ANATOMÍA HUMANA
Grao de Terapia Ocupacional

ORGANIZACIÓN DA MATERIA.
A materia está dividida en dúas partes:
• Anatomía Humana (6 ECTS; profesores: Isaac Manuel Fuentes Boquete e Silvia María Díaz Prado)
• Cinesioloxía Ocupacional (3 ECTS; profesores: Sergio Santos del Riego e José Ramón Meilán Devesa)
Responsable da materia: Prof. Isaac Fuentes

AVALIACIÓN DA MATERIA.- A materia avalíase da seguinte maneira:

• Anatomía Humana: cun valor de 6,5 sobre 10, tal como se indica a continuación:
- Avaliación continua Profs. Isaac Fuentes e Silvia Díaz): 1,5 sobre 6.5.
- Exame final (Pofs. Isaac Fuentes e Silvia Díaz): 5 sobre 6.5.
Para aprobar a Anatomía Humana, será necesario alcanzar un total de 3,25 sobre 6.5.

• Cinesioloxía Ocupacional: cun valor de 3,5 sobre 10, tal como se indica a continuación:
- Avaliación continua (Prof. Sergio Santos): 2 sobre 3.5.
- Exame final de prácticas (Prof. José Ramón Meilán): 1,5 sobre 3.5.
Para aprobar a Cinesioloxía Ocupacional, será preciso alcanzar un total de 1.75 sobre 3.5.

• Cualificación final: A suma das cualificacións obtidas en Anatomía Humana e Cinexioloxía Ocupacional.
Para aprobar a materia, é condición necesaria ter aprobadas ambas partes (Anatomía Humana e Cinesioloxía Ocupacional).

Ao inicio do curso académico, o responsable da materia (Prof. Isaac Fuentes) explicará con detalle ao alumnado os criterios de avaliación.

AVALIACIÓN NA 2ª CONVOCATORIA:
Manterase a cualificación de cada parte da materia que estea aprobada (Anatomía Humana e/ou Cinesioloxía Ocupacional), na modalidade avaliación continua e/ou exame.

AVALIACIÓN DA PARTE DE ANATOMÍA HUMANA EN DETALLE:

• Exame final de Anatomía Humana.- Consistirá en dúas partes:
- Exame tipo test (12 a 24 preguntas, cada pregunta con 4 afirmacións, das cales só unha é correcta; non se puntúa negativo por resposta incorrecta). O aprobado está no 60% de respostas correctas.
- Exame preguntas cortas (5 a 10 preguntas). O aprobado está en 5 sobre 10.
Cada parte do exame contribúe nun 50% na cualificación do exame final.

• Avaliación continua de Anatomía Humana.- Terase en conta:
- Realización dos cadernos de prácticas (estarán dispoñibles a través de MOODLE).
- Probas periódicas tipo test sobre unidades temáticas da materia (similar á proba tipo test do exame final).

AVALIACIÓN DA PARTE DE CINESIOLOXÍA OCUPACIONAL EN DETALLE:

• Exame final de Cinesioloxía Ocupacional.
- Avaliación da parte práctica (Tema 14). O exame consistirá na valoración dun grupo muscular e dunha goniometría articular. Ademais, poderase incluír unha parte de estiramentos, na que o alumnado terá que explicar a manobra e a implicación do grupo muscular ou músculo illado. Calquera destas accións se corresponderá coas explicadas en clase e levadas a cabo por todo o alumnado durante o desenvolvemento das clases prácticas (de asistencia obrigatoria).
O profesor realizará e publicará, previamente, a convocatoria oficial do exame correspondente, un documento ca data, o lugar e a distribución dun número determinado de estudantes/hora para a realización do exame práctico.

• Avaliación continua de Cinesioloxía Ocupacional.
- Avaliación da parte teórico/práctica (Temas 12 e 13). Realizarase avaliación continua empregando dúas rúbricas que se entregarán e explicarán ao comezo desta parte da materia: unha para o alumnado (cada alumno/a avalía a un grupo de compañeiros/as dunha maneira regrada) e outra para o profesor. A puntuación final será a media aritmética de ambas rúbricas.

PLAN GREEN CAMPUS FCS:

Para axudar a conseguir unha contorna inmediata sustentable e cumprir o obxectivo estratéxico 9 do Plan Green Campus da Facultade de Ciencias da Saúde (FCS), os traballos documentais que se realicen nesta materia:
A.- Maioritariamente, solicitaranse en formato virtual e soporte informático.
B.- De realizarse e papel:
1. Non se utilizarán plásticos.
2. Realizaranse impresións a dobre cara.
3. Empregarase papel reciclado.
4. Evitarase a realización de borradores.

Resultados de aprendizaxe	Competencias do título
Desenvolver a capacidade de observación.	A1	B1 B8 B9 B12 B13 B16 B17 B19 B23 B25	C1 C4 C6 C7 C8
Identificar mediante a anatomía de superficie estructuras óseas, musculares, nerviosas e vasculares do corpo humano.	A1 A2	B1 B8 B9 B12 B13 B16 B17 B19 B23 B25	C1 C4 C6 C7 C8
Coñecer, comprender e analizar a anatomía do movemento humano para deducir o comportamento en condicións de disfunción ocupacional.	A2	B1 B2 B4 B9	C6
Identificar a forma e as relacións das diferentes estruturas anatómicas mediante o uso de esquemas, debuxos, fotografias, cortes multidireccionais, reconstruccións planimétricas e modelos tridimensionais (maquetas).	A1 A2	B1 B8 B9 B12 B13 B16 B17 B19 B23 B25	C1 C4 C6 C7 C8
Utilizar os coñecementos anatómicos no plantexamento e análise de problemas clínicos pertinentes.	A1 A2	B1 B8 B9 B12 B13 B16 B17 B19 B23 B25	C1 C4 C6 C7 C8
Dominar a terminoloxía anatómica, de modo que o alumnado coñeza a nomenclatura actualizada das estruturas anatómicas e adquira a capacidade de descricición destas estruturas empregando términos de orientación espacial.	A1	B1 B8 B9 B12 B13 B16 B17 B19 B23 B25	C1 C4 C6 C7 C8
Adquirir a base suficiente do coñecemento anatómico para realizar intervencións no ámbito da terapia ocupacional.	A2	B1 B8 B9 B12 B13 B16 B17 B19 B23 B25	C1 C4 C6 C7 C8
Coñecer os conceptos básicos de cinesioloxía (anatomía aplicada), necesarios para o desenvolvemento adecuado do exercicio profesional do terapeuta ocupacional.	A2	B1	C6
Coñecer a morfoloxía general do corpo humano, a localización, a forma e a estrutura dos seus órganos, sistemas e aparatos, e as súas interrelaciones topográficas.	A1	B1 B8 B9 B12 B13 B16 B17 B19 B23 B25	C1 C4 C6 C7 C8

Temas	Subtemas
Tema 1. Introducción á anatomía humana. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico: Introdución á anatomía humana. Introdución á embrioloxía. Introdución á la histoloxía. Ósos: estrutura, función e tipos. Remodelamento óseo. Articulacións: clasificación. Articulación sinovial. Actividades prácticas (utilizando a osteoteca): Estudar o tecido óseo compacto e esponxoso. Estudar os tipos de ósos. Recoñecer as superficies articulares.
Tema 2.- Ósos e articulacións de cabeza, colo e tronco. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico: Esqueleto da cabeza. Columna vertebral. Vértebra tipo. Vértebras rexionais. Esqueleto do tórax: mecánica respiratoria. Actividades prácticas (utilizando a osteoteca e maquetas): Estudar o esqueleto da cabeza. Estudar as vértebras das distintas rexións do raquis. Estudar o esqueleto do tórax.
Tema 3. Músculos do colo e do tronco. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico: Músculos da rexión posterior do colo. Músculos da rexión anterior do colo. Músculos do tronco: rexión posterior do tronco, parede anterolateral do tórax, parede anterolateral do abdome, diafragma e piso pélvico. Actividades prácticas (en maquetas): Recoñecer os principais músculos de colo e tronco.
Tema 4. Ósos e articulacións do membro superior. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico: Cintura escapular: clavícula e escápula. Úmero. Radio e Cúbito. Ósos do carpo. Ósos da man: metacarpianos e falanxes. Complexo articular do ombro: articulación esternoclavicular, articulación acromioclavicular e articulación escapulohumeral. Articulación do cóbado e articulación radiocubital distal. Complexo articular do pulso: articulacións radiocarpiana, mediocarpiana e intercarpianas. Articulacións carpometacarpianas. Articulación trapezometacarpiana. Articulacións metacarpofalánxicas. Articulacións interfalánxicas. Actividades prácticas: Estudar os ósos e as articulacións utilizando a osteoteca e as maquetas.
Tema 5. Musculatura, vascularización e inervación do membro superior. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico: Músculos do ombro: rexións anterior, medial, lateral e posterior. Músculos do brazo: rexións anterior e posterior. Músculos do antebrazo: rexións anterior, lateral e posterior. Músculos da man: rexións media, tenar e hipotenar. Actividades prácticas (en maquetas): Recoñecer e palpar os principais músculos do membro superior.
Tema 6. Ósos e articulacións do membro inferior. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico: Coxal. Fémur. Rótula. Tibia e peroné. Ósos do pé: tarso anterior (astrágalo e calcáneo), tarso posterior (navicular, cuneiformes e cuboides), metatarsianos e falanxes. Articulación coxofemoral. Articulación do xeonllo. Articulacións tibioperonea proximal, tibioperonea distal e talocrural. Articulación subastragalina. Articulación mediotarsiana: articulación astragalocalcaneonavicular e articulación calcaneocuboidea. Articulación cuneonavicular. Articulacións tarsometatarsianas. Articulacións metatarsofalánxicas. Articulacións interfalánxicas. Actividades prácticas: Estudar utilizando a osteoteca e as maquetas os ósos do membro inferior. Estudar utilizando as maquetas as articulacións do membro inferior.
Tema 7. Musculatura, vascularización e inervación do membro inferior. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico: Músculos da pelvis: iliopsoas e rexión glútea. Músculos do muslo: rexións anterior, medial e posterior. Músculos da perna: rexións anterior, lateral e posterior. Músculos do pé: rexión dorsal e rexión plantar (media, medial e lateral). Actividades prácticas (maquetas): Recoñecer e palpar os principais músculos do membro inferior.
Tema 8. Sistema cardiocirculatorio. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico: Corazón. Circulación sistémica e pulmonar. Vascularización xeral. Sistema linfático. Actividades prácticas.- Estudar en maquetas: A morfoloxía do corazón. A vascularización xeral.
Tema 9. Sistema nervioso. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico: Introdución. Medula espiñal e Nervio espiñal. Encéfalo: tronco encefálico, diencéfalo, telencéfalo (corteza cerebral: áreas sensitivas e motoras) e cerebelo. Meninxes e líquido cefalorraquídeo. Actividades prácticas (utilizando maquetas): Estudo da medula espiñal e o nervio espiñal. Estudo do encéfalo.
Tema 10. Sistema Nervioso. Vías sensitivas e motoras. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico: Vía da sensibilidade termoalxésica: tracto espinotalámico lateral. Vía da sensibilidade do tacto groseiro: tracto espinotalámico anterior. Vía da sensibilidade propioceptiva consciente. Vía motora consciente. Actividades prácticas: Estudar completando en debuxos esquemáticos as vías ascendentes e descendentes.
Tema 11. Estesioloxía e esplacnoloxía. Prof. Isaac Fuentes e Silvia Díaz	Contido teórico de estesioloxía: Introdución aos órganos e receptores dos sentidos. Sentido da visión, sentido da audición, sentidos do olfato, do gusto e do tacto. Contido teórico de esplacnoloxía: Introdución aos sistemas e aparatos. Actividades prácticas: Estudar en maquetas os fundamentos anatómicos das estruturas descritas.
Tema 12. Cinesioloxía Ocupacional Biomecánica. Prof. Sergio Santos del Riego	- Conceptos xerais: Importancia no currículum de Terapia Ocupacional. - Biomecánica dos tecidos - Cinética. - Cinemática. - Biomecánica ocupacional.
Tema 13. Cinesioloxía Ocupacional Estrutural. Prof. Sergio Santos del Riego. Contidos teóricos (Clases expositivas e aprendizaxe colaborativo). Seminarios teórico prácticos.	- Introdución, conceptos e terminoloxía. - Xeralidades: Tipos de articulacións e mioloxía. - Ación motriz: Respiración, postura, dinámica, membro superior e membro inferior. - Cinesioloxía estrutural ocupacional: ombro, cóbado, pulso, man, raquis, cadeira, xeonllo, nocello e pé. - Aplicacións ocupacionais en Membro superior: ombro, cóbado, antebrazo, pulso, man e dedos. Anatomía aplicada ocupacional nas Actividades da Vida Diaria. - Aplicacións ocupacionais en Membro inferior: cadeira, xeonllo, nocello e pé. Marcha, Carreira e Salto, entre outros. - Aplicación ocupacional con Métodos de Facilitación Neuromuscular Propioceptiva: Xeralidades. - Seminarios teórico-prácticos: Aproximación topográfica transdisciplinar a: Membro superior, Membro inferior, Retrosoma/Presoma e Plexos.
Tema 14.-Cinesioloxía Ocupacional práctica. Prof. José Ramón Meilán Devesa. Actividades prácticas.	- Balance articular. - Balance muscular. - Coñecementos básicos de estiramentos musculares.

Metodoloxías / probas	Competencias	Horas presenciais	Horas non presenciais / traballo autónomo	Horas totais
Sesión maxistral	A1 B1 B8 B12 B17 B25 C6 C4	14	42	56
Prácticas de laboratorio	B2 B4 B9 B13 B16 B23 C1 C8	21	42	63
Seminario	B1 B2 B8 B9 B13 B25	5	10	15
Obradoiro	B1 B2 B8 B9 B13 C4	0	14	14
Prácticas clínicas	A2 A1 B8	14	28	42
Proba obxectiva	B2 B4 B8 B9 B12 B13 B19 C1	2	0	2
Proba de resposta múltiple	B8 B12	2	0	2
Proba oral	B8 B19 C1	1	0	1
Aprendizaxe colaborativa	A2 A1 B1 B2 B4 B8 B12 B25 C4 C7	7	21	28

Atención personalizada		2	0	2

*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías	Descrición
Sesión maxistral	Clase teórica participativa, favorecendo o intercambio de opinións, o debate e a resposta das preguntas formuladas polo alumnado. Forma fparte das metodoloxías de Anatomía Humana.
Prácticas de laboratorio	Clases prácticas que complementan os contidos desenvolvidos nas clases teóricas: - Empréganse as coleccións de maquetas e láminas do corpo humano e a osteoteca do Laboratorio de Anatomía Humana. - Mediante a palpación de estruturas, abórdase o estudio da anatomía de superficie. - Examínanse distintos grupos musculares, mediante a palpación e movementos contra resistencia. - Analízanse funcionalmente as principais articulacións móbiles. Nas prácticas de laboratorio foméntase a participación do alumnado, favorecendo o intercambio de opinións, o debate e a resolución de problemas.
Seminario	É unha técnica de traballo en grupo reducido que ten como finalidade o estudio intensivo dun tema. Caracterízase pola discusión, a participación, a elaboración de documentos e as conclusións ás que teñen que chegar todos os participantes do seminario. O fin desta metodoloxía é aclarar concepto e resolver dúbidas. Forma parte das metodoloxías de Anatomía Humana.
Obradoiro	Consiste en exercicios que o alumnado debe realizar (completar debuxos esquemáticos de estruturas anatómicas; identificar detalles anatómicos nos debuxos esquemáticos; recoñecer mediante anatomía de superficie determiandas estruturas anatómicas, etc.) recollidos nos CADERNOS DE TRABALLO DE ANATOMÍA HUMANA, elaborados polo profesorado da Área de Anatomía e Embrioloxía Humana, e ós que o alumnado ten acceso a través da plataforma virtual da universidade. Forma parte das metodoloxías de Anatomía Humana.
Prácticas clínicas	Basándose na valoración funcional de músculos e articulacións, preténdese favorece a adquisición de competencias básicas na valoración clínica do aparato locomotor. Forma parte da metodoloxía de Cinesioloxía Ocupacional.
Proba obxectiva	Exame final de Anatomía Humana. Consistirá en dúas partes: Exame tipo test, de 12 a 24 preguntas (cada pregunta con 4 afirmacións; só unha é correcta; non se puntúa negativo por resposta incorrecta). O aprobado está no 60% de respostas correctas. Exame preguntas cortas (5 a 10 preguntas). Cada parte do exame contribúe nun 50% na cualificación do exame final.
Proba de resposta múltiple	Probas periódica tipo test sobre unidades temáticas da materia. Forma parte da avaliación continua de Antomía Humana.
Proba oral	Proba oral personalizada na que se valorará o coñecemento da acción dun grupo muscular ou músculo illado e a interpretación dunha goniometría articular.
Aprendizaxe colaborativa	Conxunto de procedimentos de enseñanza-aprendizaxe guiados de forma presencial e/ou apoiados con tecnoloxías da información e as comunicacións. O alumnado traballa conxuntamente en grupos reducidos na resolución de tareas asignadas polo profesorado para optimizar a súa propia aprendizaxe e a dos outros membros do grupo. Esta metodoloxía corresponde á Cinesioloxía Ocupacional.

Metodoloxías	Competencias	Descrición	Cualificación
Proba oral	B8 B19 C1	Exame final de Cinesioloxía Ocupacional. Proba oral personalizada na que se valorará o coñecemento da acción dun grupo muscular ou músculo illado e a interpretación dunha goniometría articular. Ademáis, poderase incluír unha parte de estiramentos.	15
Aprendizaxe colaborativa	A2 A1 B1 B2 B4 B8 B12 B25 C4 C7	Avaliación continua de Cinesioloxía Ocupacional (valoración de traballos en grupos reducidos)	20
Proba de resposta múltiple	B8 B12	Avaliacón continua de Anatomía Humana. Probas periódica tipo test sobre unidades temáticas da materia.	10
Proba obxectiva	B2 B4 B8 B9 B12 B13 B19 C1	Exame final de Anatomía Humana. Consistirá en dúas partes: Exame tipo test, de 12 a 24 preguntas (cada pregunta con 4 afirmacións; só unha é correcta; non se puntúa negativo por resposta incorrecta). O aprobado está no 60% de respostas correctas. Exame preguntas cortas (5 a 10 preguntas). Cada parte do exame contribúe nun 50% na cualificación do exame final.	50
Obradoiro	B1 B2 B8 B9 B13 C4	Avaliación continua de Anatomía Humana: realización dos cadernos de traballo de Anatomía Humana.	5

Observacións avaliación
ANATOMÍA HUMANA Grao de Terapia Ocupacional ORGANIZACIÓN DA MATERIA. A materia está dividida en dúas partes: • Anatomía Humana (6 ECTS; profesores: Isaac Manuel Fuentes Boquete e Silvia María Díaz Prado) • Cinesioloxía Ocupacional (3 ECTS; profesores: Sergio Santos del Riego e José Ramón Meilán Devesa) Responsable da materia: Prof. Isaac Fuentes AVALIACIÓN DA MATERIA.- A materia avalíase da seguinte maneira: • Anatomía Humana: cun valor de 6,5 sobre 10, tal como se indica a continuación: - Avaliación continua Profs. Isaac Fuentes e Silvia Díaz): 1,5 sobre 6.5. - Exame final (Pofs. Isaac Fuentes e Silvia Díaz): 5 sobre 6.5. Para aprobar a Anatomía Humana, será necesario alcanzar un total de 3,25 sobre 6.5. • Cinesioloxía Ocupacional: cun valor de 3,5 sobre 10, tal como se indica a continuación: - Avaliación continua (Prof. Sergio Santos): 2 sobre 3.5. - Exame final de prácticas (Prof. José Ramón Meilán): 1,5 sobre 3.5. Para aprobar a Cinesioloxía Ocupacional, será preciso alcanzar un total de 1.75 sobre 3.5. • Cualificación final: A suma das cualificacións obtidas en Anatomía Humana e Cinexioloxía Ocupacional. Para aprobar a materia, é condición necesaria ter aprobadas ambas partes (Anatomía Humana e Cinesioloxía Ocupacional). Ao inicio do curso académico, o responsable da materia (Prof. Isaac Fuentes) explicará con detalle ao alumnado os criterios de avaliación. AVALIACIÓN NA 2ª CONVOCATORIA: Manterase a cualificación de cada parte da materia que estea aprobada (Anatomía Humana e/ou Cinesioloxía Ocupacional), na modalidade avaliación continua e/ou exame. AVALIACIÓN DA PARTE DE ANATOMÍA HUMANA EN DETALLE: • Exame final de Anatomía Humana.- Consistirá en dúas partes: - Exame tipo test (12 a 24 preguntas, cada pregunta con 4 afirmacións, das cales só unha é correcta; non se puntúa negativo por resposta incorrecta). O aprobado está no 60% de respostas correctas. - Exame preguntas cortas (5 a 10 preguntas). O aprobado está en 5 sobre 10. Cada parte do exame contribúe nun 50% na cualificación do exame final. • Avaliación continua de Anatomía Humana.- Terase en conta: - Realización dos cadernos de prácticas (estarán dispoñibles a través de MOODLE). - Probas periódicas tipo test sobre unidades temáticas da materia (similar á proba tipo test do exame final). AVALIACIÓN DA PARTE DE CINESIOLOXÍA OCUPACIONAL EN DETALLE: • Exame final de Cinesioloxía Ocupacional. - Avaliación da parte práctica (Tema 14). O exame consistirá na valoración dun grupo muscular e dunha goniometría articular. Ademais, poderase incluír unha parte de estiramentos, na que o alumnado terá que explicar a manobra e a implicación do grupo muscular ou músculo illado. Calquera destas accións se corresponderá coas explicadas en clase e levadas a cabo por todo o alumnado durante o desenvolvemento das clases prácticas (de asistencia obrigatoria). O profesor realizará e publicará, previamente, a convocatoria oficial do exame correspondente, un documento ca data, o lugar e a distribución dun número determinado de estudantes/hora para a realización do exame práctico. • Avaliación continua de Cinesioloxía Ocupacional. - Avaliación da parte teórico/práctica (Temas 12 e 13). Realizarase avaliación continua empregando dúas rúbricas que se entregarán e explicarán ao comezo desta parte da materia: unha para o alumnado (cada alumno/a avalía a un grupo de compañeiros/as dunha maneira regrada) e outra para o profesor. A puntuación final será a media aritmética de ambas rúbricas. PLAN GREEN CAMPUS FCS: Para axudar a conseguir unha contorna inmediata sustentable e cumprir o obxectivo estratéxico 9 do Plan Green Campus da Facultade de Ciencias da Saúde (FCS), os traballos documentais que se realicen nesta materia: A.- Maioritariamente, solicitaranse en formato virtual e soporte informático. B.- De realizarse e papel: 1. Non se utilizarán plásticos. 2. Realizaranse impresións a dobre cara. 3. Empregarase papel reciclado. 4. Evitarase a realización de borradores.

Bibliografía básica
	·Delmas A. Vías y centros nerviosos. Barcelona: Ed. Masson 2001. ·Drake RL, Wayne V, Mitchell AWM. GRAY. Anatomía para estudiantes. Madrid: Ed. Elsevier 2005. ·Dufour M. Anatomía del aparato locomotor. Barcelona: Ed. Masson 2003-04. ·Feneis H, Dauber W. Nomenclatura anatómica ilustrada. Barcelona: Ed. Masson 2006. ·Moore KL, Dalley AF. Anatomía con orientación clínica. Madrid: Ed. Médica Panamericana 2002. ·Netter FH. Atlas de Anatomía Humana. East Hanover: Ed. Novartis 2003. ·Olson T. ADAM. Atlas de Anatomía Humana. Barcelona: Ed. Masson 1997. ·Palastanga N, Field D, Soames R. Anatomía y movimiento humano. Estructura y funcionamiento. Barcelona: Ed. Paidotribo 2000. ·Schünke M, Schulte E, Schumacher U, Voll M, Wesker K. PROMETHEUS. Texto y atlas de anatomía. Madrid: Ed. Médica Panamericana 2005. ·Putz R, Pabst R, editores. SOBOTTA. Atlas de Anatomía Humana. Madrid: Ed. Médica Panamericana 2000. ·Rouvière H, Delmas A. Anatomía Humana. Descriptiva, Topográfica y Funcional. Barcelona: Ed. Masson 1999. ·Rash - Burke. Kinesiología y Anatomía aplicada. Cuarta edición. El Ateneo, 1976. ·Luttgens – Wells. Kinesiología. Bases científicas del Movimiento Humano. Séptima edición. CBS Collage Publishing, 1985. ·Villadot Voegeli. Lecciones básicas de Biomecánica del Aparato Locomotor. Masson, 2004. ·Rene Caillet. Anatomía Funcional, Biomecánica. Marban. ·Nordin – Frankel. Biomecánica básica del Sistema Musculoesquelético. Tercera edición. McGraw-Hill – Interamericana. ·Paolo Raimondi. Cinesiología y Psicomotricidad. Paidotribo, 2006. ·Eric Viel at cols.. La Marcha Humana, la Carrera y el Salto. Masson, 2002. ·Panjabi MM – White AA. Biomechanics in the Musculoeskeletal System. Churchill – Livingstone. New York, 2001. ·Kapandji IA.Fisiología Articular. Quinta edición. Editorial Médica Panamericana, 1998. ·Luttgens and Wells. Kinesiología. Bases científicas del movimiento humano. Augusto F. Pila Teleña C.B.S. College Publishing, 1982 ·A. Lapierre. La reeducación Física. Masson, Rolf Wirhed. Habilidad Atlética y anatomía del movimiento. Edika-Med, ·S. Hoppenfeld. Exploración física de la columna vertebral y las extremidades. Manual moderno m/m.
Bibliografía complementaria