Identifying Data 2018/19
Subject (*) Inclusive Education and Curriculum Adaptation Code 652G04011
Study programme
Grao en Logopedia
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 1st four-month period
Second Basic training 6
Language
Galician
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Pedagoxía e Didáctica
Coordinador
Castro Rodríguez, Mª Montserrat
E-mail
maria.castror@udc.es
Lecturers
Castro Rodríguez, Mª Montserrat
E-mail
maria.castror@udc.es
Web
General description Nesta materia pretendemos que o alumnado do Grao de Logopedia se aproxime ao coñecemento das características, posibilidades, dificultades e beneficios dunha proposta educativa que promova a inclusión educativa e social. Tal como a experiencia e a reflexión profesional acredita, unha escola e sociedade inclusivas responde a unha construción colectiva, plenamente activa e participativa de toda a comunidade. O traballo colaborativo entre profesionais constitúese nun elemento clave tanto para o coñecemento das necesidades de cada contexto, de cada persoa, como a planificación e posta en práctica de proxectos e propostas educativas que promova a inclusión educativa e por suposto, en consoacia, a inclusión social. Igualmente potenciarase o uso de recursos do medio natural e social co fin de facer un uso responsable e sustentable deles. De aí que consideremos, que a profesional da logopedia pode e debe xogar un papel coprotagonista co resto de actores e actrices na construción colectiva deste proxecto educativo e social.

Study programme competencies
Code Study programme competences

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
A4Conocer e integrar os fundamentos educativos da Logopedia: Procesos de ensino e aprendizaxe A1
A2
A3
A5
A6
A7
A8
A10
A11
A12
A13
A16
A17
A19
A22
A23
B2
B3
B6
B16
B17
B18
C3
C4
C8
A14. Coñecer as funcións da Intervención Logopédica: prevención, educación, reeducación, rehabilitación e tratamento A1
A4
A6
A8
A9
A10
A14
A15
B1
B8
B13
B18
B19
B20
C4
C6
C7
A16 Conocer as características diferenciais da intervención logopédica no ámbito escolar A4
A5
A8
A13
A14
A15
A16
A17
A18
A22
A23
A25
A28
A29
B4
B9
B13
B18
B21
C3
C4
C6
A23 Coñecer, aplicar e valorar críticamente as técnicas pedagóxicas, así como os recursos metodolóxicos e didácticos para o ensino da linguaxe. A15
A16
A25
A27
B1
B8
B9
B12
B15
C1
C8
A25.Coñecer a organización de institucións educativas, sanitarias e sociais A4
A5
A8
A9
A11
A12
A13
A14
A15
A17
A21
A22
A23
A24
A26
A27
A31
B4
B7
B9
B11
B12
B15
B16
C1
C2
C3
C4
A28 Adquirir un coñecemento práctico na intervención logopédica (formación práctica en ámbitos escolares). A11
A12
A28
B3
B15
C1
C6
A.29. Comprender o significado das adaptacións do currículo no marco dunha perspectiva inclusiva. A4
A5
A29
A30
B5
B7
B15
B22
B23
C4
C6
B1. Acceso, selección e xestión das fontes de información relevantes para a práctica profesional A7
A10
A17
C4
B3 Apreciar as distintas manifestaciones da diversidade. A23
B5
B20
B22
C5
C7
C8
B4. Aprender a aprender A22
A23
C7
C8
B6. Capacidade de adaptarser aos cambios A14
A16
A23
A29
B8
B10
B11
B12
B15
B24
C8
B23 Traballar de forma colaborativa cos distintos profesionais que interveñen sobre o alumnado. A14
A23
A25
A29
A30
B9
B15
B18
B23
C4
C5
B24 Traballar de forma interdisciplinar co profesorado e cos distintos membros dos departamentos de Orientación. A4
A5
A23
B9
B12
B18
B19
B21
B23
B24
C4
C6
C8
B.25. Saber incardinar o apoio logopédico dentrro da estrutura complexa de apoios que precisan as persoas con discapacidade A11
A21
B7
B17
C2
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. A6
C1
C2
C.2. Respetar a diversidade lingúistica do entorno social e realizar una intervención logopédica basada en este respeto, utilizando na rehabilitación a lingua de uso mais frecuente do suxeito. A19
A32
B13
C8
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. A7
A10
A28
A31
B2
B3
B4
B5
B6
C7
C8
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. A30
B20
B21
B22
C4
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras. A4
A5
A23
A24
A31
A32
B3
B4
C5
C7
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse. A27
A31
B4
B5
C8
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida. A23
A28
A29
B1
B5
B20
C3
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. A2
A3
A4
A11
A13
A15
A16
A21
A42
A65
A68
B4
B5
B7
B8
B18
B20
C3
C4
C7
C8

Contents
Topic Sub-topic
Bloque temático I: A resposta á diversidade no ámbito educativo : Evolución e modelos 1. A resposta á diversidade: factores sociais, políticos e psicopedagóxicos


2. Da educación segregada á educación integrada



3. A inclusión educativa: Principios e recursos estratéxicos
Bloque temático II:A atención aos problemas de linguaxe nunha escola inclusiva
1. A linguaxe como instrumento de mediación na comunicación didáctica.

2. Os problemas de linguaxe e a súa incidencia no rendemento escolar.

3. A Cooperación entre profesorado e logopedas


4. Organización do apoio logopédico desde unha perspectiva inclusiva.

5. A implicación da comunidade educativa no proceso educativo


Bloque temático III: As Necesidades educativas especiais na esfera da linguaxe: Resposta educativa 1. Retrasos de linguaxe derivados de deprivación social: intervención educativa

2. Discapacidade auditiva e linguaxe : Aspectos educativos

3. Discapacidade motórica e linguaxe: Aspectos educativos

4. Discapacidade intelectual e linguaxe: Aspectos educativos

5. Trastornos do Desenvolvemento e linguaxe: Aspectos educativos
Bloque Temático IV: Curriculum e Adaptacións curriculares na esfera da linguaxe. 1. Currículo e inclusión educativa

2. Adaptacións curriculares na esfera da linguaxe

3. O papel do logopeda no deseño e desenvolvemento das adaptacións curriculares.


4. Estratexias, medios e recursos para as adaptacións curriculares na esfera da linguaxe

5. Coñecemento e uso de materiais e recursos dende unha perspectiva da sustentabilidade e o respecto ao medio natural e social
Bloque temático V: Problemas psicosociais e linguaxe 1. Desigualdades sociais e linguaxe

2. Alumnado estranxeiro e adaptacións da linguaxe



Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Directed discussion A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A12 A13 A14 A16 A17 A18 A19 A21 A22 A23 A24 A25 A27 A29 A30 A31 A32 B2 B3 B4 B6 B7 B8 B10 B11 B15 C1 C2 C4 5 3 8
Case study A3 A4 A6 A7 A8 A13 A14 A15 A16 8 15 23
Student portfolio A26 A23 A16 A15 A14 A13 A12 A11 A7 A6 A5 A4 B3 B4 B5 B19 B20 B21 C3 C6 C7 C8 7 10 17
Research (Research project) A4 A9 A11 A12 A16 A17 A18 A19 A21 A22 A23 A24 A42 A65 A68 B12 B11 B10 B9 B8 B7 B6 B5 B4 B3 B2 B1 B24 B23 C2 2 30 32
Short answer questions A10 A27 A28 A29 A30 B13 C1 C6 C8 2 9 11
Collaborative learning B17 B22 B23 B24 C5 C6 7.5 10 17.5
Workbook A4 A5 A6 A7 A8 A9 A13 A14 A16 A23 A24 A30 A31 B1 B5 B7 B13 C4 C8 1 15 16
Oral presentation A31 A32 B7 B12 C1 C2 C3 C6 1.5 3 4.5
Guest lecture / keynote speech A1 A2 A5 8 10 18
 
Personalized attention 3 0 3
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Directed discussion Traballo individual e colectivo para o tratamento de distintas temáticas
Case study Analizaranse casos presentados en diversos formatos: video, texto, oral, etc.
Student portfolio O porfatolios vai ser un instrumento clave para o alumnado durante toda a materia. Sobre todo preténdese que a partir da recolleita da información, reflexione e enriqueza os contidos que lle achega a materia, tratando deste xeito de irse aproximando aos seus propios intereses como futuro profesional da logopedia, sen perder a perspectiva de que o seu traballo debe formar parte do desenvolto por equipos interdisciplinares, que traballan dentro e fóra da aula.
Research (Research project) O alumnado en pequenos equipos terán que realizar unha entrevista a unha persoa que se lle proporcione información sobre a súa propia traxectoria persoal, facendo fincapé nos obstáculos pero tamén nas cuestións que favorecen o seu desenvolvemento individual e colectivo, tanto no ámbito educativo como social. A partir da entrevista, farase unha análise e interpretación da información, que se apoiará en bibliografía tanto proporcionada pola profesora como recollida polo propio alumnado. Finalmente farán unha proposta de intervención logopédica dende unha perspectiva inclusiva.
Short answer questions O alumnado terá que facer unha proba sobre os contidos básicos da materia. A proba consistirá en preguntas breves, que o alumnado terá que responder tendo en conta a súa opinión fundamentada e/ou contrastada coas doutros autores e autores traballadas na materia.
Collaborative learning Un dos eixos fundamentais da materia será a aprendizaxe colaborativa tanto dentro como fóra da aula.
Workbook Na aula proporcionaranse unha serie de lecturas que terán que ler todos os alumnos e alumnas. Ademais para a preparación da materia, o alumnado poderán realizar outras lecturas complementarias recollidas na bibliografía, achegadas polo profesorado ou seleccionadas polo propio alumnado.
Oral presentation O alumnado terá que intervir oralmente na presentación de resultados de pequenas pescudas, de postas en común, etc. Ademais haberá dúas exposicións obrigatorias: a Presentación dos resultados da entrevista e a proposta de intervención logopédica.
Guest lecture / keynote speech Presentarase oralmente a información máis esencial de cada bloque temático e orientarase ao alumnado sobre como ampliar os coñecementos sobre o mesmo.

Personalized attention
Methodologies
Student portfolio
Case study
Research (Research project)
Description
Realizaranse titorías grupais e individuais para o seguimento do portafolios e do proxecto de investigación.

Presentarase na aula casos de alumnos ou alumnas con diferentes problemáticas relacionadas coa linguaxe e abordarase a análise dun xeito integral. Os estudantes deben realizar o diagnóstico educativo e logopédico e a proposta de intervención pedagóxica. Nesta tarefa a profesora realizará un seguimento periódico mediante atención persoalizada.

Resulta imprescindible para o alumnado non asistente que manteña unha frecuente comunicación coa docente para a preparación da materia.

Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Research (Research project) A4 A9 A11 A12 A16 A17 A18 A19 A21 A22 A23 A24 A42 A65 A68 B12 B11 B10 B9 B8 B7 B6 B5 B4 B3 B2 B1 B24 B23 C2 O alumnado en pequenos equipos terán que realizar unha entrevista a unha persoa á que se lle pedirá información sobre a súa propia traxectoria persoal, facendo fincapé nos obstáculos pero tamén nas cuestións que favorecen o seu desenvolvemento individual e colectivo, tanto no ámbito educativo como social. A partir da entrevista, farase unha análise e interpretación da información, que se apoiará en bibliografía tanto proporcionada pola profesora como recollida polo propio alumnado. Finalmente farán unha proposta de intervención logopédica dende unha perspectiva inclusiva. Na plataforma moodle atoparase a información en canto ás normas para a súa elaboración, Presentación, etc 50
Short answer questions A10 A27 A28 A29 A30 B13 C1 C6 C8 Ao alumnado propoñerémoslle unha serie de preguntas curtas sobre distintos temas abordados na materia, sobre os que terá que disertar tendo como referentes a súa opinión persoal fundamentada e enriquecida coas achegas bibliográficas suxeridas na bibliografía e/ou expostas na clase. 50
 
Assessment comments

O proxecto de investigación presentarase en formato dixital

Segundo a participación do alumnado na materia, para a avaliación hai dúas opcións:

 Opción A. Para o alumnado que segue o sistema ECTS, aquel que regularmente asiste/participa nas actividades de clase (80%). Neste caso o sistema de avaliación será o descrito anteriormente a través das actividades do proxecto de investigación, solución de problemas e unha proba mixta. 

Opción B. O alumnado con recoñecemento oficial de adicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, deberá acudir ás titorías para programar as sesións interactivas e expositivas, nas que non poderá estar, co fin de planificar os traballos substitutorios, se fose o caso. Estas especificidades so serán necesarias para o proxecto de investigación, para a proba breve concorrerá nas mesmas condicións que o resto do alumnado.

O proxecto de investigación ten un valor máximo de 5 puntos e o exame outros 5. Para a superación da materia é necesario como mínimo un 2 en cada unha das partes. Para superar a materia é necesario ter como mínimo un 5


Sources of information
Basic Santos Pérez, Mª E. e Bajo Santos, C (2011). Alteraciones del lenguaje en pacientes afectos de síndrome de down. Otorrinolaringológica de Castilla y León, Cantabria y La Rioja
Bauer, K. L., Iyer, S. N., Boon, R. T., & Fore, C. (2010). 20 ways for classroom teachers to collaborate with speech-language pathologists. Intervention in School and Clinic
Opertti, R. (2008). 48ª reunión de la Conferencia Internacional de Educación (CIE 2008) Tema: Inclusión Educativa: El Camino del Futuro Un desafío para compartir . Oficina Internacional de Educación/ Organización de las Naciones Unidas pra la Educación, la Ciencia
RODRÍGUEZ RODRÍGUEZ J (2006). A elaboración e adaptación dos materiais curriculares. NEG e Concello de Santiago, Departamento de Educación e Mocidade
Zapiola, Cr (2005). Adaptaciones curriculares para niños con compromiso en la comunicación y el lenguaje. : Revista argentina de psicopedagogía
Mª Elvira Santos Pérez, Cristina Bajo Santos (2011). ALTERACIONES DEL LENGUAJE EN PACIENTES AFECTOS DE SÍNDROME DE DOWN. Revista de la Sociedad Otorrinolaringológica de Castilla y León, Cantabria y La Rioja
Marta Sandoval Mena Cecilia Simón Rueda Gerardo Echeita Sarrionandia (2012). Análisis y valoración crítica de las funciones del profesorado de apoyo desde la educación inclusiva. Revista de Educación
NÚÑEZ MAYÁN, M.T. (2007). Apoyo dentro o fuera del aula: un dilema resuelto en la teoría pero no en la práctica profesional. Huelva: Servicio de publicaciones de la Universidad de Huelva
Pablo Ropero Ruiz Gabriel Ropero Ruiz Antonio Hernández Fernández (). Aspectos lingüísticos de la discapacidad motórica. Revista doces
TORRES SANTOMÉ, J. (2010). Curriculum, justicia e inclusión. Madrid: Ediciones Morata
Gobierno Vasco (2006). DESARROLLO DEL LENGUAJE Y DE LA COMUNICACIÓN EN EL MARCO DE UN MODELO INCLUSIVO DE INTERVENCIÓN. Vitoria-Gasteiz: Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco
ACOSTA, Victor (2003). Dificultades del lenguaje, colaboración e inclusión educativa. Manual para logopedas, psicopedagogos y profesores. Ars Médica
ACOSTA, V.M. (2006). Efectos de la intervención y el apoyo mediante prácticas colaborativas sobre el lenguaje del alumnado con necesidades específicas. Revista de Logopedia, Foniatría y Audiología
Vicen Carrascosa Oriola. (2012). EL ABORDAJE PLURIMODAL EN MUSICOTERAPIA, PARA EL DESARROLLO DE HABILIDADES COMUNICATIVAS DESDE EL RECURSO DE LAS CANCIONES.. Universidad de Valencia
IRIS (2006). Estrategias y prácticas en las aulas inclusivas. IRIS 128735-CP-1-2006-1-BE-COMENIUS-C21
Gobierno de Navarra (2006). EVALUACIÓN DE LA COMUNICACIÓN Y DEL LENGUAJE (ECOL). Pamplona: Gobierno de Navarra
Gerardo Echeita Sarrionandia (2012). INCLUSIÓN Y EXCLUSIÓN EDUCATIVA. DE NUEVO1 , “VOZ Y QUEBRANTO” 2. REICE, Revista Electrónica sobre Innovación y Cambio en Educación,
ACOSTA, V.M. e OUTROS (2011). Intervención sobre la conciencia fonolóxica en sujetos con trastorno específico del lenguaje en contextos inclusivos: posibilidades y limitaciones. Bordón
  Carreras Tuduri, T. (2003). La adaptaciones curriculares como estrategia de colaboración. Un modelo de integración educativa en España. . Revista Complutense de Educación
CASTRO, M.M., FERRER, G.; MAJADO, M.F., RODRÍGUEZ, J.; VERA, J.; ZAGRA, M.; e ZAPICO, H. (2007). La comunidad en la escuela. La escuela en la comunidad. Graó
RODRÍGUEZ CUELLO, E (2011). La deficiencia motora: características, necesidades educativas especiales e internción del maestro/a de audición y lenguaje con los alumnos/as que las padecen. Revista Digital: Reflexiones y Experiencias Innovadoras en el Aula
VERDUGO M.A. e RODRÍGUEZ, A. (2012). La inclusión educativa en España desde la perspectiva de alumnos con discapacidad intelectual, de familias y de profesionales. Revista de Educación
Robert L. Schalock, Ph.D (2009). la nueva definición de discapacidad intelectual, apoyos individuales y resultados personales. SIGLO CERO Revista Española sobre Discapacidad Intelectual
Onésimo Juncos Rabadán e Arturo Pereiro Rozas (2002). PROBLEMAS DEL LENGUAJE ENLA TERCERA EDAD. ORIENTACIONES Y PERSPECTIVAS DE LA LOGOPEDIA. Revista galego-portuguesa de psicoloxía e educación: revista de estudios e investigación en psicolo

Complementary LOZANO MARTÍNEZ, J. e FAURA PALAO, C. (1998). Adaptaciones curriculares como respuesta educativa a las necesidades de un niño autista. Anales de Pedagogía. Revista de Curriculum y Formación del Profesorado
BUENO AGUILAR, J. J. (1991). Comparación del lenguaje funcional entre niños de educación especial y a niños normales. Enseñanza & teaching: Revista interuniversitaria de didáctica
SALES CIGES, A. e OUTROS (2010). Estudio de la eficacia académica de las medidas específicas de Atención a la Diversidad desde la percepción de los implicados. ESE. Estudios sobre Educación
ARIZA PÉREZ, M. A. e TRUJILLO SÁEZ, F. (2006). Experiencias educativas en aprendizaje cooperativo. Granada: Grupo Editorial Universitario
CASTEJÓN, L.A. e OUTROS (2008). La escuela inclusiva ante los alumnos tartamudos: actitudes y emociones en la relación educativa. Revista de Educación
MOLINA GARCÍA, S. E RÍOS, O. (2010). La inclusión del alumnado con discapacidad en las Comunidades de Aprendizaje. Psychology, Society and Education
CIFUENTES, A. e FERNÁNDEZ, M. (2010). Procesos de transformación de un centro educativo en comunidad de aprendizaje. Revista Electrónica Interuniversitaria de Formación del Profesorado
FERNÁNDEZ TILVE, D. e MALVAR MÉNDEZ, M. L. (2006). Proyecto educativo de centro, programación de aula, unidad didáctica, adaptación curricular individualizada: tareas indispensables en la labor docente:ejemplificaciones. Santiago de Compostela:Tórculo
CASTRO RODRÍGUEZ, M.M. e OUTROS (2007). Un material hecho a medida. Cuadernos de Educación
BUENO AGUILAR, J. J. (1991). Un modelo de análisis de las funciones lingüísticas para el estudio del lenguaje en niños de educación especial. Temas actuales de la educación especial: Actas de las VI Jornadas de Universidades y Eduación Especi

Páxinas con imáxes para elaborar e encontrar material:

http://uk.dk.com/static/cs/uk/11/clipart/index.htm

http://iespana2.gograph.com/IntegrationSimpleSearch.cfm?cfid=17779

http://prescolaire.grandonde.com/clipart/activites/index.htm

http://www.disabilityworld.org/09-10_01/spanish/indice.shtml

http://especial.fcep.urv.es/

http://www.webespecial.com/webespecial.htm

http://www.pntic.mec.es/

http://w3.cnice.mec.es/recursos2/atencion_diversidad/01_03_01.htm

http://cidat.once.es/

http://needirectorio.cprcieza.net/

http://www.xtec.es/~jlagares/indexcastella.htm

http://informaticaparaeducacionespecial.blogspot.com/2008_05_01_archive.html

http://villaves56.blogspot.com/2008/07/vocaroo-para-trabajar-la-expresin-oral.html

http://cprcaspe.educa.aragon.es/RECURSOS/compensat.htm

http://www.polibea.com/libros/index.htm

http://platea.pntic.mec.es/~fmaquina/rg.htm

http://www.revistaeducacion.mec.es/enlaces3.htm

http://www.ulpgc.es/index.php?asignatura=1354130013572&ver=pd_bibliografia&id_

Páxinas con sons grabados para elaborar material:

http://www.findsouns.com/types.html

http://iris.cinice.mecd.es/bancoimagenes/sonidos/directorio.php

Outros materiais de apoio:

REVISTAS

Revista Educación Especial. Málaga: Aljibe.

Revista Catalana d'Educació Especial i Atenció a la Diversitat. Vic:Departament

Revista Galega da Educación

Revista Galega do Ensino

Cuadernos de Pedagogía

Revista de Innovación Educativa

Revista Quinesia

Disability & Society

Educational Psychology

Emotional and Behavioural Difficulties

European Journal of Special Needs Education

High Ability Studies

International Journal of Disability, Development and Education

International Journal of Inclusive Education

Journal of Intellectual & Developmental Disability

Special Educational Needs Abstracts


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before

Subjects that are recommended to be taken simultaneously

Subjects that continue the syllabus

Other comments


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.