Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Xestión da calidade. seguridade e medioambiente Código 670G01032
Titulación
Grao en Arquitectura Técnica
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Cuarto Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Construcións e Estruturas Arquitectónicas, Civís e Aeronáuticas
Coordinación
Lopez Piñeiro, Santiago
Correo electrónico
santiago.lopezp@udc.es
Profesorado
Lopez Piñeiro, Santiago
Porta Rodriguez, Manuel
Correo electrónico
santiago.lopezp@udc.es
m.porta@udc.es
Web
Descrición xeral A Calidade, A Seguridade e o Medio Ambiente son disciplinas que han ido evolucionando de forma separada a o longo do tempo. No caso de manter separadas estas funcions no marco da empresa, non estaremos optimizando os recursos disponibles ni facendoas converxir hacia un obxetivo global común. O obxetivo e integrar estas tres disciplinas nun sistema único de xestión. As normas ISO 9000, ISO 14000 e OHSAS 18000, son normas internacionais que facilitan esta tarea e nos axudan a orientar a empresa no camiño hacia a Excelencia.
Esta asignatura trata de desenvolver estos tres sistemas de Xestión nun único Sistema de Xestión Integral dirixido hacia a empresa constructora.

Competencias do título
Código Competencias do título
A12 Coñecer as técnicas de xestión, aseguranza e control da calidade, así como as técnicas de xestión medioambiental e construción sustentable.
A19 Aplicar as técnicas, interpretar resultados e tomar decisións para o control da calidade da obra.
A20 Aplicar as técnicas de xestión da calidade, xestión medioambiental e construción sustentable.
A28 Desenvolver auditorías de sistemas de calidade e medioambiente.
A29 Elaborar estudos, certificados, ditames, documentos e informes técnicos.
A33 Analizar a viabilidade urbanística de solares e elaborar documentos relacionados co planeamento, xestión e control urbanístico.
B1 Capacidade de análise e síntese.
B2 Capacidade de organización e planificación.
B3 Capacidade para a procura, análise, selección, utilización e xestión da información.
B5 Capacidade para a resolución de problemas.
B6 Capacidade para a toma de decisións.
B7 Capacidade de traballo en equipo.
B8 Capacidade para traballar nun equipo de carácter interdisciplinario.
B9 Capacidade para traballar nun contexto internacional.
B10 Habilidades nas relacións interpersoais.
B12 Razoamento crítico.
B13 Compromiso ético.
B14 Aprendizaxe autónomo.
B16 Capacidade de aplicar os coñecementos na práctica.
B19 Capacidade de liderado, diálogo e negociación.
B21 Motivación pola calidade.
B22 Sensibilidade cara a temas de seguridade laboral, accesibilidade, sustentabilidade e medioambiente.
B23 Orientación a resultados.
B24 Orientación ao cliente.
B26 Capacidade de razoamento, discusión e exposición de ideas propias.
B30 Sensibilidade cara a temas relacionados coa protección, conservación e posta en valor do patrimonio cultural e arquitectónico.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C2 Dominar a expresión e a comprensión de forma oral e escrita dun idioma estranxeiro.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía respectuosa coa cultura democrática, os dereitos humanos e a perspectiva de xénero.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Adquirir habilidades para a vida e hábitos, rutinas e estilos de vida saudables.
C7 Desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinares ou transdisciplinares, para ofrecer propostas que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Conocer las distintas posibilidades que existen para aplicar la gestión de calidad, seguridad y medioambiente a una empresa constructora. A12
B1
B2
B3
B5
B6
B14
B16
B21
B22
B30
C5
C6
C7
C8
Capacidad para trabajar en contextos internacionales y en equipos interdisciplinarios, orientados al cliente A19
A20
A28
A29
A33
B7
B8
B9
B10
B12
B13
B16
B19
B23
B24
Conocer las herramientas básicas para la presentación en público (ante potenciales clientes,...) de su trabajo. Potenciar la innovación y la investigación. B21
B23
B24
B26
C1
C2
C3
C4
C8

Contidos
Temas Subtemas
1.- Introducción os sistemas de calidade. 1.1 Conceptos básicos.
1.2 Lexislación e Normalización.
1.3 ISO (International Organization for Standarization) AENOR (Asociación Española de Normalización y Certificación).
1.4 O Control da Calidade e a Xestión da Calidade.
2. Perspectiva histórica da Calidade. 2.1 Evolución histórica.
2.2 O Control da Calidade (Quality Control).
2.3 SPC (Statistical Process Control).
2.4 TQM (Total Quality Management).
2.5 Deming e Mellora Continua.
2.6 Principais mestres da calidade e as súas aportacións o mundo empresarial e industrial.
3. A empresa constructora e a Unión Europea. 3.1 A Circulación de Productos de Construcción no Espacio Europeo. Reglamento Europeo 305/2011 (Condicions Armonizadas para a Comercialización de Productos de Construcción).
3.2 O Marcado CE.
3.3 EDP (Environmental Product Declaration).
3.4 DoP (Declaration of Performances).
3.5 ETE (European Technical Assessment).
3.6 Marcas e Sellos de Calidade. Marca N, Marca NF,...
3.7 EAD (European Assessment Document).
4. Sistemas de Xestión da Calidade. As Normas ISO 9001:2008 / ISO 9001:2015. 4.1 Obxeto e campo de aplicación. Xustificación empresarial.
4.2 Estructura das Normas. A Xestión Integrada.
4.3 Manual de Calidade.
4.4 Manual de Procedementos.
4.5 A Xestión Ética e Socialmente Responsabel. A Responsabilidade Social Corporativa.
4.6 A implantación na empresa.
4.7 A Certificación. Obxeto e tipos de Certificación.
4.8 A Auditoría. ISO 19.011: 2011 (Guidelines for Auditing Management Sistems).
5. Outros modelos e ferramentas de mellora empresarial. A Excelencia. 5.1 Six Sigma.
5.2 EFQM (European Foundation for Quality Management).
6. Sistemas de Xestión da Seguridade e Saúde no Traballo. 6.1 OSHAS 18.001 - OSHAS 18.002 (Ocupational Health and Safety Assessment Series).
6.2 Obxeto e campo de aplicación.
6.3 Relación con outros sistemas de Xestión. A Xestión Integrada.
7. Sistemas de Xestión Medioambiental. ISO 14001: 2015 e EMAS. 7.1 ISO 14001: 2015.
7.2 A familia normativa das Normas ISO 14000.
7.3 O Reglamento EMAS (Eco-Management and Audit Scheme).
7.4 Relación entre ISO e EMAS.
8. Os RCDs (Residuos da Construcción e Demolición) 8.1 A demolición selectiva. Deconstrucción.
8.2 A reutilización na obra.
8.3 Ley 22/2011 de Residuos e Chans Contaminados.
8.4 RD. 105/2008, polo que se regula a producción e xestión dos RCDs
9. A xestión dos RCDs 9.1 Perspectiva histórica. Malas prácticas.
9.2 A problemática actual. Situación dos RCDs en España.
9.3 Concepto, orixen, e composición dos residuos. Clasificación.
9.4 A Orden MAM/304/2002. Lista Europea de Residuos.
9.5 A Xestión. Axentes que interveñen. Obligacións.
10. Residuos perigosos. 10.1 O amianto.
10.2 Outros residuos perigosos nas obras: Bernices, disolventes, PCB (policlorobifenilos),...
11. Introducción a sostenibilidade. 11.1 Conceptos básicos de sostenibilidade.
11.2 Materiais reciclados: áridos, vidrio, metáis, caucho para pavimentos,...
11.3 Huella ecolóxica. Huella de Carbono.
11.4 Ciclo de Vida (Life Cycle Assessment)
11.5 Etiquetas Ecolóxicas.
11.6 Passivhaus.
11.7 Contaminación de suelos.
11.8 Contaminación por humo
11.9 Boas prácticas.
11.10 Economía Circular.
12. Sistemas internacionais de evaluación. 12.1 LEED (Leadership in Energy & Environmental Desing).
12.2 BREEAM (Building Research Establisment Enviromental Assessement Methodology).
12.3 DNGB (Deutsche Gesellschaft Für Nachhaltiges Bauen. German Susteintable Builing Control).
12.4 VERDE.
13. Outras perspectivas e ferramentas actuais de traballo para a Xestión. 13.1 O Project Management de Construcción e a Xestión.
13.2 BIM (Builidng Information Modeling) e a Xestión.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A12 B1 B2 B5 B6 B12 B13 B14 B19 B21 B22 B30 C1 C2 C4 C5 C6 C7 C8 8 12 20
Traballos tutelados A19 A20 A28 A29 A33 B1 B2 B3 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B12 B14 B16 B19 B21 B22 B23 B24 B30 C3 C8 8 28 36
Presentación oral B1 B2 B3 B5 B6 B8 B9 B10 B12 B13 B16 B19 B21 B23 B24 B26 C1 C3 C5 C8 18 42 60
Proba obxectiva A12 A19 A20 A28 A29 A33 B1 B5 B6 B12 B16 B21 B23 B24 C1 4 0 4
 
Atención personalizada 30 0 30
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Na primeira parte da clase, o profesor expondrá na aula os contidos do tema de estudio. O profesor podrá deixar en MOODLE e en reprografía a información complementaria ou indicar onde a pode atopar. Tamén, se pretende durante o Curso, contar coa colaboración de expertos profesionais externos, que con carácter puntual e nos temas da súa expecialidade, acerquen o estudante a vida profesional.
Na segunda parte da clase, propondrase a realización dun debate sobre un tema de interese proposto polo profesor. Fomentarase o espíritu crítico e a participación de todos os alumnos.
Traballos tutelados Pretendese que o alumno se familiarice coa vida profesional, na que ten que manexar información de diversa índole. Incentivarase o rigor das fontes, o contraste das mesmas e a adecuación o caso concreto. Os alumnos agruparánse en función dos temas que o profesor propoña. O número de alumnos por grupo dependerá do tema de estudio, pudendose dividir o grupo inicial si fose preciso, en un o máis subgrupos.
Nunha das primeiras clases e en colaboración coa biblioteca do Centro, se explicará cómo atopar a información e os recursos que dispoñen: DIALNET, SCOPUS,..., así como, a presentación das diversas fontes e autores (APA, ISO 690, etc).
Pretendese facer dúas rondas de traballos.
Na primeira, os temas serán elexidos únicamente dentro das posibilidades que proponga o profesor.
Na segunda, permitirase a os alumnos que –además dos anteriores non elexidos- propongan outros temas de o seu interese formativo ou profesional. Se fará una consulta o resto da clase sobre si son o no de su interese. En caso afirmativo, se lle permitirá o grupo realizar e exponer dicho tema.
En calqueira dos casos anteriores, os alumnos serán asistidos polo profesor, tanto para sua preparación como a posterior exposición.

SOLICITARASE A BIBLIOTECA QUE IMPARTAN UN CURSO SOBRE CÓMO SE REDACTAN E PRESENTAN OS TRABAJOS, SEGÚN A ISO 690.
NISTE CURSO CONTINUARASE CO TRABALLO EN APS (solicitaránse alumnos voluntarios).
Presentación oral O longo do Curso os alumnos farán e presentarán os traballos realizados en grupo frente os compañeiros. Pretendese que o alumno se familiarice coa utilización dos soportes audiovisuales para a presentación dos traballos, a exposición en público de un tema de estudo e o posterior debate sobre o mesmo.
Cada grupo entregará o traballo en soporte informático e en papel. A presentación entregarase en soporte informático.
Cada traballo irá acompañado de un resumen dos contidos e dun resumen da presentación (na que tamén se indicará cales son os conceptos clave que se pretenderon transmitir a o resto dos compañeiros).
O final de cada exposición, cada grupo fará una pregunta sobre o tema e tamén entregará una valoración (non vinculante para o profesor). Neste sentido, e previo a presentación dos traballos da primeira ronda, propondrase de maneira independiente por cada grupo, os ítems que consideren evaluables (presentación, rigor, preparación, etc.) utilizando para a sua valoración escalas tipo Likert 1.5. Deberá manter os criterios para todos os traballos de esa ronda. Nos traballos da segunda ronda e, despois da experiencia adquirida, podrá cambiar os ítems de evaluación, debendo mantelos para todos os grupos da segunda ronda. Pretendese con elo, que se enfrenten a un traballo de Certificación, cuestión tan complexa en Xestión da Calidade (tendo que definir o que hay que certificar e establecendo os criterios de evaluación). Esto tamen axudará a manter a atención durante toda a presentación por parte do resto dos compañeiros e participación na clase de todos os alumnos.
A o comenzo do curso se presentará e fixará o calendario de exposición de cada grupo, tanto de a primeira ronda como da segunda, para que todos coñezcan coa a máxima antelación a sua fecha de presentación.
Proba obxectiva O final do curso todos os alumnos presentanse a unha proba escrita. Recollerá as sesións maxistais e os traballos expostos. Consistirá nun test e en preguntas ou caso a desarrollar. (Test: 60% + Preguntas: 40%)

Atención personalizada
Metodoloxías
Presentación oral
Descrición
Como unha posibilidade para que o alumno manifeste o seu interese por determinados temas que puderan estar tamen recollidos (pero non o están) nos contidos da asignatura e, sempre e cando sexan do interese do resto dos compañeiros da clase, se podrán proponer temas de traballo que se engadirán a os existentes na segunda ronda de traballos. Así, intentase que a asignatura se acerque máis as preferencias profesionais e formativas puntuales dos alumnos en beneficio dos seus intereses particulares e dos seus perfiles profesionais concretos.
Para a elaboración e presentación dos traballos por grupos de alumnos, contarán coa colaboración do profesor para o seu desenvolvemento e para a resolución das dudas que poideran xurdír durante todo o proceso.
O alumno dispondrá do horario de tutorías para a consulta das dudas que surxan tanto da asignatura como da redacción e exposición dos traballos.


Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Sesión maxistral A12 B1 B2 B5 B6 B12 B13 B14 B19 B21 B22 B30 C1 C2 C4 C5 C6 C7 C8 Se valorará a o final como parte integrante da proba obxetiva. 30
Presentación oral B1 B2 B3 B5 B6 B8 B9 B10 B12 B13 B16 B19 B21 B23 B24 B26 C1 C3 C5 C8 Se valorará a capacidade de transmitir os aspectos básicos do traballo. Todos os membros do grupo deberán participar na mesma, aproximadamente durante o mesmo tempo. Valorarase a utilización de medios audiovisuales e as respostas as preguntas realizadas polos asistentes.
A valoración do traballo en grupo realizarase despois da presentación do mesmo e como máximo será 2 puntos sobre 10 e a nota mínima para que poida contemplarse o aprobado por curso e 1 punto sobre 10
20
Traballos tutelados A19 A20 A28 A29 A33 B1 B2 B3 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B12 B14 B16 B19 B21 B22 B23 B24 B30 C3 C8 Se valorará a selección realizada das fontes de información, a xerarquización, o contraste realizado e a capacidade de acercamiento o enfoque sobre o tema, síntesis, conclusións e presentación. A puntuación máxima dos traballos e de 2 puntos sobre 10 e a nota mínima para que se poda contemplar o aprobado por curso e 1 punto sobre 10. 20
Proba obxectiva A12 A19 A20 A28 A29 A33 B1 B5 B6 B12 B16 B21 B23 B24 C1 Todos os alumnos deberán presentarse a una proba obxetiva que se realizará o final.
Dicha proba recollerá os contidos das diversas sesions maxistrais e dos traballos tutelados presentados oralmente. A puntuación máxima da proba obxetiva e de 6 puntos sobre 10, debendo obter un mínimo de 2 puntos para sumarse a la nota final.
30
 
Observacións avaliación

A VALORACIÓN DOS TRABALLOS DA APS FARÁSE COS CRITERIOS DE TRABALLOS TUTELADOS.

OS CRITERIOS ANTERIORES VALDRÁN PARA APROBAR POR CURSO (PRIMEIRA OPORTUNIDADE). EN OUTRO CALQUEIRA CASO, VALORARASE SOAMENTE A PROBA OBXETIVA (100%).


Fontes de información
Bibliografía básica (). .
ABAD PUENTE, J; SÁNCHEZ-TOLEDO LEDESMA, A. (2012). ASPECTOS CLAVE DE LA INTEGRACIÓN DE SITEMAS DE GESTIÓN. AENOR
SEVILLA TENDERO, J. (2012). AUDITORIA DE SISTEMAS INTEGRADOS DE GESTIÓN. FUNDACIÓN CONFEMETAL
ALCALDE SANMIGUEL, P. (2010). CALIDAD. PARANINFO
MERRIL, P (2010). CÓMO APRENDER DE LOS ERRORES AL IMPLEMENTAR UN SISTEMA DE LA CALIDAD EN LA EMPRESA. AENOR
BUREAU VERITAS (2010). EL AUDITOR DE CALIDAD. FUNDACIÓN CONFEMETAL
MUÑOZ GOMILA, J. HORRACH SASTRE, G. (2010). EL CONTROL DE CALIDAD VINCULADO A LA DIRECCIÓN DE EJECUCCIÓN DE OBRAS DE EDIFICACIÓN. UNIVERSITAT DE LES ILLES BALEARS
CLAVER CORTÉS, E, MOLINA AZORÍN, J; TARI GUILLÓ, J. (2011). GESTIÓN DE LA CALIDAD Y GESTIÓN MEDIOAMBIENTAL: FUNDAMENTOS, HERRAMIENTAS, NORMAS ISO. ED. PIRÁMIDE
GALLEGO NAVARRO, T. (2013). GESTIÓN INTEGRAL. UNIVERSITAT JAIME I
ABRIL SÁNCHEZ, C.; ENRÍQUEZ PALOMINO, A. (2012). GUÍA PARA LA INTEGRACIÓN DE LOS SISTEMAS DE GESTIÓN. FUNDACIÓN CONFEMETAL
FERNÁNDEZ SÁNCHEZ, A. (2012). HERRAMIENTAS BÁSICAS DE LA CALIDAD. ASOCIACIÓN ESPAÑOLA PARA LA CALIDAD
JONQUIÉRS, M. (2010). MANUAL DE AUDITORÍA DE LOS SISTEMAS DE GESTIÓN. AENOR
PARRAS SIMON, J. (2012). MANUAL DE BASES PARA LA GESTIÓN DE LA CALIDAD EN LA DIRECCIÓN DE LA EJECUCIÓN DE LA OBRA. COAATEIE. MADRID
MARTÍNEZ MONTES, G.; PELLICER ARMIÑANA, E (2010). ORGANIZACIÓN Y GESTIÓN DE PROYECTOS Y OBRAS. McGRAW HILL

Bibliografía complementaria (). .


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Proxecto Fin de Grao/670G01036

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Seguridade e prevención/670G01031

Materias que continúan o temario
Dereito Privado da Edificación/670G01005
Economía e Organización de empresa/670G01010
Organización. programación e control/670G01021
Direción. Xefatura e Xestión de Obras/670G01028

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías