Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Inclusión educativa e adaptación do currículo Código 652G04011
Titulación
Grao en Logopedia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Segundo Formación básica 6
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Pedagoxía e Didáctica
Coordinación
Castro Rodríguez, Mª Montserrat
Correo electrónico
maria.castror@udc.es
Profesorado
Castro Rodríguez, Mª Montserrat
Correo electrónico
maria.castror@udc.es
Web
Descrición xeral Nesta materia pretendemos que o alumnado do Grao de Logopedia se aproxime ao coñecemento das características, posibilidades, dificultades e beneficios dunha proposta educativa que promova a inclusión educativa e social. Tal como a experiencia e a reflexión profesional acredita, unha escola e sociedade inclusivas responde a unha construción colectiva, plenamente activa e participativa de toda a comunidade. O traballo colaborativo entre profesionais constitúese nun elemento clave tanto para o coñecemento das necesidades de cada contexto, de cada persoa, como a planificación e posta en práctica de proxectos e propostas educativas que promova a inclusión educativa e por suposto, en consoacia, a inclusión social. Igualmente potenciarase o uso de recursos do medio natural e social co fin de facer un uso responsable e sustentable deles. De aí que consideremos, que a profesional da logopedia pode e debe xogar un papel coprotagonista co resto de actores e actrices na construción colectiva deste proxecto educativo e social.

Competencias do título
Código Competencias do título
A4 Coñecer e integrar os fundamentos educativos da Logopedia: Procesos de ensino e aprendizaxe.
A16 Coñecer as características diferenciais da intervención logopédica nos ámbitos familiar, escolar, clínico-sanitario e asistencial.
A23 Coñecer, aplicar e valorar criticamente as técnicas pedagóxicas, así como os recursos metodolóxicos e didácticos para o ensino da linguaxe.
A28 Adquirir un coñecemento práctico en intervención logopédica (formación práctica en ámbitos escolares, clínico-sanitarios e asistenciais).
B3 Apreciar as distintas manifestacións da diversidade.
B23 Traballar de forma colaborativa.
B24 Traballar en equipo e, de ser o caso, de forma interdisciplinar.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
A4Conocer e integrar os fundamentos educativos da Logopedia: Procesos de ensino e aprendizaxe A16
A23
A28
B23
B24
C2
A16 Conocer as características diferenciais da intervención logopédica no ámbito escolar A4
A16
A23
A28
B3
B23
B24
A23 Coñecer, aplicar e valorar críticamente as técnicas pedagóxicas, así como os recursos metodolóxicos e didácticos para o ensino da linguaxe. A28
B3
B23
B24
A28 Adquirir un coñecemento práctico na intervención logopédica (formación práctica en ámbitos escolares). A4
A16
A23
B3
B23
C2
A.29. Comprender o significado das adaptacións do currículo no marco dunha perspectiva inclusiva. A16
A23
B3
B23
B3 Apreciar as distintas manifestaciones da diversidade. A4
A23
B23
C2
B23 Traballar de forma colaborativa cos distintos profesionais que interveñen sobre o alumnado. A4
A16
A23
A28
B3
B24 Traballar de forma interdisciplinar co profesorado e cos distintos membros dos departamentos de Orientación. A4
A16
A28
B.25. Saber incardinar o apoio logopédico dentrro da estrutura complexa de apoios que precisan as persoas con discapacidade A4
A16
B3
C.2. Respetar a diversidade lingúistica do entorno social e realizar una intervención logopédica basada en este respeto, utilizando na rehabilitación a lingua de uso mais frecuente do suxeito. A4
A28
B3

Contidos
Temas Subtemas
Bloque temático I: A resposta á diversidade no ámbito educativo : Evolución e modelos 1. A resposta á diversidade: factores sociais, políticos e psicopedagóxicos


2. Da educación segregada á educación integrada



3. A inclusión educativa: Principios e recursos estratéxicos
Bloque temático II:A atención aos problemas de linguaxe nunha escola inclusiva
1. A linguaxe como instrumento de mediación na comunicación didáctica.

2. Os problemas de linguaxe e a súa incidencia no rendemento escolar.

3. A Cooperación entre profesorado e logopedas


4. Organización do apoio logopédico desde unha perspectiva inclusiva.

5. A implicación da comunidade educativa no proceso educativo


Bloque temático III: As Necesidades educativas especiais na esfera da linguaxe: Resposta educativa 1. Retrasos de linguaxe derivados de deprivación social: intervención educativa

2. Discapacidade auditiva e linguaxe : Aspectos educativos

3. Discapacidade motórica e linguaxe: Aspectos educativos

4. Discapacidade intelectual e linguaxe: Aspectos educativos

5. Trastornos do Desenvolvemento e linguaxe: Aspectos educativos
Bloque Temático IV: Curriculum e Adaptacións curriculares na esfera da linguaxe. 1. Currículo e inclusión educativa

2. Adaptacións curriculares na esfera da linguaxe

3. O papel do logopeda no deseño e desenvolvemento das adaptacións curriculares.


4. Estratexias, medios e recursos para as adaptacións curriculares na esfera da linguaxe

5. Coñecemento e uso de materiais e recursos dende unha perspectiva da sustentabilidade e o respecto ao medio natural e social
Bloque temático V: Problemas psicosociais e linguaxe 1. Desigualdades sociais e linguaxe

2. Alumnado estranxeiro e adaptacións da linguaxe



Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Discusión dirixida A4 A16 A28 B23 C2 6 0 6
Estudo de casos A16 A23 A28 B23 8 15 23
Investigación (Proxecto de investigación) A4 A16 A23 A28 B3 B23 B24 C2 3 48 51
Proba de resposta breve A4 A16 A23 A28 B3 2 9 11
Aprendizaxe colaborativa B23 B24 8 16 24
Lecturas A4 A16 A23 A28 B3 B24 C2 1 15 16
Presentación oral A16 A23 A28 B3 B23 C2 1 5 6
Sesión maxistral A4 A16 A23 A28 B3 B24 10 0 10
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Discusión dirixida Traballo individual e colectivo para o tratamento de distintas temáticas
Estudo de casos Analizaranse casos presentados en diversos formatos: video, texto, oral, etc.
Investigación (Proxecto de investigación) O alumnado en pequenos equipos terán que realizar unha entrevista a unha persoa que se lle proporcione información sobre a súa propia traxectoria persoal, facendo fincapé nos obstáculos pero tamén nas cuestións que favorecen o seu desenvolvemento individual e colectivo, tanto no ámbito educativo como social. A partir da entrevista, farase unha análise e interpretación da información, que se apoiará en bibliografía tanto proporcionada pola profesora como recollida polo propio alumnado. Finalmente farán unha proposta de intervención logopédica dende unha perspectiva inclusiva.
Proba de resposta breve O alumnado terá que facer unha proba sobre os contidos básicos da materia. A proba consistirá en preguntas breves, que o alumnado terá que responder tendo en conta a súa opinión fundamentada e/ou contrastada coas doutros autores e autores traballadas na materia.
Aprendizaxe colaborativa Un dos eixos fundamentais da materia será a aprendizaxe colaborativa tanto dentro como fóra da aula.
Lecturas Na aula proporcionaranse unha serie de lecturas que terán que ler todos os alumnos e alumnas. Ademais para a preparación da materia, o alumnado poderán realizar outras lecturas complementarias recollidas na bibliografía, achegadas polo profesorado ou seleccionadas polo propio alumnado.
Presentación oral O alumnado terá que intervir oralmente na presentación do proxecto de investigación.
Sesión maxistral Presentarase oralmente a información máis esencial de cada bloque temático e orientarase ao alumnado sobre como ampliar os coñecementos sobre o mesmo.

Atención personalizada
Metodoloxías
Estudo de casos
Investigación (Proxecto de investigación)
Descrición
Realizaranse titorías grupais e individuais para o seguimento do portafolios e do proxecto de investigación.

Presentarase na aula casos de alumnos ou alumnas con diferentes problemáticas relacionadas coa linguaxe e abordarase a análise dun xeito integral. Os estudantes deben realizar o diagnóstico educativo e logopédico e a proposta de intervención pedagóxica. Nesta tarefa a profesora realizará un seguimento periódico mediante atención persoalizada.

Resulta imprescindible para o alumnado non asistente que manteña unha frecuente comunicación coa docente para a preparación da materia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Investigación (Proxecto de investigación) A4 A16 A23 A28 B3 B23 B24 C2 O alumnado en pequenos equipos terán que realizar unha entrevista a unha persoa á que se lle pedirá información sobre a súa propia traxectoria persoal, facendo fincapé nos obstáculos pero tamén nas cuestións que favorecen o seu desenvolvemento individual e colectivo, tanto no ámbito educativo como social. A partir da entrevista, farase unha análise e interpretación da información, que se apoiará en bibliografía tanto proporcionada pola profesora como recollida polo propio alumnado. Finalmente farán unha proposta de intervención logopédica dende unha perspectiva inclusiva. Na plataforma moodle atoparase a información en canto ás normas para a súa elaboración, Presentación, etc 50
Proba de resposta breve A4 A16 A23 A28 B3 Ao alumnado propoñerémoslle unha serie de preguntas curtas sobre distintos temas abordados na materia, sobre os que terá que disertar tendo como referentes a súa opinión persoal fundamentada e enriquecida coas achegas bibliográficas suxeridas na bibliografía e/ou expostas na clase. 50
 
Observacións avaliación

O proxecto de investigación presentarase en formato dixital

Segundo a participación do alumnado na materia, para a avaliación hai dúas opcións:

 Opción A. Para o alumnado que segue o sistema ECTS, aquel que regularmente asiste/participa nas actividades de clase (80%). Neste caso o sistema de avaliación será o descrito anteriormente a través das actividades do proxecto de investigación, solución de problemas e unha proba mixta. 

Opción B. O alumnado con recoñecemento oficial de adicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, deberá acudir ás titorías para programar as sesións interactivas e expositivas, nas que non poderá estar, co fin de planificar os traballos substitutorios, se fose o caso. Estas especificidades so serán necesarias para o proxecto de investigación, para a proba breve concorrerá nas mesmas condicións que o resto do alumnado. 

O proxecto de investigación ten un valor máximo de 5 puntos e o exame outros 5. Para a superación da materia é necesario como mínimo un 2 en cada unha das partes. Para superar a materia é necesario ter como mínimo un 5


Fontes de información
Bibliografía básica Grau Rubio, C. e Fernández Hawrylak, M. (2016). /$ ('8&$&,Ï1 '(/ $/801$'2 ,10,*5$17( (1 (63$f$. ARXIUS
Bauer, K. L., Iyer, S. N., Boon, R. T., & Fore, C. (2010). 20 ways for classroom teachers to collaborate with speech-language pathologists. Intervention in School and Clinic
Opertti, R. (2008). 48ª reunión de la Conferencia Internacional de Educación (CIE 2008) Tema: Inclusión Educativa: El Camino del Futuro Un desafío para compartir . Oficina Internacional de Educación/ Organización de las Naciones Unidas pra la Educación, la Ciencia
Zapiola, Cr (2005). Adaptaciones curriculares para niños con compromiso en la comunicación y el lenguaje. : Revista argentina de psicopedagogía
Torres González, J. A. (2009). Análisis de los procesos de inclusión social y educativa: nuevos retos para suprimir las desigualdades y compartir las difencias. Contextos Educativos
Sebastián HEREDERO, E., Álvarez ZURITA, M., González, GÓMEZ, L. M.; Millán ALEMANY, R. (). ANÁLISIS DEL PROCESO DE DIAGNÓSTICO Y ELABORACIÓN DE UNA ADAPTACIÓN CURRICULAR: ESTUDIOS DE CASOS .
Sandoval Mena, M. e Simón Rueda, C. e Echeita Sarrionandia, G (2012). Análisis y valoración crítica de las funciones del profesorado de apoyo desde la educación inclusiva. Revista de Educación
NÚÑEZ MAYÁN, M.T. (2007). Apoyo dentro o fuera del aula: un dilema resuelto en la teoría pero no en la práctica profesional. Huelva: Servicio de publicaciones de la Universidad de Huelva
Gobierno Vasco (2006). DESARROLLO DEL LENGUAJE Y DE LA COMUNICACIÓN EN EL MARCO DE UN MODELO INCLUSIVO DE INTERVENCIÓN. Vitoria-Gasteiz: Servicio Central de Publicaciones del Gobierno Vasco
Vicen Carrascosa Oriola. (2012). EL ABORDAJE PLURIMODAL EN MUSICOTERAPIA, PARA EL DESARROLLO DE HABILIDADES COMUNICATIVAS DESDE EL RECURSO DE LAS CANCIONES.. Universidad de Valencia
IRIS (2006). Estrategias y prácticas en las aulas inclusivas. IRIS 128735-CP-1-2006-1-BE-COMENIUS-C21
Gobierno de Navarra (2006). Evaluación de la comunicación y del lenguaje (ECOL). Manual.
UNESCO (2017). Guía para asegurar la inclusión y la equidad en la educación.
Echeita Sarrionandia, E. (2012). INCLUSIÓN Y EXCLUSIÓN EDUCATIVA. DE NUEVO1 , “VOZ Y QUEBRANTO” 2. REICE, Revista Electrónica sobre Innovación y Cambio en Educación,
Acosta Rodríguez, V. M. (2006). Investigación, evaluación y colaboración profesional ante las dificultades del lenguaje. El reto hacia los modelos inclusivos. Revista Chilena de Fonoaudiología
Schalock, R. L. (2009). La nueva definición de discapacidad intelectual, apoyos individuales y resultados personales.
Juncos Rabadán, O. e Pereiro Rozas, A (2002). PROBLEMAS DEL LENGUAJE ENLA TERCERA EDAD. ORIENTACIONES Y PERSPECTIVAS DE LA LOGOPEDIA. Revista galego-portuguesa de psicoloxía e educación: revista de estudios e investigación en psicolo

Bibliografía complementaria LOZANO MARTÍNEZ, J. e FAURA PALAO, C. (1998). Adaptaciones curriculares como respuesta educativa a las necesidades de un niño autista. Anales de Pedagogía. Revista de Curriculum y Formación del Profesorado
BUENO AGUILAR, J. J. (1991). Comparación del lenguaje funcional entre niños de educación especial y a niños normales. Enseñanza & teaching: Revista interuniversitaria de didáctica
SALES CIGES, A. e OUTROS (2010). Estudio de la eficacia académica de las medidas específicas de Atención a la Diversidad desde la percepción de los implicados. ESE. Estudios sobre Educación
ARIZA PÉREZ, M. A. e TRUJILLO SÁEZ, F. (2006). Experiencias educativas en aprendizaje cooperativo. Granada: Grupo Editorial Universitario
CASTEJÓN, L.A. e OUTROS (2008). La escuela inclusiva ante los alumnos tartamudos: actitudes y emociones en la relación educativa. Revista de Educación
CASTRO RODRÍGUEZ, M.M. e OUTROS (2007). Un material hecho a medida. Cuadernos de Educación
BUENO AGUILAR, J. J. (1991). Un modelo de análisis de las funciones lingüísticas para el estudio del lenguaje en niños de educación especial. Temas actuales de la educación especial: Actas de las VI Jornadas de Universidades y Eduación Especi

Páxinas con imáxes para elaborar e encontrar material:

http://uk.dk.com/static/cs/uk/11/clipart/index.htm

http://iespana2.gograph.com/IntegrationSimpleSearch.cfm?cfid=17779

http://prescolaire.grandonde.com/clipart/activites/index.htm

http://www.disabilityworld.org/09-10_01/spanish/indice.shtml

http://especial.fcep.urv.es/

http://www.webespecial.com/webespecial.htm

http://www.pntic.mec.es/

http://w3.cnice.mec.es/recursos2/atencion_diversidad/01_03_01.htm

http://cidat.once.es/

http://needirectorio.cprcieza.net/

http://www.xtec.es/~jlagares/indexcastella.htm

http://informaticaparaeducacionespecial.blogspot.com/2008_05_01_archive.html

http://villaves56.blogspot.com/2008/07/vocaroo-para-trabajar-la-expresin-oral.html

http://cprcaspe.educa.aragon.es/RECURSOS/compensat.htm

http://www.polibea.com/libros/index.htm

http://platea.pntic.mec.es/~fmaquina/rg.htm

http://www.revistaeducacion.mec.es/enlaces3.htm

http://www.ulpgc.es/index.php?asignatura=1354130013572&ver=pd_bibliografia&id_

Páxinas con sons grabados para elaborar material:

http://www.findsouns.com/types.html

http://iris.cinice.mecd.es/bancoimagenes/sonidos/directorio.php

Outros materiais de apoio:

REVISTAS

Revista Educación Especial. Málaga: Aljibe.

Revista Catalana d'Educació Especial i Atenció a la Diversitat. Vic:Departament

Revista Galega da Educación

Revista Galega do Ensino

Cuadernos de Pedagogía

Revista de Innovación Educativa

Revista Quinesia

Disability & Society

Educational Psychology

Emotional and Behavioural Difficulties

European Journal of Special Needs Education

High Ability Studies

International Journal of Disability, Development and Education

International Journal of Inclusive Education

Journal of Intellectual & Developmental Disability

Special Educational Needs Abstracts


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías