19 B20 B21 C3 C6 C7 C8 O portafolios constará de dous traballos cooperativos, que se realizarán en grupos de 3-5 persoas. Entregaranse a través de moodle e expoñeranse oralmente na clase. As datas limites serán especificadas no primeiro día de clase, xunto coas pautas para seguir co cumprimento de cada traballo. Será un traballo orixinal e terá como criterios de avaliación os seguintes.
- Unha primeira parte do traballo consistirá en unha entrevista a unha persoa que presente dificultades no ámbito da comunicación a partir da que se realizará un informe. A segunda parte, será unha proposta de intervención para inclusión educativa e social dunha persoa ou colectivo, que estará tamén fundamentada teoricamente. En ámbolos casos, os informes deberán reunir os seguintes aspectos
-Integración dos contidos abordados na materia.
-Reflexión e opinión persoal.
-Ampliación de coñecementos empregando as fontes documentais e investigación persoal.
-Aplicabilidade ao teu traballo como logopeda.
Cada unha das partes suporá o 25% da calificación
50
Proba de resposta breve A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A17 A18 A23 A24 B2 B7 B16 C1 Ao alumnado propoñerémoslle unha serie de preguntas curtas sobre distintos temas abordados na materia, sobre os que terá que disertar tendo como referentes a súa opinión persoal fundamentada e enriquecida coas achegas bibliográficas suxeridas na bibliografía e/ou expostas na clase. 50
 
Observacións avaliación

O portafolios presentarase en formato dixital

Segundo a participación do alumnado na materia, para a avaliación hai dúas opcións:

 Opción A. Para o alumnado que segue o sistema ECTS, aquel que regularmente asiste/participa nas actividades de clase (80%). Neste caso o sistema de avaliación será o descrito anteriormente a través das actividades do portafolios, proxecto de investigación, solución de problemas e unha proba mixta. 

Opción B. O alumnado con recoñecemento oficial de adicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, deberá acudir ás titorías para programar as sesións interactivas e expositivas, nas que non poderá estar, co fin de planificar os traballos substitutorios, se fose o caso. Estas especificidades so serán necesarias para o portafolios, para a proba breve concorrerá nas mesmas condicións que o resto do alumnado.


Fontes de información
Bibliografía básica Santos Pérez, Mª E. e Bajo Santos, C (2011). Alteraciones del lenguaje en pacientes afectos de síndrome de down. Otorrinolaringológica de Castilla y León, Cantabria y La Rioja
Bauer, K. L., Iyer, S. N., Boon, R. T., & Fore, C. (2010). 20 ways for classroom teachers to collaborate with speech-language pathologists. Intervention in School and Clinic
Opertti, R. (2008). 48ª reunión de la Conferencia Internacional de Educación (CIE 2008) Tema: Inclusión Educativa: El Camino del Futuro Un desafío para compartir . Oficina Internacional de Educación/ Organización de las Naciones Unidas pra la Educación, la Ciencia
RODRÍGUEZ RODRÍGUEZ J (2006). A elaboración e adaptación dos materiais curriculares. NEG e Concello de Santiago, Departamento de Educación e Mocidade
Zapiola, Cr (2005). Adaptaciones curriculares para niños con compromiso en la comunicación y el lenguaje. : Revista argentina de psicopedagogía
Mª Elvira Santos Pérez, Cristina Bajo Santos (2011). ALTERACIONES DEL LENGUAJE EN PACIENTES AFECTOS DE SÍNDROME DE DOWN. Revista de la Sociedad Otorrinolaringológica de Castilla y León, Cantabria y La Rioja
Marta Sandoval Mena Cecilia Simón Rueda Gerardo Echeita Sarrionandia (2012). Análisis y valoración crítica de las funciones del profesorado de apoyo desde la educación inclusiva. Revista de Educación
NÚÑEZ MAYÁN, M.T. (2007). Apoyo dentro o fuera del aula: un dilema resuelto en la teoría pero no en la práctica profesional. Huelva: Servicio de publicaciones de la Universidad de Huelva
Pablo Ropero Ruiz Gabriel Ropero Ruiz Antonio Hernández Fernández (). Aspectos lingüísticos de la discapacidad motórica. Revista doces
TORRES SANTOMÉ, J. (2010). Curriculum, justicia e inclusión. Madrid: Ediciones Morata
Gobierno Vasco (2006). DESARROLLO DEL LENGUAJE Y DE LA COMUNICACIÓN EN EL MARCO DE UN MODELO INCLUSIVO DE INTERVENCIÓN. Vitoria-Gasteiz: Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco
ACOSTA, Victor (2003). Dificultades del lenguaje, colaboración e inclusión educativa. Manual para logopedas, psicopedagogos y profesores. Ars Médica
ACOSTA, V.M. (2006). Efectos de la intervención y el apoyo mediante prácticas colaborativas sobre el lenguaje del alumnado con necesidades específicas. Revista de Logopedia, Foniatría y Audiología
Vicen Carrascosa Oriola. (2012). EL ABORDAJE PLURIMODAL EN MUSICOTERAPIA, PARA EL DESARROLLO DE HABILIDADES COMUNICATIVAS DESDE EL RECURSO DE LAS CANCIONES.. Universidad de Valencia
IRIS (2006). Estrategias y prácticas en las aulas inclusivas. IRIS 128735-CP-1-2006-1-BE-COMENIUS-C21
Gobierno de Navarra (2006). EVALUACIÓN DE LA COMUNICACIÓN Y DEL LENGUAJE (ECOL). Pamplona: Gobierno de Navarra
Gerardo Echeita Sarrionandia (2012). INCLUSIÓN Y EXCLUSIÓN EDUCATIVA. DE NUEVO1 , “VOZ Y QUEBRANTO” 2. REICE, Revista Electrónica sobre Innovación y Cambio en Educación,
ACOSTA, V.M. e OUTROS (2011). Intervención sobre la conciencia fonolóxica en sujetos con trastorno específico del lenguaje en contextos inclusivos: posibilidades y limitaciones. Bordón
  Carreras Tuduri, T. (2003). La adaptaciones curriculares como estrategia de colaboración. Un modelo de integración educativa en España. . Revista Complutense de Educación
CASTRO, M.M., FERRER, G.; MAJADO, M.F., RODRÍGUEZ, J.; VERA, J.; ZAGRA, M.; e ZAPICO, H. (2007). La comunidad en la escuela. La escuela en la comunidad. Graó
RODRÍGUEZ CUELLO, E (2011). La deficiencia motora: características, necesidades educativas especiales e internción del maestro/a de audición y lenguaje con los alumnos/as que las padecen. Revista Digital: Reflexiones y Experiencias Innovadoras en el Aula
VERDUGO M.A. e RODRÍGUEZ, A. (2012). La inclusión educativa en España desde la perspectiva de alumnos con discapacidad intelectual, de familias y de profesionales. Revista de Educación
Robert L. Schalock, Ph.D (2009). la nueva definición de discapacidad intelectual, apoyos individuales y resultados personales. SIGLO CERO Revista Española sobre Discapacidad Intelectual
Onésimo Juncos Rabadán e Arturo Pereiro Rozas (2002). PROBLEMAS DEL LENGUAJE ENLA TERCERA EDAD. ORIENTACIONES Y PERSPECTIVAS DE LA LOGOPEDIA. Revista galego-portuguesa de psicoloxía e educación: revista de estudios e investigación en psicolo

Bibliografía complementaria LOZANO MARTÍNEZ, J. e FAURA PALAO, C. (1998). Adaptaciones curriculares como respuesta educativa a las necesidades de un niño autista. Anales de Pedagogía. Revista de Curriculum y Formación del Profesorado
BUENO AGUILAR, J. J. (1991). Comparación del lenguaje funcional entre niños de educación especial y a niños normales. Enseñanza & teaching: Revista interuniversitaria de didáctica
SALES CIGES, A. e OUTROS (2010). Estudio de la eficacia académica de las medidas específicas de Atención a la Diversidad desde la percepción de los implicados. ESE. Estudios sobre Educación
ARIZA PÉREZ, M. A. e TRUJILLO SÁEZ, F. (2006). Experiencias educativas en aprendizaje cooperativo. Granada: Grupo Editorial Universitario
CASTEJÓN, L.A. e OUTROS (2008). La escuela inclusiva ante los alumnos tartamudos: actitudes y emociones en la relación educativa. Revista de Educación
MOLINA GARCÍA, S. E RÍOS, O. (2010). La inclusión del alumnado con discapacidad en las Comunidades de Aprendizaje. Psychology, Society and Education
CIFUENTES, A. e FERNÁNDEZ, M. (2010). Procesos de transformación de un centro educativo en comunidad de aprendizaje. Revista Electrónica Interuniversitaria de Formación del Profesorado
FERNÁNDEZ TILVE, D. e MALVAR MÉNDEZ, M. L. (2006). Proyecto educativo de centro, programación de aula, unidad didáctica, adaptación curricular individualizada: tareas indispensables en la labor docente:ejemplificaciones. Santiago de Compostela:Tórculo
CASTRO RODRÍGUEZ, M.M. e OUTROS (2007). Un material hecho a medida. Cuadernos de Educación
BUENO AGUILAR, J. J. (1991). Un modelo de análisis de las funciones lingüísticas para el estudio del lenguaje en niños de educación especial. Temas actuales de la educación especial: Actas de las VI Jornadas de Universidades y Eduación Especi

Páxinas con imáxes para elaborar e encontrar material:

http://uk.dk.com/static/cs/uk/11/clipart/index.htm

http://iespana2.gograph.com/IntegrationSimpleSearch.cfm?cfid=17779

http://prescolaire.grandonde.com/clipart/activites/index.htm

http://www.disabilityworld.org/09-10_01/spanish/indice.shtml

http://especial.fcep.urv.es/

http://www.webespecial.com/webespecial.htm

http://www.pntic.mec.es/

http://w3.cnice.mec.es/recursos2/atencion_diversidad/01_03_01.htm

http://cidat.once.es/

http://needirectorio.cprcieza.net/

http://www.xtec.es/~jlagares/indexcastella.htm

http://informaticaparaeducacionespecial.blogspot.com/2008_05_01_archive.html

http://villaves56.blogspot.com/2008/07/vocaroo-para-trabajar-la-expresin-oral.html

http://cprcaspe.educa.aragon.es/RECURSOS/compensat.htm

http://www.polibea.com/libros/index.htm

http://platea.pntic.mec.es/~fmaquina/rg.htm

http://www.revistaeducacion.mec.es/enlaces3.htm

http://www.ulpgc.es/index.php?asignatura=1354130013572&ver=pd_bibliografia&id_

Páxinas con sons grabados para elaborar material:

http://www.findsouns.com/types.html

http://iris.cinice.mecd.es/bancoimagenes/sonidos/directorio.php

Outros materiais de apoio:

REVISTAS

Revista Educación Especial. Málaga: Aljibe.

Revista Catalana d'Educació Especial i Atenció a la Diversitat. Vic:Departament

Revista Galega da Educación

Revista Galega do Ensino

Cuadernos de Pedagogía

Revista de Innovación Educativa

Revista Quinesia

Disability & Society

Educational Psychology

Emotional and Behavioural Difficulties

European Journal of Special Needs Education

High Ability Studies

International Journal of Disability, Development and Education

International Journal of Inclusive Education

Journal of Intellectual & Developmental Disability

Special Educational Needs Abstracts


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías