Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Rehabilitación do aparato bucofonador e da deglución Código 652G04035
Titulación
Grao en Logopedia
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Cuarto Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Fisioterapia, Medicina e Ciencias Biomédicas
Coordinación
Vilariño Vilariño, Maria Isabel
Correo electrónico
isabel.vilarino@udc.es
Profesorado
Vilariño Vilariño, Maria Isabel
Correo electrónico
isabel.vilarino@udc.es
Web
Descrición xeral Tratase de una materia obrigatoria que se imparte no primeiro cuatrimestre do cuarto curso do Título de Grado de Logopedia e que constará de clases expositivas por parte do profesor/a a través de Microsoft Teams e Moodle de forma sincrónica ou asincrónica e clases interactivas nas que teñen que expor os traballos tutelados en grupos de 2-4, os alumnos/as de forma presencial ou a través de Teams. As exposicións deberán ser presenciáis ou a través de Microsoft Teams. En ocasions as clases interactivas unificaránse para que participen todos os alumnos/as na exposición dos traballos dos compañeiros/as e interaccionen.
Será obrigatoria a asistencia as clases expositivas e interactivas e podrán unificarse as clases interactivas para que os alumnos podan asistir as exposicións dos compañeiros e o alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica deberán presentar os traballos nas clases iteractivas e asistir as clases que considere a profesora
Na segunda oportunidade (Julio) realizarse un examen tipo test si e presencial o pregunta curta vía Teams (este en caso excepcional de pandemia ou similar)


Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Coñecer e integrar os fundamentos biolóxicos da Logopedia: a Anatomía e Fisioloxía.
A6 Coñecer a clasificación, a terminoloxía e a descrición dos trastornos da comunicación, a linguaxe, a fala, a voz e a audición e as funcións orais non verbais.
A8 Coñecer os fundamentos do proceso de avaliación e diagnóstico.
A11 Redactar un informe de avaliación logopédica.
A12 Realizar unha avaliación tras a intervención.
A13 Coñecer os principios xenerais de la intervención logopédica.
A14 Coñecer as funcións da Intervención logopédica: prevención, educación, reeducación, rehabilitación e tratamento.
A15 Coñecer e aplicar os modelos e as técnicas de intervención.
A20 Coñecer e implementar as axudas técnicas á comunicación.
A21 Saber deseñar e elaborar informes logopédicos.
A22 Saber deseñar, programar e avaliar a actuación logopédica.
A25 Coñecer a organización de institucións educativas, sanitarias e sociais.
A26 Adquirir un coñecemento práctico para a avaliación logopédica.
A27 Realizar a planificación estratéxica da intervención logopédica.
A29 Adquirir a formación práctica para o traballo individual, grupal, cooperativo e de mediación con facilitador.
A30 Coñecer a actuación profesional e os contornos onde se desenvolve a práctica.
A31 Adquirir o desenvolvemento os recursos persoais para a intervención: habilidades sociais e comunicativas, habilidades profesionais, avaliación da propia actuación profesional, técnicas de observación, técnicas de dinamización ou toma de decisións.
A32 Utilizar tecnoloxías da información e da comunicación.
B1 Acceso, selección e xestión das fontes de información relevantes para a práctica profesional.
B5 Aprender autonomamente, e motivarse para facelo de forma continuada.
B6 Capacidade de adaptarse aos cambios.
B7 Capacidade de análise e síntese.
B8 Capacidade de observar e de escoitar de forma activa.
B9 Capacidade de organizar e planificar.
B10 Capacidade para motivarse e procurar a calidade na actuación profesional.
B11 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B12 Comunicarse de maneira efectiva nun contorno de traballo.
B13 Coñecer e manexar as novas tecnoloxías da comunicación e da información.
B14 Destreza e empatía nas relacións interpersoais.
B16 Resolver problemas de forma efectiva.
B17 Saber expresarse en público.
B18 Ser creativo no exercicio da profesión.
B19 Ter compromiso ético.
B20 Ter iniciativa e espírito emprendedor.
B22 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B23 Traballar de forma colaborativa.
B24 Traballar en equipo e, de ser o caso, de forma interdisciplinar.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
1. Adquirir os coñecementos teóricos necesarios sobre a larinxectomía 2. Coñecer o mecanismo e as fases da deglutación e as distintas alteracions que se poden producir como consecuencia destas intervencions quirúrxicas. 3. Creación de programas específicos de intervención logopédica, para poder levar a cabo un plan terapeútico que compense, no posible, os efectos negativos desta intervención quirúrxica tanto a nivel da comunicación como da deglutación. 4. Coñecer os distintos mecanísmos da deglutación 5. Coñecer formas de actuación do equipo multidisciplinar que interven neste tipo de trastornos e que estratexias conxuntas se deben adoptar na prevención das alteracions da comunicación, na avaliación e no diagnóstico. A1
A6
A8
A11
A12
A13
A14
A15
A20
A21
A22
A25
A26
A27
A29
A30
A31
A32
B1
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B16
B17
B18
B19
B20
B22
B23
B24
C1
C2
C3
C6
C7
C8

Contidos
Temas Subtemas
REHABILITACIÓN EN LARINXECTOMIZADOS
TEMA 1: Sistema fonatorio

Resumen das bases anatómicas e funcionais da larinxe.
Fisioloxía da larínxe.
Funcions larínxeas, mecánica respiratoria e fonación
TEMA 2: Alteracions da comunicación e deglutación por cáncer de cabeza e cuello. Tipos e grados
TEMA 3: Patoloxía tumoral da larinxe. Distintos tipos de neoplasias que conducen a extirpación da larinxe.
Nivel de afectación da deglutación.
TEMA 4: Larinxectomías totais e parciais. Indicacions e consecuencias
TEMA 5: Novas condicions anatómicas e cambios fisiolóxicos do larinxectomizado Consecuencias na sua vida diaria
TEMA 6: Fonación do larinxectomizado. Erigmofonia. Larinxe Elctrónica. Prótesis fonatorias. Válvulas.
Importancia da rehabilitación.
TEMA 7: Papel do logopeda na rehabilitación do paciente larinxectomizado. Combinación de funcions e recursos da unidade de logopedia ca asociación de larinxectomizados.
TEMA 8: Condicions necesarias para iniciar a rehabilitación. Causas que poden retardar, dificultar ou impedir a rehabilitación.
TEMA 9: A rehabilitación logopédica propiamente dita. Forma de realizar a rehabilitación. Momento de comenzar.
Etapas dentro da rehabilitación.
Avaliación e problemas específicos que se poden presentar.
Actuación en casos difíciles.
Momento e criterios para plantear un sistema alternativo a erigmofonía.
TEMA 10: Casos clínicos. Presentación de casos clínicos das diferentes patoloxías.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Estudo de casos A1 A6 A8 A11 A12 A13 A15 A21 A22 A25 A26 A27 A29 A30 A31 A32 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B16 B17 B19 B20 B22 B23 B24 C1 C2 C3 C6 C7 C8 5 15 20
Prácticas a través de TIC A14 A20 B18 0 17 17
Proba obxectiva A1 A6 A8 A14 A25 A26 A27 B1 B5 B7 B9 B13 B18 C1 C3 1 25 26
Sesión maxistral A1 A6 A8 A11 A12 A13 A14 A15 A20 A21 A22 A25 A26 A27 A29 A30 A31 A32 B1 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B16 B17 B18 B22 B23 C1 C2 C3 C6 C7 C8 35 30 65
Traballos tutelados A1 A6 A8 A13 A14 A20 A22 A25 A26 A29 A30 A31 A32 B1 B5 B7 B8 B12 B13 B17 B18 B23 C1 C3 C6 C7 C8 1 20 21
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Estudo de casos O alumno/a presentará casos clínicos en relación o tema que lle corresponda do traballo tutelado e debe de ser capaz de analizalo e discutilo en grupo.
Prácticas a través de TIC O alumno/a realizará actividades de carácter práctico como a utilización de bases de datos para a realización dos traballos tutelados (búsqueda bibliográfica), mediante a utilización das tecnoloxías da información.
Proba obxectiva Realizaráse unha proba escrita tipo test de 30 a 50 preguntas para a avaliación do aprendizaxe do alumno/a e será imprescendible aprobar esta proba para superar a materia e para que se avalien os distintos apartados.
Sesión maxistral Realizaranse exposicions orales utilizando material audiovisual e preguntas dirixidas os/as estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar o aprendizaxe e o alumno/a deberá complementar esta información cas fontes de información referenciadas en dito apartado.
Traballos tutelados O/a estudante realizará estes tipos de traballos para promover a aprendizaxe autónoma, baixo a tutela do profesor e en escenarios variados e os expoñerá nas clases interactivas. E imprescindible presentar o traballo na clase interactiva para ser evaluado. O alumno entregará a o/a profesor/a una copia en formato papel e outra informatizada que quedará en posesión do profesor/a para avalialo.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
Seguimento da aprendizaxe e a realización do traballo autónomo dos/das estudantes por parte do profesor/a Tutor/a.
As tutorías realizaránse de forma telemática (Teams, e-mail) y si fose necesario presencial, en grupo ou de forma individual.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba obxectiva A1 A6 A8 A14 A25 A26 A27 B1 B5 B7 B9 B13 B18 C1 C3 Será a que teña maís peso na avaliación do alumno/a e terá que superala para aprobar a asignatura. Consistirá nun examen tipo test de entre 30 e 50 preguntas.
Se fose necesario realizalo vía Teams será pregunta curta en lugar de test.
Para a segunda oportunidade de xullo solo computará a proba obxetiva (100%)

"A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario".
60
Traballos tutelados A1 A6 A8 A13 A14 A20 A22 A25 A26 A29 A30 A31 A32 B1 B5 B7 B8 B12 B13 B17 B18 B23 C1 C3 C6 C7 C8 E obrigatoria a realización e exposición nas clases interactivas a nivel individual ou en grupo para aprobar a materia e incluirá o estudo de casos.
Non computará para a segunda oportunidade de xullo, solo para a primeira oportunidade.
Os alumnos con dispensa académica parcial terán tamén que presentar o traballo en grupo nas clases interactivas.
40
 
Observacións avaliación

Será obrigatoria a asistencia as clases expositivas e interactivas e podrán unificarse as clases interactivas para que os alumnos podan asistir as exposicións dos compañeiros.

A fórmula que se aplicará para correxir a proba obxetiva será: acertos menos errores partido por 3 e o resultado de esto dividido entre o número total de preguntas y despoís multiplicado por 10, sempre no caso de que o examen sexa presencial e tipo test.

Os alumnos deberán ampliar os temas cas fontes de información recomendadas e que ademáis se irán actualizando durante o curso xa que as clases expositivas por parte do profesor serán orientativas. 

"A realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario".

Os alumnos con dispensa académica parcial terán tamén que presentar o traballo en grupo nas clases interactivas.


Fontes de información
Bibliografía básica (). .
CASADO MORENTE, J.C. , ADRIÁN TORRES, J.A. (2005). Manual del laringectomizado.. Málaga. Ed. Aljibe.
BEHLAU, M. (2005). A voz. O livro do especialista. Tomo I y II.. Rio de Janeiro. Ed. Revinter.
Clavé civit P., García Peris P. (2011). Guía de diagnóstico y de tratamiento nutricional y rehabiitador de la disfagia orofarínge. Barcelona. Ed. Glosa
HEVILLET-MARTÍN G. (2003). Hablar sin larige. Madrid. Lebon
DINVILLE C. (1996). Los trastornos de la voz y su reeducación.. Barcelona. Ed. Masson
PEÑA-CASANOVA J. (2013). Manual de logopedia.. Barcelona. Ed. Masson.
PRATER R.J, SMITH R.W. (1995). Manual de terapéutica de la voz.. Barcelona. Ed. Masson.
CASADO JC, ADRIAN JA. (2004). MANUAL DEL LARINGECTOMIZADO. ED. ALJIBE
FERNÁNDEZ MARINA M. (1996). Reflexión sobre el tratamiento del paciente laringectomizado. Rev. Logop. Fon. Audiol. Vol. XVI, nº 3. Madrid. Ed. Masson
Suarez A. (2004). Trastornos de la voz. Estudio de casos. Ed. Eos
MURRAY Y MORRISON. (1996). Tratamiento de los trastornos de la voz.. Barcelona. Ed. Masson

La bibliografía o fuente de información se actualizará y ampliará a lo largo del curso académico.
Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Anatomía dos órganos da audición e a linguaxe/652G04001
Patoloxía da audición. voz e deglución/652G04015

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Intervención logopédica nos trastornos da fala e a voz/652G04027

Materias que continúan o temario
Novas tecnoloxías da información e a comunicación aplicadas á intervención logopédica/652G04032

Observacións

Recomendase completar a información das clases maxistrais coas fontes de información recomendadas.

Para axudar a conseguir un entorno inmediato sustentable e cumprir co obxectivo estratéxico 2 do "V Plan de Acción do Programa Green Campus FCS (2023-2025)" os traballos documentais que se realicen nesta materia: a.- Maioritariamente solicitaranse en formato virtual e soporte informático. b.- De realizarse en papel: - Non se empregarán plásticos. - Realizaranse impresións a dobre cara. - Empregarase papel reciclado. - Evitarase a realización de borradores.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías