Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Interpretación do Patrimonio Código 662G01038
Titulación
Grao en Turismo
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Segundo Optativa 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Humanidades
Coordinación
Lezcano González, Mª Elvira
Correo electrónico
m.lezcano@udc.es
Profesorado
Lezcano González, Mª Elvira
Correo electrónico
m.lezcano@udc.es
Web
Descrición xeral Esta materia pretende aproximar aos alumnos á Interpretación como método de difusión do patrimonio natural e cultural ao público, así como facer que se familiaricen coas principais técnicas empregadas no citado método e que aprendan a levar á práctica o seu uso a través experiencias reais e da planificación interpretativa.
Ademáis de proporcionar uns coñecementos básicos e xerais sobre a materia, preténdese analizar a Interpretación na súa relación co ámbito turístico e a súa aplicación no terreo laboral.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 Comprender os principios do turismo: a súa dimensión espacial, social, cultural, política, laboral e económica.
A2 Analizar a dimensión económica do turismo.
A3 Comprender o carácter dinámico e evolutivo do turismo e da nova sociedade do lecer.
A4 Coñecer as principais estruturas político-administrativas turísticas.
A5 Converter un problema empírico nun obxecto de investigación e elaborar conclusións.
A6 Ter unha marcada orientación de servizo ao cliente.
A8 Avaliar os potenciais turísticos e a análise prospectivo da súa explotación.
A10 Xestionar os recursos financeiros.
A13 Manexar técnicas de comunicación.
A18 Identificar e xestionar espazos e destinos turísticos.
A19 Xestionar o territorio turístico de acordo cos principios de sustentabilidade.
A23 Analizar os impactos xerados polo turismo.
A24 Utilizar e analizar as tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) nos distintos ámbitos do sector turístico.
A26 Planificar e xestionar os recursos humanos das organizacións turísticas.
A27 Comprender o funcionamento dos destinos, estruturas turísticas e os seus sectores empresariais no ámbito mundial.
A28 Coñecer os obxectivos, a estratexia e os instrumentos públicos da planificación.
A29 Traballar en medios socioculturais diferentes.
A30 Coñecer as principais iniciativas de posta en valor do patrimonio cultural.
A31 Comprender as características da xestión do patrimonio cultural.
A32 Detectar necesidades de planificación técnica de infraestruturas e instalacións turísticas.
A33 Creatividade.
A34 Iniciativa e espírito emprendedor.
A35 Motivación por calidade.
B1 Capacidade de análise e síntese.
B2 Comunicación oral e escrita en lingua nativa.
B3 Resolución de problemas.
B4 Razoamento crítico.
B5 Compromiso ético.
B6 Aprendizaxe autónoma.
B7 Adaptación a novas situacións.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Coñecer e comprender o concepto de Interpretación do Patrimonio A1
A3
A6
A27
A30
A31
B1
B5
C2
Aprender a historia e filosofía da Interpretación A1
A3
A6
A8
A19
A30
A31
Estudiar os principios de Interpretación e a súa aplicación práctica A1
A3
A6
A13
A19
A27
A30
A31
A33
A34
B1
B2
B3
B4
B5
B7
C2
C4
Traballar a creatividade A6
A8
A13
A24
A33
A34
A35
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
C5
Coñecer as principais técnicas empregadas habitualmente na Interpretación A1
A3
A6
A8
A24
A30
A31
A32
A33
Coñecer os diferentes criterios de avaliación e a súa aplicación práctica A1
A3
A8
A13
A23
A24
A30
A31
A32
A33
A35
B1
B4
B5
B6
B7
Aprender a aplicar correctamente os principais medios empregados en Interpretación A1
A3
A5
A6
A8
A10
A13
A18
A19
A23
A24
A26
A29
A30
A31
A33
A34
A35
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
Aproximarse ás fases da planificación con especial atención ao cálculo do potencial interpretativo dos recursos A1
A3
A5
A6
A8
A13
A18
A23
A29
A30
A31
A32
A33
A35
B1
B3
B4
B5
B7
Saber planificar e desenvolver de xeito real un percorrido baseado na interpretación secuencial e temática A1
A3
A5
A6
A8
A13
A18
A19
A23
A24
A26
A28
A29
A30
A31
A32
A33
A34
A35
B1
B2
B3
B4
B5
B6
B7
C1
C3
C4
C6
C7
C8
Recoñecer a interpretación como un eficaz instrumento de xestión do patrimonio cultural e natural A1
A2
A3
A4
A6
A8
A13
A18
A19
A23
A28
A29
A30
A31
A32
A34
A35

Contidos
Temas Subtemas
1. A Interpretación do Patrimonio






1.1. Concepto e definición
1.2. Principios e filosofía
1.3. Historia
1.4. Finalidades e obxectivos
1.5. Creatividade




2.Principais técnicas interpretativas

2.1. Técnicas in situ ou fora do sitio
2.2. Clasificacións
2.2.1. Clasificación de Stewart
- Medios non persoais
- Medios persoais
2.2.2. Clasificación de Pennyfather
2.3- Criterios de avaliación
3.A Interpretación como forma de comunicación 3.1.Comunicación e Interpretación
3.2.Interpretación secuencial e temática
3.3. O modelo TORA
4. A planificación interpretativa 4.1. O proceso de planificación
4.2. Fases
4.3. A interpretación como instrumento de xestión

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Actividades iniciais A1 A13 A27 A29 A33 A34 A35 B1 B2 B3 B7 C1 2 2 4
Aprendizaxe colaborativa A2 A3 A5 A6 A8 A13 A18 A23 A30 B4 B5 B6 C2 C3 C4 C7 6 19 25
Recensión bilbiográfica A1 A3 A5 A30 A31 A32 A33 A35 B1 B2 B4 B5 B6 C1 C4 C6 C7 C8 2 10 12
Saídas de campo A1 A2 A3 A4 A5 A6 A8 A18 A29 A30 A31 A32 A33 A35 B1 B4 B5 B6 B7 C4 C5 C7 C8 12 12 24
Sesión maxistral A1 A2 A3 A4 A6 A8 A23 A28 A30 A31 A32 A33 A35 B4 C4 C5 C8 13 13 26
Simulación A5 A6 A8 A10 A13 A18 A19 A23 A24 A26 A28 A29 A31 A32 A33 A34 A35 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 5 30 35
Traballos tutelados A1 A2 A3 A8 A23 A24 A28 A29 A30 A31 A32 A33 B1 B2 B4 B6 C1 C3 C4 C7 C8 2 20 22
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Actividades iniciais Actividades que se levan a cabo antes de iniciar calquera proceso de ensino-aprendizaxe.
Consistirá nunha presentación persoal e unha valoración dos coñecementos previos relacionados coa materia
Aprendizaxe colaborativa Traballos e resolución de tarefas en grupo, que poden ir dende a análise dunha visita guiada ou dun equipamento, á realización de percorridos guiados.
Recensión bilbiográfica Lectura crítica dun libro e de artigos sobre a materia.
Saídas de campo Actividades desenvolvidas in situ nun contexto externo ao contorno académico universitario relacionadas co ámbito de estudo da materia. Son de suma importancia para a comprensión dos contidos que o alumnado deberá aplicar ao "saber facer".
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución de algunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.
Nela impartiranse os contidos necesarios para poder aplicar á parte práctica.
Simulación Consiste na realizacion de visitas guiadas para escolares da cidade. Están directamente relacionadas coa metodoloxía de apendizaxe colaborativa e teñen un protagonismo fundamental na parte do "saber facer" desta materia.
Traballos tutelados Metodoloxía referida prioritariamente ao aprendizaxe do “cómo facer as cousas”. Consiste na realización de varios traballos de análise, planificación e deseño de contidos que poderán elaborarse individualmente ou en grupo, seguindo as indicacións da profesora. Constitúen unha parte importante da avalación.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Simulación
Descrición
Con respecto a estas dúas metodoloxías o alumno pode precisar unha atención personalizada, aínda que parte do traballo será desenvolto nas aulas, onde a profesora poderá resolver as dúbidas que aparezan

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A1 A2 A3 A8 A23 A24 A28 A29 A30 A31 A32 A33 B1 B2 B4 B6 C1 C3 C4 C7 C8 No transcurso da materia a profesora proporá dous traballos individuais, que servirán de reflexión persoal do traballado na clase. Cada un deles computará un 15% da nota final 30
Recensión bilbiográfica A1 A3 A5 A30 A31 A32 A33 A35 B1 B2 B4 B5 B6 C1 C4 C6 C7 C8 Todos o alumnado deberá presentar no primeiro mes de impartición da materia unha recensión bibliográfica (a partir dunha ficha de lectura proposta pola profesora) do libro de Freeman Tilden La interpretaciónde nuestro patrimonio" 20
Saídas de campo A1 A2 A3 A4 A5 A6 A8 A18 A29 A30 A31 A32 A33 A35 B1 B4 B5 B6 B7 C4 C5 C7 C8 A asistencia ás saídas de campo é unha obriga e computará o 10% da nota a valoración posterior que os alumnos farán das mesmas 10
Simulación A5 A6 A8 A10 A13 A18 A19 A23 A24 A26 A28 A29 A31 A32 A33 A34 A35 B1 B2 B3 B4 B5 B6 B7 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 A metodoloxía denominada Simulación pode ser de dúas tipoloxías, entre as que deberá elixir o alumnado:

1- Prácticas voluntarias consistentes en deseño de visita e guiado

2- Traballo tutelado baseado na planificación interpretativa

O primeiro día de clase explicaránse as dúas posibilades ás que se poderá acoller o alumnado.


40
 
Observacións avaliación

É de grande importancia nesta materia, a asistencia e participación nas actividades desenvoltas no seu transcurso. Trátase dunha materia eminentemente práctica, polo que o traballo continuado do alumnado ten especial importancia. Non existe proba escrita, tipo exame, senón que a calificación obténse dunha suma de traballos e actividades prácticas. Os trabajos han presentarse nas datas indicadas pola profesora. De non ser así, non serán recollidos en entregaranse na oportunidade de xullo.

As persoas que participen na modalidade de "Prácticas voluntarias" non poderán cambiar de modalidadeunha vez decidida a participación.

-Todas as partes teñen que ser superadas a lo menos nun 50% para poder facer o cómputo final. O alumnado que suspenda calquera delas figurará en actas coacalificación obtida na parte suspensa, ata que se poda facer o cómputofinal na seguinte oportunidade unha vez superadas todas.

As instruccións detalladas sobre os traballos serán explicadas pola profesora na clase e expostas na plataforma Moodle para a súa consulta.

As saídas de campo, conferencias ou otras actividades son unha obriga e poderán requerir a presentación dunha reseña, que servirá como demostración da asistencia.

Os anteriores criterios de avaliación aplicaranse tanto na primeira como na segunda oportunidade.

O alumnado que libere unha parte da materia mediante unha proba parcial, sólo terá validez para o curso actual. Se unha persoa que ten liberada unha parte non consegue aprobar a materia no seu conxunto, nin en primeira nin en segunda oportunidade, a súa calificación final será suspenso, e terá que repetir toda a materia  cursos académicos.

Estudantes con recoñecemento de dedicación a tempo parcial e dispensa académica de exención de asistencia :

- Seguirán o mesmo sistema que o alumnado presencial, e deberán realizar dous traballos finais, e  lugar de un, seguindo as indicacións da profesora. Ademais, deberá porse encontacto con ela para realizar alomenos dúas titorías on line ao longo do cuadrimestre.

Implicaciones da fraude académica na realización das probas ou actividades de avaliación: a realización fraudulenta das probas ou actividades de avaliación, unha vez comprobada, implicará directamente a cualificación de suspenso na convocatoria en que se cometa a falta e respecto da materia en que se cometese: o/a estudante será cualificado con “suspenso” (nota numérica 0) na convocatoria correspondente do curso académico, tanto se a comisión da falta se produce na primeira oportunidade como na segunda. Para isto, procederase a modificar a súa cualificación na acta de primeira oportunidade, se fose necesario.

O alumnado que non se presente a ningunha das partes propostas na avaliacióna parecerá como NP na acta. De presentarse a calquera delas, aparecerá como suspenso ata que na seguinte convocatoria presente ou aprobe a parte que falte para poder facer o cómputo final.

Pódese dar o caso de que unha persoa suspenda algunha das partes, pero que a suma co resto dea aprobado. Nese caso a nota será un suspenso (o suspenso máis alto das que aparezan suspensas), pois para facer o cómputo é preciso, como se sinalou anteriormente, que todas as probas sexan superadas nun 50%.

ATENCIÓN Á DIVERSIDADE: A materia poderá ser adaptada ao estudantado que precise a adopción de medidas encamiñadas ao apoio á diversidade (física, visual, auditiva, cognitiva, de aprendizaxe ou relacionada coa saúde mental). De ser o caso, deberán contactar cos servizos disponíbeis na UDC/no centro: nos prazos oficiais estipulados de maneira previa a cada cuatrimestre académico, coa Unidade de Atención á Diversidade (https://www.udc.es/cufie/ADI/apoioalumnado/); no seu defecto, coa tutora ADI da Facultade de Turismo.


Fontes de información
Bibliografía básica MIRÓ, Manel (2000). "El patrimonio en busca de su lugar en el mundo. Una reflexión sobre los modelos de puesta en valor del patrimonio en España". En: O patrimonio e a cultura proxectual. Un diálogo necesario.. Deputación Provincial de Lugo, Lugo.
LEZCANO GONZÁLEZ, María Elvira (2011). "El Sanatorio Riazor, una auténtica experiencia interpretativa". En: Boletín de Interpretación nº 25, AIP. "http://www.interpretaciondelpatrimonio.com/boletin&a
PADRÓ, Jordi (2000). "La gestión del patrimonio. Una perspectiva territorial". En: O patrimonio e a cultura proxectual. Un diálogo necesario. Leira, X. y Méndez, R. (Coords.). Deputación provincial de Lugo, Lugo
LEIRA, José (2011). "La interpretación necesaria en el Turismo Cultural. De los principios de Tilden a los procesos actuales". En: Teoría sociológica y turismo. Álvarez Sousa, A., (Ed.). Netbiblo, Oleiros (A Coruña).
LEZCANO GONZÁLEZ, María Elvira (1999). "Novas tendencias en Museoloxía: A Interpretación do patrimonio".. En: Actas do congreso Desenvolvemento Municipal do Turismo, Universidade da Coruña, A Coruña.
SERANTES PAZOS, Araceli (2005). Guía dos equipamentos para a Educación Ambiental na Galiza. CEIDA, A Coruña
MORALES MIRANDA, Jorge (1998). Guía práctica para la interpretación del patrimonio. Consejería de Cultura, Junta de Andalucía, Sevilla.
CROSBY, Arturo. et al. ( 1994). Interpretación ambiental y turismo rural. Centro Europeo de Formación Ambiental y Turística, Madrid
HAM, Sam (1992). Interpretación Ambiental. Una Guía Práctica para gente con grandes ideas y pequeños presupuestos. North American Press, Colorado.
GONZÁLEZ, Matilde, LEZCANO, María Elvira, e SERANTES, Araceli (2014). Interpretación do Patrimonio Artístico. Guía para profesionáis do turismo. CEIDA. Centro de Extensión Universitaria e Divulgación Ambiental de Galicia, Oleiros
HAM, Sam (2014). Interpretación: para marcar la diferencia intencionadamente. North American Press, Colorado.
VEVERKA, John (1994). Interpretive Master Planning. Acorn Naturalists, California
TILDEN, Freeman (2006). La interpretación de nuestro patrimonio.. Asociación para la Interpretación del Patrimonio, Sevilla.


 www.interpretaciondelpatrimonio.org.

No seguinte enlace pódese descargar unha guía dos principais recursos bibliográficos existentes nesta materia:

http://www.mapama.gob.es/es/ceneam/recursos/pag-web/guia-lecturas-interpretacion_tcm7-437131.pdf


En Moodle aparecerán colgados diversos documentos e enlaces procedentes de la red.















 






Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións

Trátase dunha materia bastante práctica, polo que a asistencia e participación son fundamentais.

  • Perspectiva de Xénero: Segundo se recolle nas distintas normativas de aplicación para a docencia universitaria deberase incorporar a perspectiva de xénero nesta materia (usarase linguaxe non sexista, utilizarase bibliografía de autores/as de ambos sexos, propiciarase a intervención en clase de alumnos e alumnas...). Traballarase para identificar e modificar prexuízos e actitudes sexistas e influirase na contorna para modificalos e fomentar valores de respecto e igualdade. Deberanse detectar situacións de discriminación por razón de xénero e proporanse accións e medidas para corrixilas.


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías