Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Patrimonio Arquitectónico galego Código 670G01041
Titulación
Grao en Arquitectura Técnica
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Cuarto Optativa 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Construcións Arquitectónicas
Coordinación
Pinedo Iglesias, Eduardo Miguel
Correo electrónico
eduardo.m.pinedo@udc.es
Profesorado
Pinedo Iglesias, Eduardo Miguel
Correo electrónico
eduardo.m.pinedo@udc.es
Web
Descrición xeral O obxetivo principal de esta asignatura é fomentar o interés po-los estudos que permitan mellorar o estado de conservación e protexer o noso Patrimonio Histórico Cultural de Galicia, e en especial o construído e o arquitectónico.
A conservación dos Bens Culturais, e en particular, do Patrimonio Arquitectónico, require actuacións integradas de equipas multidisciplinares, e exixe un coñecemento científico, profundo e especializado en diversos campos.
Por tanto, os
- Fomentar o interese polos estudos que permitan coñecer os tratamentos, técnicas de intervención, restauración e reabilitazón do noso Patrimonio Histórico Construido, en especial o arquitectónico.
- Adquirir unha visión actualizada das interaccións do entorno medioambiental no que se atopan os monumentos de interese histórico-artístico.
- Avaliar e debater sobre conceitos relacionados coa protección e conservación das obras inmuebles de interese histórico-artístico.
- Desenvolver as capacidades de análise e síntese, traballo en grupo, crítica, autoevaluación e debate.

Competencias do título
Código Competencias do título
A3 Coñecer os materiais, tecnoloxías, equipos, sistemas e procesos construtivos propios da edificación en xeral e en particular aqueles específicos de Galicia.
A4 Coñecer as técnicas e procesos de restauración, rehabilitación, acondicionamento, patoloxía, mantemento e conservación dos edificios en xeral e en particular aqueles específicos do patrimonio cultural constituído pola arquitectura popular e histórica galega.
A5 Coñecer a evolución histórica dos materiais, tecnoloxías, procedementos, métodos, sistemas e elementos construtivos.
B2 Capacidade de organización e planificación.
B3 Capacidade para a procura, análise, selección, utilización e xestión da información.
B8 Capacidade para traballar nun equipo de carácter interdisciplinario.
B12 Razoamento crítico.
B13 Compromiso ético.
B30 Sensibilidade cara a temas relacionados coa protección, conservación e posta en valor do patrimonio cultural e arquitectónico.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Procesos construtivos propios da edificación en xeral e en particular aqueles específicos de Galicia. A3
B2
B3
B8
B12
B13
C1
C3
C5
C6
C7
Técnicas e procesos específicos do patrimonio cultural constituído pola arquitectura popular e histórica galega A4
Evolución histórica dos materiais, tecnoloxías, procedementos, métodos, sistemas e elementos construtivos A5
Sensibilidade cara a temas relacionados coa protección, conservación e posta en valor do patrimonio cultural e arquitectónico B30
Desenvolverse para o exercicio culto y crítico capaz de analizar a realidade do Patrimonio Cultural, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. C4
Investigación, innovación e desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade C8

Contidos
Temas Subtemas
1. A ORIXE DAS FORMAS CONSTRUCTIVAS 1.1. História e cronoloxía. Os grandes períodos históricos
1.2. As primeiras manifestacións da construcción
1.3. A evolución no uso dos materiais
1.4. Técnica e tecnoloxia. Os sistemas constructivos
0. O ARQUITECTO TÉCNICO E O ENXEÑEIRO ANTE O PATRIMONIO CULTURAL ARQUITECTÓNICO 0.1. O Arquitecto Técnico e o Enxeñeiro diante do Patrimonio Cultural.
0.2. O Arquitecto Técnico e o Enxeñeiro e a Arqueoloxía da arquitectura.
0.3. Sensibilización actual cara as construccións do patrimonio arquitectónico.
0.4. A rehabilitación e a restauración.
0.5. Lexislación e estímulos oficiais na actualidade.
2. PRIMEIRAS MANIFESTACIÓNS CONSTRUCTIVAS 2.1. A Prehistoria e as construccións megalíticas
2.2. A Protohistória e a construcción castreña do Noroeste Peninsular
2.3. Exemplos en Galicia
3. A CONSTRUCCIÓN ROMANA 3.1. Materiais, técnicas e solucións constructivas
3.2. Tipoloxias arquitectónicas e constructivas
3.3. A herdanza romana e a sua diversidade
3.4. Exemplos en Galicia
4. A ARQUITECTURA PALEOCRISTIANA 4.1. Antecedentes e materiais de construcción
4.2. A basílica paleocristiana
4.3. Exemplos en Galicia
5. A ARQUITECTURA PRERROMÁNICA 5.1. Antecedentes e materiais de construcción
5.2. Arquitectura Sueva
5.3. Prerrománico asturiano en Galicia
5.4. Arquitecturas Mozárabe e Visigoda
5.5. A arquitectura ante o cambio de milenio
5.6. Exemplos en Galicia
6. A ARQUITECTURA ROMÁNICA 6.1. Materiais e sistemas constructivos
6.2. Evolución estructural. O arco. A Bóveda
6.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas
6.4. Arquitectura relixiosa, civil e militar
6.5. Exemplos en Galicia
7. A ARQUITECTURA GÓTICA 7.1. Materiais e sistemas constructivos
7.2. Novos conceitos estructurais. A Bóveda de crucería
7.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas
7.4. Arquitectura relixiosa, civil e militar
7.5. Exemplos en Galicia
8. DO RENACEMENTO A REVOLUCIÓN INDUSTRIAL 8.1. Novos conceitos de Arquitectura: Renacemento e Barroco
8.2. Materiais e solucións constructivas. Primeiros tratados de construcción
8.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas. A Cúpula
8.4. Evolución do conceito de cidade. O urbanismo
8.5. Maestros do Barroco Galego. Domingo de Andrade
8.6. Enxeñeiros militares
8.7. Exemplos en Galicia
9. ARQUITECTURA DA IDADE CONTEMPORÁNEA 9.1. Arquitectura Neoclásica. Arquitectura Ecléctica
9.2. Arquitectura do ferro. Arquitectura indiana
9.3. O Rexionalismo.
9.4. O Art Nouveau
9.5. O Art Decó
9.6. As primeiras vanguardias
9.7. O Movemento Moderno. O Racionalismo
9.8. Novas tipoloxias edificatorias e constructivas
9.9. Exemplos en Galicia

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A3 A4 A5 B2 B3 B8 B12 B13 B30 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 42 0 42
Traballos tutelados 0 0 0
Proba obxectiva 0 0 0
 
Atención personalizada 0 0 0
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada con el uso de medios audiovisuales y la introducción de algunas preguntas dirigidas a los estudiantes, con la finalidad de transmitir los conocimientos necesarios y facilitar el aprendizaje.
La articipación activa en estas sesiones se valorará favorablemente para las califiaciones de todas las pruebas.
Traballos tutelados Los alumnos realizarán, a lo largo del curso, ejercicios propuestos en clase, que deberán solucionar individualmente y presentar para su evaluación posterior.
Es obligatorio realizar estos trabajos según las normas de presentación y entrega que se facilitarán en clases y que estarán expuestos en la plataforma virtual moodle.
Proba obxectiva Se realizará a final de curso una prueba objetiva de conjunto. El acceso a esta prueba será exclusivamente para los alumnos que hayan asistido como mínimo al 75% de las clases presenciales (tanto expositivas como interactivas) y que hayan aprobado los ejercicios propuiestos a lo largo del curso.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Proba obxectiva
Sesión maxistral
Descrición
Se trata del tiempo que cada profesor reserva para atender y resolver dudas al alumnado en relación con la materia.
Actividad académica desarrollada por el profesorado, individual o en pequeño grupo, que tiene como finalidad atender a las necesidades y consultas del alumnado relacionadas con el estudio y/o temas vinculados con la materia, proporcionándole orientación, apoyo y motivación en el proceso de aprendizaje. Esta actividad puede desarrollarse de forma presencial (directamente en el aula y en los momentos que el profesor tiene asignados a tutorías de despacho) o de forma no presencial (a través de correo electrónico o del campus virtual).

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados Los alumnos realizarán, a lo largo del curso, ejercicios propuestos en clase, que deberán solucionar individualmente y presentar para su evaluación posterior. Además se valorará la presentación y formato de los trabajos, así como los contenidos técnicos y la correcta exposición de los mismos. 30
Proba obxectiva De la materia del programa se realizará una prueba objetiva de conjunto a la finalización del curso. Podrán acceder a las pruebas todos aquellos alumnos que hayan asistido al menos al 75 % de las clases (Tanto expositivas como iteractivas) así como aprobados todos los ejercicios propuestos a lo largo del curso.
El contenido de las pruebas será teórico y práctico y para su evaluación se tendrá en cuenta la presentación, el orden, claridad en la exposición de las materias y la correcta exposición de los aspectos técnicos requeridos en la prueba.
60
Sesión maxistral A3 A4 A5 B2 B3 B8 B12 B13 B30 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 Se valorará la intervención proactiva del alumno en clase, teniendose en cuenta la exposición oral de trabajos, la participación en debates, etc. 10
 
Observacións avaliación

Aspectos que se tomarán como referencia para evaluar el trabajo que realizará el alumnado en las actividades relacionadas con cada metodología.


Fontes de información
Bibliografía básica TORRES BÚA, Manuel (2007). A arquitectura en Galiza. Aproximación á realidade arquitectónica xeral da Galiza dende a Prehistoria ata os nosos días. Edicións Nigra Trea, Vigo
UBEDA DE MINGO, Pascual (1988). Arqueología urbana. Análisis de la construcción 1750-1936. Escuela de la Edificación, Madrid
CAAMAÑO SUÁREZ, Manuel (2003). As construcións da arquitectura popular. Patrimonio etnográfico de Galicia. Ed. Consello Galego de Colexios de Aparelladores e Arquitectos Técnicos, Santiago de Compostela
BORES GAMUNDI, Fernando (Coord.) (2000). Casas de Indianos. Xunta de Galicia, Secretaría Xeral para as Relacións coas Comunidades Galegas, Santiago de Compostel
ROMERO MASIÁ, Ana e ARIAS VILAS, Felipe (1995). Diccionario de termos de arquitectura e prehistoria. Ir Indo Edicións, Vigo
CHOISY, Auguste (1999). El arte de construir en Roma. Instituto Juan de Herrera, Madrid
CASELLA, Gabriella (2003). Gramáticas de pedra. Levantamento de tipologias de construçao murária. Ed. Centro Regional de Artes Tradicionais, Porto (Portugal)
SORALUCE BLOND, José Ramón (2008). Historia de la arquitectura restaurada: de la antigüedad al renacimiento. Universidade da Coruña, Servizo de publicacións, A Coruña
SORALUCE BLOND, José Ramón (2010). Historia de la arquitectura restaurada: del renacimiento al Movimiento Moderno. Universidade da Coruña, Servizo de publicacións, A Coruña
CASTRO VILLALBA, Antonio (1999). Historia de la construcción arquitectónica. UPC Universidad Politécnica de Cataluña, Barcelona
BENEDICTO SALAS, Roberto (2010). Introducción a la construcción megalítica. Mira, Zaragoza
MAGRO MORO, Julián V. (1999). La construcción en la Baja Edad Media. UPV Universidad Politécnica de Valencia, Valencia
MARÍN SÁNCHEZ, Rafael (2000). La construcción griega y romana. UPV Universidad Politécnica de Valencia, Valencia
CAAMAÑO SUÁREZ, Manuel (2000). Las Construcciones de la Arquitectura Popular. Patrimonio etnográfico de Galicia. Editorial Hércules, A Coruña
ESCRIG, Félix (1997). Las grandes estructuras de los edificios históricos de la Antiguedad hasta el Gótico. Instituto universitario de Ciencias de la Construcción, Sevilla
TAÍN GUZMÁN, Miguel (1997). Los arquitectos y la contratación de obra arquitectónica en la Galicia barroca, 1670-1700. Ediciós do Castro, A Coruña
GÓMEZ, Rafael (2006). Los constructores en la España Medieval. Universidad de Sevilla, Sevilla
VIDAL ROMANÍ, Juan Ramón (1991). Paisaxes de Galicia. Ed. Xunta de Galicia-Consellería de Ordenación do Territorio e Obras Públicas, Santiago de Compostel
CÓIAS, Vítor (2007). Reabilitaçâo Estructural de Edificios Antigos. Ed. Argumentum-GECORPA (Grémio das Empresas de Conservaçao e Restauro do Patrimonio Arquitectónico),
SERRA HAMILTON, Alberto (1997). Términos ilustrados de arquitectura, construcción y otras artes y oficios. Colegio Oficial de Aparejadores y Arquitectos Técnicos de Madrid, Madrid
  • O primeiro día de clase farasé unha PRESENTACIÓN DA ASIGNATURA tratando os seguintes puntos:

o    Introducción á asignatura de “Patrimonio Arquitectónico de Galicia”

o    Presentación do profesorado

o    Conocimientos previos necesarios

o    Formación de grupos. Horarios de clases e tutorías

o    Campus virtual (Moodle)

o    Tutorías. Evaluación. Datas de exames

o    Estadísticas de calificacions en cursos anteriores

  • Tutorias do Profesor realizarán-se no horário oficial aprobado e publicado ao respecto.
  • Afinalización de todas as clases presenciáis prevé-se a realización dun exame de conxunto para todos os alumnos como complemento final ó seguimento por curso da asignatura.
  • Os alumnos que realicen de forma individual, presenten satisfatóriamente e aproben as practicas propostas en clase, e superen o exame de conxunto superarán a asignatura por curso (sin necesidade de asistencia ó examen oficial) coa nota media que corresponda da sua corrección.
  • Para ter dereito a asistencia a calquera exame da asignatura, o alumno cumplirá obligatoriamente os seguintes criterios:
    • Controlo de asistencia e seguimento presencial das clases, tanto expositivas como iterativaas. Será imprescindibel a asistencia mínima do 75% ás clases presenciais, tanto expositivas como iteractivas.
    • Participación, realización e discusión de exemplos e práticas de clase.
    • Presentación de todos os traballos propostos, coa e obtención mínima de aprobado na totalidade dos mesmos.
  • Exames ordinarios e extraordinarios oficiais para todos os alumnos que non superen por curso a asignatura, ou para os que queiran elevar a nota.
  • Por tanto, asistencia a os Exames: É condición necesária e imprescindible ter realizadas, entregadas e aprobadas a totalidade das práticas que correspondan, así como a asistencia mínima do 80% ás clases presenciais, tanto expositivas como interactivas.
Bibliografía complementaria (). http://www.codigotecnico.org/web/.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Fisica Aplicada I/670G01002
Materiais I/670G01003
Expresión Gráfica Arquitectónica I/670G01008
Construción I/670G01009
Construción II/670G01011
Materiais II/670G01012
Construción III/670G01017
Xeometría da Representación/670G01018
Construción IV/670G01022
Patoloxía e Rehabilitación/670G01029

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Historia dos Procesos Construtivos na Edificación/670G01038

Materias que continúan o temario

Observacións

Recomendaciones para el estudio de la materia: se trata de una materia con una estructrura teórica básica y un gran desarrollo práctico que implica un seguimiento continuo a lo largo de todo el curso académico por parte del alumno. Es imprescindible la consulta continua de la plataforma virtual Moodle, donde se publicarán contenidos, prácticas, ejercicios, normas, exámenes, etc. Conocimientos previos: los contenidos de las asignaturas indicadas.



(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías