Identifying Data 2019/20
Subject (*) Mental Health Nursing Code 661G01015
Study programme
Grao en Enfermaría
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 2nd four-month period
Second Obligatory 6
Language
Spanish
Galician
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department
Coordinador
Carballal Balsa, María Consuelo
E-mail
c.carballal@udc.es
Lecturers
Carballal Balsa, María Consuelo
E-mail
c.carballal@udc.es
Web http://http://ruc.udc.es/dspace/handle/2183/7093
General description Preténdese capacitar o futuro profesional de enfermaría para que, ao empregar os coñecementos adquiridos, poida observar, identificar e dar resposta ás necesidades emocionais do individuo, da familia e da comunidade, tratando de pór ao seu alcance os instrumentos necesarios que posibiliten o manexo ante as situacións determinadas, para así poder valorar os problemas de enfermaría e planificar os coidados encamiñados a responder ás necesidades, as condutas e os sentimentos do paciente, integrando plenamente a atención na saúde mental.

Study programme competencies
Code Study programme competences
A59 Coñecer os problemas de saúde mental máis relevantes nas diferentes etapas do ciclo vital, proporcionando coidados integrais e eficaces, no ámbito da enfermaría.
B2 Resolver problemas de forma efectiva.
B3 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo.
B4 Traballar de forma autónoma con iniciativa.
B5 Traballar de forma colaborativa nun equipo interdisciplinar.
B6 Comportarse con ética e responsabilidade social como cidadán e como profesional.
B7 Comunicarse de maneira efectiva en un entorno de traballo.
B8 Capacidade de análise e sínteses.
B15 Capacidade para comunicarse con persoas non expertas na materia.
B16 Coñecer e apreciar a diversidade e a multiculturalidade.
B24 Fomentar e aplicar os dereitos fundamentais e a igualdade entre homes e mulleres.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
C10 CB2.- Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos a seu traballo ou vocación de unha forma profesional y posúan as competencias que solen demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
C11 CB3.- Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan una reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
C12 CB4.- Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Describir os principais problemas de saúde mental A59
Identificar as necesiades de coidados das persoas con problemas de saúde mental A59
B3
B7
B8
B15
B16
B24
C7
C8
C10
C11
C12
Planificar coidados de enfermaría para as persoas con problemas de saúde mental A59
B2
B3
B4
B5
B6
B7
B8
B15
B16
C3
C6
C7
C8
C10
C11
C12

Contents
Topic Sub-topic
UNIDADE DIDACTICA I: INTRODUCIÓN Á ENFERMARÍA PSIQUIATRICA E DE SAÚDE MENTAL




TEMA 1.- Introdución á enfermaría psiquiátrica.
1.1 Concepto de saúde mental
1.2 Historia da psiquiatría e da enfermaría psiquiátrica
1.3 A saúde mental nos modelos enfermeiros
1.4 Definición de enfermaría en saúde mental.

TEMA 2.- Rol da enfermeira na saúde mental
2.1 Función social da enfermaría na saúde mental
2.2 Achegas terapéuticas da enfermaría ao equipo interprofesional.

TEMA 3.- Comunicación e relaciones persoais
3.1 Esquemas comunicativos
3.2 Relación terapéutica: que, como e cando.
3.3 Relación terapéutica nos coidados de saúde mental.

TEMA 4.- Proceso de atención de enfermaría en saúde mental .
4.1 Valoración
4.2 Diagnóstico
4.3 Planificación/ intervención
4.4 Avaliación.

UNIDADE DIDACTICA II: PROCESOS PSICOPATOLOXICOS






















TEMA 5.- Bases conceptuais da psicopatoloxía
clasificación dos diagnósticos.
5.1 Enfermidade psiquiátrica e trastorno en psiquiatría
5.2 Bases biolóxicas, psicolóxicas e sociais da psiquiatría
5.3 Principais alteracións dos procesos psicolóxicos
5.4Sistemas de clasificación dos diagnósticos.

TEMA 6.- Trastornos psicóticos.
6.1Concepto.
6.2Manifestacións .
6.3Plano de coidados.
TEMA 7.- Trastornos do estado de ánimo.

7.1 Concepto
7.2 Manifestacións
7.3 Plano de coidados.

TEMA 8.- Trastornos por ansiedade.
8.1 Concepto
8.2 Manifestacións
8.3 Plano de coidados.

TEMA 9.- Trastornos somatomorfos e disociativos.
9.1 Concepto
9.2 Manifestacións
9.3 Plano de coidados
TEMA 10.- Trastornos da conduta alimentaría.
10.1 Concepto
10.2 Manifestacións
10.3 Plano de coidados.

TEMA 11.- Trastornos da personalidade
11.1 Concepto
11.2 Manifestacións
11.3 Plano de coidados

TEMA 12.- Trastornos relacionados con substancias psicoactivas.
12.1 Concepto
12.2 Clasificación das drogas
12.3 Manifestacións
12.4 Plano de coidados.

TEMA 13.- Delirium e demencia
13.1 Concepto
13.2 Manifestacións clínicas
13.3 Plano de coidados

TEMA 14.- Trastornos do inicio na infancia, nenez e adolescencia.
14.1Concepto
14.2 Manifestacións
14.3 Plano de coidados

TEMA 15.- Trastornos do soño.
15.1 Concepto
15.2 Manifestacións
15.3 Plano de coidados




UNIDADE DIDACTICA III: ESTRATEXIAS DE INTERVENCIÓN TEMA . TEMA 16.- Técnicas grupais en enfermaría de saúde mental.
16.1 Grupos de educación para a saúde
16.2 Grupos terapéuticos expresivos e emocións

TEMA 17.- Estratexias de intervención familiar
17.1 Familia e formas familiares
17.2. A familia como sistema
17.3 Crise e homeostase familiar

TEMA 18.- Estratexias farmacolóxicas
18.1 Valoración de efectos secundarios dos psicofármacos
18.2 Tipos de programas de administración de psicofármacos.

TEMA 19.- Técnicas de intervención en situación de urxencia psiquiatrica
19-1 Concepto de urxencia psiquiatrica
19.2 Avaliación
19-3 Protocolos.

TEMA 20.- Estratexias de intervención en situacións de duelo
20.1 Concepto de duelo
20.2 Tipos de duelos
20.3 Proceso de acompañamento
UNIDADE DIDACTIC A IV: PERSPECTIVA
DE XÉNERO E SAÚDE MENTAL
TEMA 21.-Porque e impotante o xénero en Saúde Mental
21.1 Que se entende por xénero.
21.2 Relacions de poder, e o seu impacto na saúde das mulleres.
21.3 A socialización do corpo das mulleres.
22.4 Implicacions das profesionais na perspectiva de xénero.

TEMA 22.- Malestatares de xénero
22.1. Síndrome de xénero por ruptura de parella.
22.2. Normas no procoso de ruptura de parella.
22.3 Vinculos afectivos na relación de parella.


TEMA 23.- A Violencia de xénero
23.1 Tipificación da violencia de xénero .
23.2 Dos micromachismos a violencia de xénero.
23.3 A escala e o ciclo da violencia de xénero.
23.4 Indicadores para a detención dos malos tratos.
23.5 Recursos para as vitimas de violencia de xénero


TEMA 24.-Maltrato infantil
23.1 Maltrato infantil na familia.
24.2 Tipos de maltrato infantil-
24.3.Factores de risco.
24.4 Parentalidad positiva.

TEMA 25.- Malos tratos en persoas maiores.
25.1 Tipos de malos tratos
25.2 Envellecemento, xénero e malos tratos.
25.3 Conocer as peculiaridades nas mulleres maiores.
25.4 Como empoderar a mulleres nesta situación.





Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Directed discussion A59 B3 B4 B6 B7 B16 B24 C10 C11 6 10 16
Guest lecture / keynote speech A59 B2 B3 B4 B6 20 30 50
Case study A59 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B15 B16 B24 C3 C7 C8 C12 6 18 24
Supervised projects A59 B2 B3 B5 B7 B8 B15 B16 C3 C7 C8 C11 4 10 14
Multiple-choice questions A59 B2 B3 B8 4 22 26
Laboratory practice A59 B2 B3 B4 B5 B6 B7 B15 B16 4 0 4
Document analysis A59 B2 B3 B5 B6 B7 B8 B15 B16 B24 C6 C8 C10 C11 4 8 12
 
Personalized attention 4 0 4
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Directed discussion Actividade na que despois de expoñer un tema relacionado coa asistencia na saúde mental fomentaráse a discusión desde distintas posición.
Guest lecture / keynote speech Actividade na que a profesora fará unha exposición oral de temas centrais da asignatura, apoiada de medios audiovisuais.
Case study Actividade grupal na que se sitúa aos estudiantes ante un caso o ante una situación real da actividade profesional na que deben ser capaces de analizar os feitos para comprender a situación clínica.
Supervised projects Actividade na que os alumnos/as realizarán un traballo grupal sobre un tema concreto relacionado coa saúde mental que será asignado polo profesor. Este traballo será expuesto na clase ó resto do grupo.
Multiple-choice questions Actividade que consiste nun examen tipo test con respuesta multiple que será realizado ó final do cuatrimestre na que serán evaluados os contidos impartidos durante el curso.
Laboratory practice Actividade que permite que os estudantes aprendan efectivamente a través da realización de actividades de carácter práctico situacions que poden presentarse no ámbito da saude mental
Document analysis Actividade grupal na que se utilizaran películas para a análise de temáticas relevantes para o desenvolvemento da materia coas seguintes actividades especificas:
1-Determinar o momento histórico e contexto
2-Determinar o tema da película
3-Realizar un resumen da situación patolóxica.
4-Describir o rol da enfermeira/o. Describir os obxectivos xerais dos coidados de enfermería.
5-Analizar as experiencias ou respostas humanas que experimentan os personaxes

Personalized attention
Methodologies
Case study
Supervised projects
Description
A atención personalizada ten como finalidade atender as consultas do alumnado relacionadas co estudo e/ou temas vinculados coa materia e orientalo no desenvolvemanto das diferentes metodoloxías de aprendizaxe. Farase de forma individualizada, ben de maneira presencial ou a través do correo electrónico.


Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Multiple-choice questions A59 B2 B3 B8 Proba escrita coincidindo coa data oficial do examen da materia. A proba constará de preguntas tipo test relacionadas cos contidos teóricos, o estudio de casos, a analise de fontes documentais, a discusión dirixida e os traballos tutelados. As respostas incorrectas puntuarán negativo na avaliación (de cada tres respostas incorrectas réstase unha resposta correcta). Puntuará sobre un mínimo de 0 y un maximo de 10. 60
Supervised projects A59 B2 B3 B5 B7 B8 B15 B16 C3 C7 C8 C11 A realización do traballo tutelado será obrigatoria. A evaluación farase tendo en conta, fundamentalmente, a capacidade de síntesis, identificación de problemas (dx de enfermería, complicacións potenciais), selección de intervencions de enfermería (NIC) e o seu razoamento. Puntuará sobre un mínimo de 0 e un máximo de 10 40
 
Assessment comments

A aplicación das porcentaxes na avaliación final para a superación
da materia quedara suxeita as seguintes condicions:

Será necesario obter unha
calificación minima de 5 na proba de resposta múltiple e un minimo de 5 no traballo tutelado.

Segunda oportunidade: Gárdarase a nota da parte superada (traballo
tutelado ou proba de resposta múltiple) e deberá repetir a parte non superada (traballo
tutelado ou proba de resposta múltiple)

Adianto de oportunidade: proba de resposta múltiple o 100% da calificación.





Estudiantes con matrícula parcial:  os criterios de avaliación serán os mesmos
que os estudantes a tempo completo.


Sources of information
Basic (2014). Manual diagnóstico y estadístico de los trastornos mentales : DSM-5. Buenos Aires : Panamericana, [2014]
http://www.anesm.net/ (). .
http://www.index-f.com/presencia/revista.php (). .
http://www.psiquiatria.com/ (). .
http://www.septg.org/ (). .
http://www.psiquiatria24x7.com (). .
Index de Enfermería (). .
Cultura de los Cuidados (). .
Siso saúde. (). .
http://www.psiquiatria24x7.com (). .
http://www.observatoriodelainfancia.mscbs.gob.es/productos/pdf/malt2011v4_total_100_acces.pdf (2011). Maltrato Infantil en la familia en España . M.Sanidad
GIL GOMEZ , ALICIA (2017). RELACIONES DE PODER, CÓDIGOS, PROCESOS DE NATURALIZACIÓN Y SU IMPACTO EN LA SALUD DE LAS MUJERES . ESCUELA ESEN
https://www.escuelaesen.org/AULAESEN/wp-content/uploads/2018/10/RELACIONES-DE-PODER-CÓDIGOS-PROCESOS (2018). RELACIONES DE PODER, CÓDIGOS, PROCESOS DE NATURALIZACIÓN Y SU IMPACTO EN LA SALUD DE LAS MUJERES . ESEN
Bulechek, Gloria M (2009). Clasificación de intervenciones de enfermería (NIC) . Elsevier, [2009].
https://www.fapmi.es/imagenes/subsecciones1/SOIC_Guia%20Ciudadano_Maquetada_30-03-11.pdf (2011). DETECCIÓN Y NOTIFICACIÓN DE CASOS DE MALTRATO INFANTIL Guía para la ciudadanía-. FAPMI
LORENZO, P; LADERO, J.M.; LEZA, J.C; LIZASOAIN,I (2001 ). Drogodependencias (Farmacología, Patología, Psicología, Legislación) . Ed. Interamericana. Madrid
NUÑEZ ,T e LOSCERTALES, F. (1996 ). El grupo y su eficacia. Técnicas al servicio de la dirección y coordinación de grupos . EUB SL. Barcelona
RIGOL CUADRA, A. (2001. ). Enfermería de salud mental y psiquiátrica . Masson D.L. Barcelona
FORNES VIVES, J; CARBALLAL BALSA, Mª C. (2001 ). Enfermería de Salud Mental y Psiquiátrica. Guía práctica de valoración y Estrategias de intervención. . Ed. Médica Panamericana. Madrid;
FORNES VIVES, (2005. ). Enfermería de Salud Mental y Psiquiatrita. Planes de cuidados.. Ed. Panamericana. Madrid
MEJIAS LIZANCOS , F; SERRANO PARRA, MªD; (coordinadores (2000 ). Enfermería en Psiquiatría y Salud Mental. Enfermería s-21 . Ediciones DAE. Madrid –Valencia;
NOVEL MARTÍ, G; LLUCH CANUT, MªT; MIGUEL LÓPEZ DE VERGARA, MªD (2000 ). Enfermería Psicosocial y Salud Mental . Ed. Masson, Barcelona
MANUAL DE DROGODEPENDENCIAS PARA ENFERMERÍA (2002). Gabriel Rubio Valladolid; Mario Martínez Ruiz . Editorial Díaz de Santos, SA
https://www.mscbs.gob.es/ssi/familiasInfancia/ayudas/docs2013-14/GuiadeBuenasPracticas2015.pdf (2013). Guía de Buenas Prácticas en Parentalidad Positiva Un recurso para apoyar la práctica profesional con familias . FEMP
Francisco Megías-Lizancos, José Luis Molino Contreras, Germán Pacheco Borrella (2005 ). Guía de intervención rápida de enfermería en psiquiatría y salud mental . Madrid Valencia: Difusión Adelantas de Enfermería
http://igualdade.xunta.gal/sites/default/files/files/documentos/guia-voluntariado-en-violencia-de-xe (2012). Guia para o voluntariado en violencia de xénero . XUNTA DE GALICIA
https://unaf.org/wp-content/uploads/2013/07/Guia-Profesionales-Daphne.pdf (2009). Guía Pro fesionales Trabajo en Grupo para la Promoci ón del Buen Trato Con Mujeres Mayores . UNAF
https://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/inspire/INSPIRE_ExecutiveSummary_ES.pdf (2016). INSPIRE Siete estrategias para poner fin a la violencia contra los niños WHO 2016. WHO
https://www.boe.es/buscar/pdf/2007/BOE-A-2007-16611-consolidado.pdf (2007). LEY 11/2007, de 27 de julio, gallega para la prevención y el tratamiento integral de la violencia de género. XUNTA DE GALICIA
Herdman, T. Heather, (2013). NANDA Internacional : diagnósticos enfermeros : definiciones y clasificación : 2012-2014 . Elsevier, [2013]
https://www.mscbs.gob.es/ssi/familiasInfancia/docs/folletoParentalidad.pdf (2010). Parentalidad positiva y políticas locales de apoyo a las familias 2010 . FEMP
https://www.mscbs.gob.es/organizacion/sns/planCalidadSNS/pdf/equidad/Protocolo_MGF_vers5feb2015.pdf (2015). Protocolo común para la actuación sanitaria ante la Mutilación Genital Femenina (MGF) . M.Sanidad
http://www.violenciagenero.igualdad.mpr.gob.es/profesionalesInvestigacion/sanitario/docs/PSanitarioV (2012). Protocolo común para la actuación sanitaria ante la Violencia de Género. XUNTA DE GALICIA
http://www.violenciagenero.igualdad.mpr.gob.es/profesionalesInvestigacion/sanitario/docs/PSanitarioV (2012). Protocolo común para la actuación sanitaria ante la Violencia de Género. XUNTA DE GALICIA
FORNES VIVES, J; GOMEZ SALGADO, J. (2007. ). Psicopatología, diagnosis y terapéutica psiquiátrica . Enfo Ediciones. Mad
CIBANAL JUAN, L.; ARCE SÁNCHEZ, MªC; CARBALLAL BALSA, MªC (2010). TECNICAS DE COMUNICACION Y RELACION DE AYUDA EN CIENCIAS DE LA SA LUD (+ DVD) (2ª ED). S.A. ELSEVIER ESPAÑA
http://www.papelesdelpsicologo.es/pdf/1543.pdf (). VALORACIÓN DEL RIESGO DE VIOLENCIA CONTRA LA PAREJA POR MEDIO DE LA SARA ASSESSMENT OF THE RISK OF INTIMATE PARTNER VIOLENCE AND THE SARA.

Complementary (). .
PUNSET, E. (2008). Brujula para navegantes emocionales . Ed. Aguilar. Madrid
Ventosa Esquinaldo, Francisco (2000). CUIDADOS PSIQUIÁTRICOS DE ENFERMERÍA EN ESPAÑA: (SIGLOS XV AL XX): Una aproximación histórica . ISBN: 9788479784355
Ortiz de Zarate, A. / Alonso Durana, I. / Ubis González, A. / Ruiz de Azúa Velasco, M.ª A. (: 2010 ). GUÍAS DE CIUDADOS DE ENFERMERÍA EN SALUD MENTAL VOL.1. Patología dual . .A. ELSEVIER ESPAÑA
SILES GONZALEZ, J. (1999). Historia de la Enfermería . Aguaclara. Alicante
: Vivien K. Burt - Victoria C. Hendrick (2007). MANUAL CLÍNICO DE SALUD MENTAL DE LA MUJER . ISBN: 978849751152


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before
Psychology/661G01003
Fundamentos da Enfermaría/661G01007
Professional Ethics, Legal Framework and Philosophy of Care/661G01016
Physiology/661G01105

Subjects that are recommended to be taken simultaneously
Pharmacotherapy/661G01024

Subjects that continue the syllabus
Physiology/661G01105

Other comments


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.