Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Psicoloxía Código 661G01003
Titulación
Grao en Enfermaría
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao Anual
Primeiro Formación básica 9
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento
Coordinación
Blanco Presas, Manuela
Correo electrónico
manuela.blanco.presas@udc.es
Profesorado
Blanco Presas, Manuela
Correo electrónico
manuela.blanco.presas@udc.es
Web http://manuela.blanco.presas@sergas.es
Descrición xeral Co estudo da Enfermería Psicosocial preténdese que os alumnos coñezan os elementos básicos do psiquismo humano,tanto referido ás situacións de saúde como de enfermidade, ademais dos mecanismos de actuación nas relacións interpersonais e de grupo,imprescindibles nun desenvolvemento profesional de calidade.

Competencias do título
Código Competencias do título
A12 Identificar as respostas psicosociais das persoas ante as diferentes situacións de saúde, seleccionando as accións adecuadas para proporcionar axuda nas mesmas.
A13 Establecer unha relación empática e respectuosa coa paciente e familia, acorde coa situación da persoa, problema e saúde e etapa de desenvolvemento.
A14 Utilizar estratexias e habilidades que permitan unha comunicación, efectiva con pacientes, familias e grupos sociais, así como a expresión das súas preocupacións e intereses.
A17 Coñecer e identificar os problemas psicolóxicos e físicos derivados da violencia de xénero para capacitar ao estudante na prevención, a detección precoz, a asistencia, e a rehabilitación das vítimas desta forma de violencia.
B1 Aprender a aprender.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa nun equipo interdisciplinar.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B7 Comunicarse de maneira efectiva en un entorno de traballo.
B8 Capacidade de análise e sínteses.
B9 Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
B10 Capacidade para adaptarse ás situacións novas.
B11 Capacidade e habilidade de xestión da información.
B12 Capacidade para organizar e planificar.
B13 Toma de decisións.
B14 Habilidades interpersonais.
B15 Capacidade para comunicarse con persoas non expertas na materia.
B16 Coñecer e apreciar a diversidade e a multiculturalidade.
B22 Capacidade para motivarse e motivar a outros.
B24 Fomentar e aplicar os dereitos fundamentais e a igualdade entre homes e mulleres.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
C9 CB1.- Que os estudantes demostraran posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parta da base da educación secundaria xeral, e sólese atopar a un nivel que, si ben se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda dun campo de estudo.
C10 CB2.- Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos a seu traballo ou vocación de unha forma profesional y posúan as competencias que solen demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
C11 CB3.- Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan una reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
C12 CB4.- Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Identificar as respostas psicosociais das persoas ante as diferentes situacións de saúde. A12
A13
A14
B1
B3
B4
B5
B6
B7
B9
B10
B14
B15
B16
C1
C3
C4
C6
C7
C11
Valorar as persoas con problemas psicosociais e planificar as intervencións de enfermaría. A12
A13
A14
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B22
B24
C1
C3
C4
C6
C7
C8
C10
C11
Describir as características dunha relación terapéutica co paciente e a súa familia A12
A13
A14
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B22
B24
C1
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11
C12
Describir as técnicas de comunicación na relación co paciente, familia e membros do equipo de saúde. A12
A13
A14
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B22
B24
C1
C3
C4
C6
C7
C8
C9
C10
C11
Identificar os principais problemas físicos, psicolóxicos e sociais das víctimas de violencia de xénero e das súas familias. A12
A13
A14
A17
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B22
B24
C1
C3
C4
C6
C7
C8
C9
C10
C11
Describir os principais aspectos da prevención, detección, asistencia e rehabilitación das víctimas da violencia de xénero A12
A13
A14
A17
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B9
B10
B11
B12
B13
B14
B15
B16
B22
B24
C1
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
C10
C11

Contidos
Temas Subtemas
Tema 1. A Psicoloxía: Teorías e modelos da Psicoloxía como ciencia. Concepto de psicoloxía. Psicoloxía Científica: Aspectos fundamentais da Psicoloxía. Concepto. Tendencias que formaron a Psicoloxía actual. Catro puntos de vista actuais arredor da Psicoloxía.
TEMA 2. Procesos Psicolóxicos basicos da conducta humana - A Emoción:
Concepto de emoción.Bases neurofisiolóxicas.Emocións e sentimentos.Alteracións.Concepto de alexitimia.Intelixencia emocional.Escalas.Aplicación nos coidados de Enfermaría
- A motivación:
Concepto de motivación.Fases da motivación.Xénese do factor motivacional.Estados primarios e secundarios da motivación.Aplicacións nos coidados de enfermaría.
-Xénese e evolución da conducta humana:
Modelos conceptuaís da conducta humana.Aplicación dos modelos enfermeiros na conducta humana.
-A personalidade:
Temperamento e carácter.
Necesidades e instintos.Bases neurofisiolóxicas.Pulsións.
Frustración e conflicto.Clases de conflictos e a súa resolución.Reaccións diante da frustración.
Actitudes,creenzas e valores.A formación social da persoalidade.Aplicacións en enfermaría .
-Modificación e terapia de conducta:
Modelos conceptuais da conducta humana.Técnicas de modificación da conducta.
-A sensopercepción:
Bases neurofisiolóxicas da sensación e da percepción.Compoñentes da percepción.Sistemas de percepción e a súa organización. Alteracións.
-Procesos cognoscitivos:
Pensamento,memoria e intelixencia. Xeneralidades. Natureza e funcionamento da memoria. Patoloxía da memoria.
Intelixencia e aptitudes.Medidas.Patoloxía das conductas intelixentes
Etapas do pensamento creador.Tipos de imaxinación.
Pensamento espontáneo e pensamento dirixido.
-A aprendizaxe:
Bases da aprendizaxe.Condicionamento clásico.Condicionamento instrumental.Aprendizaxe observacion.
TEMA 3.Saúde e Enfermidade ao longo do ciclo da vida desde a perspectiva Psicolóxica.
Afrontamento psicolóxico da enfermidade e o sufrimento.
-Factores psicosociais do enfermar humano:
Concepto de saúde e enfermidade.
A enfermidade:comportamento,tipos e reaccións.
A enfermidade como feito psicolóxico,biográfico e social.Etapas do proceso de enfermar.Estrés e enfermidade.
Afrontamento e apoio social.
- Aspectos psicolóxicos da dor crónica: Afrontamento da dor.Dor aguda e dor crónica.Escalas de medición.
- Aspectos psicolóxicos do paciente cirúrxico: Manexo emocional do paciente cirúrxico.Técnicas de afrontamento.
-Aspectos psicolóxicos do paciente nas unidades de coidados especiaís:
¿Qué son os coidados especiais?.Aspectos a ter en conta no paciente infanto-xuvenil, xeriátrico e con minusvalía.
- Aspectos psicolóxicos do paciente crónico:
Aspectos psicolóxicos das doenzas crónicas.
Teorías do estrés e as súas aplicacións nas doenzas crónicas.
Coidados de Enfermaría nas doenzas crónicas.
- Aspectos psicolóxicos do paciente hipertenso e con transtornos cardiovasculares:
Singularidades do paciente hipertenso e con transtornos cardiovasculares.
Traballando a concienza de enfermidade nestes pacientes.
- Aspectos psicolóxicos do soño:
Bases neurofisiolóxicas do soño. Soño e vixilia.Transtornos do soño. Técnicas de entrenamento en autocontrol e relaxación.
- Aspectos psicolóxicos do paciente oncolóxico e con SIDA:
Cancro e Sida:doenzas malditas.
Aportacións psicoterapéuticas diante do cancro e do Sida.
Os sanitarios frónte ao estigma.
Aspectos a contemplar para unha morte digna.
- Introducción ao psicodrama:
Concepto e utilidade do psicodrama.
Fases do psicodrama
Tipos de psicodrama
Autores máis representativos
Experienzas
-Novas terapias aplicadas aos coidados:
Musicoterapia.
Aromaterapia.
Risoterapia.
Psicodanza.
Terapia asistida con animais
TEMA 4. Teorías Psicolóxicas da relación interpersoal -A relación persoal sanitario-paciente: Perspectiva holística da saúde e coidados de enfermaría.Liderazgo en enfermaría.Estilos de liderazgo.
-A comunicación persoal sanitario-paciente: Comunicación.Formas,métodos e perturbacións.
Os enfermeiros como grupo de traballo.
Funcións de enfermaría nos coidados psicosociaís.
TEMA 5. Conceptos Xerais da violencia de xénero.
Actuación ante a violencia de xenero no ámbito da Atención Primaria e especializada.
- Aspectos psicolóxicos,físicos e sociaís da violencia de xénero:
Concepto de violencia de xénero. A familia como sistema.Epidemioloxía e xénese da violencia de xénero.Tipos de prevención.Investigación en violencia de xénero

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 40 40 80
Obradoiro A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C11 4 8 12
Traballos tutelados A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C6 C7 C8 C9 C10 C11 10 50 60
Análise de fontes documentais A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C11 2 8 10
Recensión bilbiográfica A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C11 0 4 4
Proba obxectiva A12 A13 A14 A17 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C4 C6 C7 C8 C9 C10 C11 3 21 24
Lecturas A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C11 4 16 20
Simulación A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C6 C7 C8 C9 C10 C11 C12 10 0 10
 
Atención personalizada 5 0 5
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral A sesión maxistral vai ser a técnica docente habitual,co apoio de medios audiovisuales e exposición de casos prácticos,pretendendo favorecer a implicación e participación do alumnado,pólo que a asistencia é fundamental
Obradoiro Analise de material multimedia.
Traballos tutelados Realizaránse tres traballos en grupos de máximo 8 alumnos seguindo o esquema:
-selección do tema
-documentación sobre o mesmo
-guión xeral
-sesións periódicas coa profesora para seguimento e preparación da presentación en formato power-point,e
-exposición na aula
Análise de fontes documentais Revisión de hemeroteca , artigos publicados en revistas científicas e filmes documentais relacionados co tema a analizar
Recensión bilbiográfica Os alumnos realizarán de xeito individual a recensión bibliográfica dun libro a escoller entre a lista proposta.
Proba obxectiva Realizarase ao finalizar o primeiro cuatrimestre en constará de 2 partes:
1)Batería de 30-42 items con resposta alternativa coa finalidade de avaliar coñecementos básicos a nivel conceptual que posúe o alumnado
2)Desenrolo dun tema a elexir entre tres propostos coa finalidade de valorar a comprensión e integración dos coñecementos adquiridos polo alumnado
Lecturas Preténdese promover a análise crítica mediante a lectura de distintos artigos de actualidade relacionados co contido do programa
Simulación Mediante esta técnica grupal de carácter presencial pretendese a adquisición de habilidades de caracter actitudinal por parte dos alumnos

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Descrición
A atención personalizada relacionada cos traballos tutelados ten como finalidade orientar os estudantes na realización dos traballos. O seguimento farase de forma individual ou en pequenos grupos, ben de maneira presencial ou a través do correo electrónico.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A12 A13 A14 A17 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C3 C4 C6 C7 C8 C9 C10 C11 A presentación dos traballos e obrigatoria.
A avaliación dos traballos farase tendo en conta os seguintes apartados:
- Descripción, sintese e relación da información dos contidos ou temas relativos ós traballos
- Utilización de léxico específico.
-Habilidades na comunicación.
30
Proba obxectiva A12 A13 A14 A17 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B22 B24 C1 C4 C6 C7 C8 C9 C10 C11 A proba constará de :
-42 preguntas tipo test(puntuación máxima de 60;cada erro anula un acerto), e
-unha pregunta sobre un tema a desenvolver (puntuación máxima de 10)relacionadas con contidos teóricos, lecturas e traballos tutelados.
A totalidade da proba obxectiva puntuará sobre un mínimo de 0 e un máximo de 70. A puntuación mínima para superar a proba será de 50.
70
 
Observacións avaliación

Será necesario acadar unha puntuación mínima de 5 na proba obxectiva para aplicar a porcentaxe correspondente a cada unha das metodoloxias.

No caso da segunda oportunidade os criterios se asimilan aos da primeira oportunidade.

No caso de matricula a tempo parcial e adianto de oportunidade deberá presentarse un traballo que suporá o 30% da nota. O 70 % restante corresponderá á cualificación obtida na proba obxectiva.


Fontes de información
Bibliografía básica

- CIENCIAS PSICOSOCIALES APLICADAS A LA SALUD.Llor,Abad y otros.Ed.Interamericana.

- CUIDADOS DE ENFERMERÍA EN PACIENTES CON CONDUCTAS ESPECIALES.Limkin.Ed.Doyma.

- DIAGNÓSTICOS ENFERMEROS:DEFINICIONES Y CLASIFICACIÓN 2012-2014. Nanda Internacional.Ed.Elsevier

- DICCIONARIO DE PSICOLOGÍA.Dorsch,F.Ed.Herder.

- DINÁMICA DE GRUPOS.Cartwrigth.D.Ed.Trillas.

- ENFERMERÍA.CIENCIAS PSICOSOCIALES.Tazón.P,Aseguinolaza.L y García-Campayo.J.Ed.Masson. (PSI 468)

- ENFERMERIA PSICOSOCIAL Y SALUD MENTAL.Novel.G,Lluch.MT y Miguel.MD.Ed.Masson. (PSI 463).

- ENFERMERÍA SOCIAL.Tikham.Ed.Limnsa.

- FAMILIA CONTRA ENFERMEDAD:EFECTOS SANADORES DEL AMBIENTE FAMILIAR.Matthews-Simonton,S.Ed.Los libros del comienzo.

- LA COMUNICACIÓN DEL PERSONAL SANITARIO Y PACIENTE.Peitchinis.Ed.Alambra.

- LAS RELACIONES INTERPERSONALES:EJERCICIOS PRÁCTICOS Y FUNDAMENTOS TEÓRICOS.Simón.P y Lucien.A.Ed.Herder.

- PACIENTE TERMINAL Y MUERTE.Madalon.Ed.Doyma.

- PSICOLOGÍA ONCOLÓGICA.Bayés,R.Ed.Martínez Roca.

- PSICOLOGÍA SOCIAL.Salazar,Montero y otros.Ed.Trillas.

- VIVIR EL HOSPITAL.Dobbs.B,Poletti,R.Ed.Rol.

- YO ESTOY BIEN,TÚ ESTÁS BIEN.Harris,T.Ed.Grijalbo.

Bibliografía complementaria (). .
(). .

BIBLIOGRAFÍA RECOMENDADA:

ALBORCH,C.:”Malas”.Aguilar.Madrid,2002.

BARBERÁ,E.:”Psicología del género”.Ariel.Barcelona,1998.

BAYÉS,R:"Psicología oncológica".Ed.Martinez-Roca.

BELTRÁN,E;MAQUIEIRA,V.:”Feminismos.Debates teóricos contemporáneos”.Alianza.Madrid,2001.

BERSTEIN,DA.;BORKOVEK,ID.:"Entrenamiento en relajación muscular progresiva"DDB.Bilbao,1983

CARTWRIGHT,D:"Dinámica de grupos".Ed Trillas

CASTILLA DEL PINO,C.:”Teoría de los sentimientos”.Tusquets.Barcelona,2000.

CASTILLA DEL PINO,C.:”La envidia”.Alianza.Madrid,1994.

DAVIS,M y cols.:"Técnicas de autocontrol emocional".Ed.Martínez Roca.Barcelona,1985

DOBBS,B y POLETTI,R.:"Vivir el hospital".Ed.Rol

DORSCH,F:"Diccionario de Psicología".Ed.Herder

FISHER,H:"Anatomía del amor".Anagrama,2007.

FISHER,H:"El primer sexo".Punto de lectura.Madrid,2001.

FISHER,H:"Por qué amamos".Ed.Taurus,2004

GARCIA CALLEJO,J.M.:”Protección jurídica contra el acoso Moral en el trabajo o la tutela de la dignidad del trabajador”.FSP-UGT.Madrid.ISBN 84-607-7213-6.

HARRIS,T:"Yo estoy bien,tú estás bien".Ed.Grijalbo.

HIRIGOYEN,M.F.:”El acoso moral”.Paidós.Barcelona,1999.

TIKHAM:"Enfermeria social".Ed Limnsa

LEACH,E.:”Cultura y comunicación”.Zahor.1978.

NOVEL,G;LLUCH,MT y MIGUEL,MD:"Enfermería psicosocial y salud mental".Ed Masson (PSI463) 

MADALON:"Paciente terminal y muerte".Ed.Doyma

MARINA,J.A;VÁLGOMA,M.:”La lucha por la dignidad”.Anagrama.Barcelona,2000.

PEITCHINIS:"La comunicación del personal sanitario y paciente".Ed.Alhambra

TAZON,P;ASEGUINOLAZA,L y GARCIA-CAMPAYO,J:"Enfermería,ciencias psicosociales".Ed.Masson(PSI 468)

SIMON,P Y LUCIEN,A:"Las relaciones interpersonales:ejercicios prácticos y fundamentos teóricos".Ed.Herder

REVISTAS (formato papel):

-Cultura de los cuidados

-Index de Enfermería

-Metas

-Rol

-Siso saúde

WEBS DE INTERÉS:

www.finisterre.com

www.google.es

http://index-f.com/

www.E-ROL.es

www.psiquiatría.com


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Anatomía/661G01001
Bioloxía/661G01002
Fundamentos da Enfermaría/661G01007
Bases para a interpretación do coñecemento científico/661G01008
Fisioloxía/661G01105

Materias que continúan o temario
Enfermaría da Saúde Mental/661G01015
Enfermaría clínica III/661G01017
Enfermaría Comunitaria II/661G01019
Enfermaría Xerontolóxica/661G01020
Estancias Clinicas II/661G01026
Estancias Clínicas III/661G01027
Estancias Clínicas IV/661G01028
Estancias Clínicas V/661G01029
Estancias Clínicas VI/661G01030
Estancias Clínicas VII/661G01031
Practicum/661G01032
Traballo fin de grao/661G01033
Enfermaría Clínica I/661G01034
Enfermaría Clínica II/661G01035

Observacións

1.Uso das TIC para a presentación de traballos na aula 2.Uso das bases de datos 3.Coñecementos de lingua inglesa de nivel medio(recoméndanse cursos do CUFIE)



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías