Datos Identificativos 2020/21
Asignatura (*) Enfermaría Comunitaria I Código 661G01014
Titulación
Grao en Enfermaría
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Segundo Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento
Coordinación
Gómez Besteiro, María Inmaculada
Correo electrónico
maria.gomez.besteiro@col.udc.es
Profesorado
Gómez Besteiro, María Inmaculada
Correo electrónico
maria.gomez.besteiro@col.udc.es
Web
Descrición xeral O desenvolvemento da asignatura debe familiarizar os estudantes co método epidemiolóxico para utilizalo a cotio como instrumento de traballo na análise, planificación e realización das súas actividades de cuidados (promoción, prevención, diagnósticas, curativas e de investigación). Especialmente contextualizado no ámbito poblacional co estudo dos grandes problemas de salud que afectan as nosas comunidades.

Plan de continxencia 1. Modificacións nos contidos
Sen modificacións

2. Metodoloxías
*Metodoloxías docentes que se manteñen. Todas coas seguintes variacións:
A sesión maxistral: Cambiaráse por sesións en Teams na que a profesora fará as aclaracións as dubidas surxidas.
Unha semana antes os alumnos terán a súa disposición diapositivas da clase, referencia para acceso a capitulo-s de libro ou artigo que deben estudiar, posteriormente escribirán as súas dubidas.
Antes de rematar as sesións de videoconferencia poderánse realizar traballos ejercicios tutelados que serán realizados e enviados a profesora nas mesmas sesións.

*Metodoloxías docentes que se modifican
Os traballos talleres grupos reducidos presenciaís con 15 alumnos, de non ser posible usar a sala net de informática, modificaránse por talleres en aulas disponibles para manter a distancia de seguridade e cada alumno levará un portátil cos programas a utilizar. De non dispor de aulas, os talleres realizaránse por video-conferencia con grupos de 20 alumnos.


3. Mecanismos de atención personalizada ao alumnado
As tutorías realizaránse un día/ semana, os mercores as 12:00, deberán ser solicitadas por correo electrónico a lo menos con 24 horas de antelación e realizaráse de forma individual por video-conferencia.
Manteránse como canles de comunicación o correo-electrónico principalmente, Moodle e teams.

4. Modificacións na avaliación
. Sen modificacións, excepto que as probas serian en opción on-line.

*Observacións de avaliación:
Mantéñense as mesmas que figuran na guía docente, agás que:
- As referencias ao cómputo da asistencia, que só se realizará respecto das sesión que houbo
presencial ate o momento no que se suspendeu a actividade presencial.
1. SITUACIÓNS:
A) Alumnado con dedicación completa:
Asistencia/participación nas actividades de clase mínima do 80%:
a) Elaboración e presentación dos traballos de pequeno grupo (100%).
B) Alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de
exención de asistencia, segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN
AO ESTUDO DOS ESTUDANTES DE GRAO NA UDC (Arts. 2.3; 3.b e 4.5) (29/5/212):
Asistencia/participación nas actividades de clase mínima do 80%:
a) Elaboración e presentación dos traballos de pequeno grupo (100%).
2. REQUISITOS PARA SUPERAR A MATERIA:
1. Asistir e participar regularmente nas actividades da clase.
2. Obter unha puntuación do 50% do peso de cada unha das partes obxecto de avaliación
(traballos tutelados).
3. Entregar e expoñer os traballos tutelados na data que se indique.
4. A oportunidade de xullo estará sometida aos mesmos criterios que a de xuño.
SITUACIÓNS: Alumnado con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia, segundo establece a "NORMA QUE REGULA O RÉXIME DE DEDICACIÓN AO ESTUDO DOS ESTUDANTES DE GRAO NA UDC (Arts. 2.3; 3.b e 4.5) (29/5/212): Asistencia/participación nas actividades de clase como o resto do alumnado Elaboración e presentación dos traballos de pequeno grupo (100%).

5. Modificacións da bibliografía ou webgrafía

Argimón Pallàs JM, Jiménez Villa J. Métodos de investigación clínica y epidemiológica. 5ª ed. Madrid: Elsevier; 2019
Hernandez-Aguado I, Lumbreras Lacarra B. Manual de Epidemiología y Salud Pública para Grados en Ciencias de la Salud. 3ª ed. Panamericana; 2018
Celentano & Szklo. GORDIS Epidemiologia. 6ª ed. Madrid: Elsevier; 2019.

Competencias do título
Código Competencias do título
A29 Identificar os factores relacionados coa saúde e os problemas do entorno, para atender as persoas en situacións de saúde e enfermidade como integrantes dunha comunidade.
A30 Identificar e analizar a influencia de factores internos e externos no nivel de saúde de individuos e grupos.
A31 Aplicar os métodos e procedementos necesarios no seu ámbito para identificar os problemas de saúde mais relevantes nunha comunidade.
A32 Analizar os datos estatísticos referidos a estudios poblacionais, identificando as posibles causas de problemas de saúde.
A33 Educar, facilitar e apoiar a saúde e o benestar dos membros da comunidade, cuxas vidas están afectadas por problemas de saúde, risco, sufrimento, enfermidade, incapacidade ou morte.
B1 Aprender a aprender.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B10 Capacidade para adaptarse ás situacións novas.
B16 Coñecer e apreciar a diversidade e a multiculturalidade.
B20 Sensibilidade cara a temas medioambientais.
B24 Fomentar e aplicar os dereitos fundamentais e a igualdade entre homes e mulleres.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
C10 CB2.- Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos a seu traballo ou vocación de unha forma profesional y posúan as competencias que solen demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
C11 CB3.- Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan una reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
C12 CB4.- Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Comprender a evolución historica e a situación actual da enfermeria comunitaria. Identificar o obxectivo fundamental das intervencións das enfermeiras/os na comunidade. A30
A33
B6
B10
B16
B20
B24
C10
C11
C12
Identificar e analizar factores determinantes da saúde (biolóxicos, ambientais, estilos de vida, e sistemas sanitarios). A29
A30
B1
B3
B16
B24
C4
C10
C11
C12
Desenvolver habilidades para identificar, analizar e interpretar datos estatisticos referidos a estudos poboacionais. A31
A32
B1
B3
B6
C8
C10
C11
C12
Utilizar ferramentas informáticas de utilidade para analise de datos tabulados e analise estatistico de bases de datos. A29
A30
A31
A32
B1
B3
C6
C8
Características e obxectivos dos distintos tipos de estudos epidemiolóxicos. Técnicas e instrumentos de recollida de datos. A29
A30
A31
A32
B1
B3
B6
C6
C8
C11
Describir a epidemioloxía das enfermidades transmisibles e non transmisibles na comunidade. A29
A30
A31
A32
A33
B1
C8

Contidos
Temas Subtemas
Fundamentos de epidemioloxía. Historia. Concepto e obxectivos. Aplicacións da epidemioloxía.
A bioestatística, unha ferramenta de traballo en saúde pública e en epidemioloxía Interpretación dalgunhas probas estatísticas utilizadas a menudo.
Demografía (razóns, proporcións, taxas, probabilidades). Fontes de información. Estrutura de poboación. Mortaldade. Esperanza de vida. Natalidade e fecundidade. Migración. Transición demográfica, epidemiolóxica e sanitaria. Futuro da poboación mundial
Indicadores de saúde e fontes de información Razones, proporciones, tasa, medidas de frecuencia, incidencia, prevalencia e tasa de incidencia.
Estandarización de taxas Método directo e indirecto. Exercicios
A causalidade en epidemioloxía. Criterios de causalidade. Modelos causais. Precisión e validez.
Estudos descritivos: transversais e ecolóxicos Características, diseño, analise, exercicios.
Estudos analíticos: cohortes. Casos e controles Características, diseño, analise, exercicios.
Estudos experimentais Tipos de diseños experimentales. Aleatorización
Cuestionario versus Entrevista. Tipos. Diseño de preguntas. Escalas de medición - tipos. Fiabilidade e validez. Métodos de administración.
Elaboración e deseño dun traballo de investigación. Definición do problema a estudo, plantexamento de hipotese, metodoloxía, resultados, conclusións e bibliografía.
Epidemioloxía das enfermidades transmisibles. Infección-enfermidade. Fases da enfermidade infecciosa. Relación axente-hóspede. Cadea epidemiolóxica. Ambiente. Modos de presentación da enfermidade. Modelos específicos de transmisión. Enfermidades susceptibles de inmunoprevención. Enfermidades emerxentes
Epidemioloxía das enfermidades crónicas non transmisibles.
Definición, importancia actual, tendencia secular, mortaldade. Usos e obxectivos da epidemioloxía nestas enfermidades. Análise dos principais factores de risco. Programas de prevención e de control
Epidemioloxía xeral das enfermidades cardiovasculares. Conceptos. Frecuencia. Factores de risco modificables. Impacto dos distintos factores de risco. Agregación de factores.
Epidemioloxía do cancro. Concepto. Descritiva. Estudo de factores de risco. Estudos de cribaxe (screning)
Epidemioloxía das drogodependencias. Epidemioloxía do SIDA. Problema de saúde pública mundial e o impacto nos indicadores de mortaldade.
Descritiva. Factores de protección ante o consumo. Epidemioloxía do SIDA. Problema de saúde pública mundial e o impacto nos indicadores de mortaldade.

Descritiva. Factores de protección ante o consumo.
A epidemioloxía na planificación dos servizos de saúde ¿Que e un diagnostico de saúde? ¿Que indicadores están accesibles?
Manexo de ferramentas informáticas para traballar en epidemiolóxia. Programa EPIDAT:Características xerais do programa, modulo de demografia, mostraxe e calculo de tamaños de mostra, inferencia sobre parametros.

Programa SPSS: Características xeraís do programa, definición de variables, recodificación, elaboración de base de datos, introducción de datos e análise.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Proba obxectiva A29 A30 A31 A32 A33 B1 B3 B6 B10 B16 B20 B24 C8 C6 C4 2 35 37
Sesión maxistral A29 A30 A31 A32 A33 B1 B3 B6 B16 B20 B24 C6 C8 14 42 56
Prácticas a través de TIC A32 B1 B3 C8 6 0 6
Traballos tutelados A29 A30 A31 A32 A33 B1 B3 B10 B16 B20 C8 C6 14 0 14
Proba de ensaio A29 A31 A32 B1 B3 B10 B16 B20 B24 C4 2 20 22
Lecturas A29 A30 A31 A32 A33 B1 B3 B6 B16 B24 C4 C6 C8 4 10 14
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Proba obxectiva Proba escrita tipo test e, ou pregunta curta.
Sesión maxistral Actividade na que o profesor expón de maneira oral e con medios audiovisuais contidos teóricos do programa e a orientación bibliográfica dos mesmos.
Prácticas a través de TIC Actividade na que os estudantes traballarán con dous programas que permiten realizar analise estatístico e epidemiolóxico.
Traballos tutelados Actividade na que os estudantes de forma autónoma profundizan e relacionan coñecementos expostos polo profesor.
Proba de ensaio Proba individual escrita de preguntas cortas e exercicios.
Lecturas Actividade na que o estudante a través da lectura de artigos científicos analiza os tipos de estudos de investigación e a metodoloxía.

Atención personalizada
Metodoloxías
Proba obxectiva
Sesión maxistral
Lecturas
Traballos tutelados
Prácticas a través de TIC
Proba de ensaio
Descrición
A atención personalizada relacionada coa proba obxectiva ten como finalidade atender as consultas do alumnado relacionadas co estudo e/ou temas vinculados coa materia. Farase de forma individualizada, ben de maneira presencial ou a través do correo electrónico ou video-conferencia.

A atención personalizada relacionada cos traballos tutelados ten como finalidade orientar os estudantes na realización dos traballos. O seguimento farase de forma individual ou en pequenos grupos, ben de maneira presencial ou a través de video-conferencia.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Proba obxectiva A29 A30 A31 A32 A33 B1 B3 B6 B10 B16 B20 B24 C8 C6 C4 A proba constará de preguntas tipo test e/ou preguntas cortas relacionadas con contidos teóricos, lecturas, e traballos tutelados.
Puntuará sobre un mínimo de 0 e un máximo de 10. A puntuación mínima para superar a proba será de 5.
40
Traballos tutelados A29 A30 A31 A32 A33 B1 B3 B10 B16 B20 C8 C6 A avaliación dos traballos farase tendo en conta os seguintes apartados:
Descrición e sintese da información dos contidos ou temas relativos ós traballos
Puntuará sobre un mínimo de 0 e un máximo de 10. A puntuación mínima para superar a proba será de 5.
25
Prácticas a través de TIC A32 B1 B3 C8 Cos programas excel, Epidat y Spss realizaránse exercicios sobre os temas desenvoltos no curso. 15
Proba de ensaio A29 A31 A32 B1 B3 B10 B16 B20 B24 C4 A proba de ensaio realizarase de forma individual serán preguntas cortas e exercicios.
Realizarase a metade do cuatrimestre. Puntuará sobre un minimo de 0 e un máximo de 10. A puntuación mínima para superar a proba será de 5.
20
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica

BIBLIOGRAFÍA RECOMENDADA:

1.- Argimón Pallàs JM, Jiménez Villa J. Métodos de investigación clínica y epidemiológica. 5ª ed. Madrid: Elsevier; 2019

2.- Hernandez-Aguado I, Lumbreras Lacarra B.  Manual de Epidemiología y Salud Pública para Grados en Ciencias de la Salud. 3ª ed. Panamericana; 2018

3.- Celentano & Szklo. GORDIS Epidemiologia. 6ª ed. Madrid: Elsevier; 2019.

4.- Piedrola Gil. Medicina Preventiva y Salud Pública. 12ª ed. Madrid Elsevier: 2016

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario
Bioloxía/661G01002
Sistemas da información e comunicación en ciencias da saúde/661G01004
Bases para a interpretación do coñecemento científico/661G01008

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías