Datos Identificativos 2017/18
Asignatura (*) Patrimonio Arquitectónico gallego Código 670G01041
Titulación
Grao en Arquitectura Técnica
Descriptores Ciclo Periodo Curso Tipo Créditos
Grado 2º cuatrimestre
Cuarto Optativa 6
Idioma
Castellano
Gallego
Modalidad docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Construcións e Estruturas Arquitectónicas, Civís e Aeronáuticas
Coordinador/a
Iglesias Maceiras, Álvaro José
Correo electrónico
alvaro.iglesias@udc.es
Profesorado
Iglesias Maceiras, Álvaro José
Correo electrónico
alvaro.iglesias@udc.es
Web
Descripción general O obxetivo principal de esta asignatura é fomentar o interés po-los estudos que permitan mellorar o estado de conservación e protexer o noso Patrimonio Histórico Cultural de Galicia, e en especial o construído e o arquitectónico.
A conservación dos Bens Culturais, e en particular, do Patrimonio Arquitectónico, require actuacións integradas de equipas multidisciplinares, e exixe un coñecemento científico, profundo e especializado en diversos campos.
Por tanto,
- Fomentar o interese polos estudos que permitan coñecer os tratamentos, técnicas de intervención, restauración e reabilitazón do noso Patrimonio Histórico Construido, en especial o arquitectónico.
- Adquirir unha visión actualizada das interaccións do entorno medioambiental no que se atopan os monumentos de interese histórico-artístico.
- Avaliar e debater sobre conceitos relacionados coa protección e conservación das obras inmuebles de interese histórico-artístico.
- Desenvolver as capacidades de análise e síntese, traballo en grupo, crítica, autoevaluación e debate.

Competencias del título
Código Competencias del título
A3 Conocer los materiales, tecnologías, equipos, sistemas y procesos constructivos propios de la edificación en general y en particular aquellos específicos de Galicia.
A4 Conocer las técnicas y procesos de restauración, rehabilitación, acondicionamiento, patología, mantenimiento y conservación de los edificios en general y en particular aquellos específicos del patrimonio cultural constituido por la arquitectura popular e histórica gallega.
A5 Conocer la evolución histórica de los materiales, tecnologías, procedimientos, métodos, sistemas y elementos constructivos.
B2 Capacidad de organización y planificación.
B3 Capacidad para la búsqueda, análisis, selección, utilización y gestión de la información.
B8 Capacidad para trabajar en un equipo de carácter interdisciplinar.
B12 Razonamiento crítico.
B13 Compromiso ético.
B30 Sensibilidad hacia temas relacionados con la protección, conservación y puesta en valor del patrimonio cultural y arquitectónico.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma.
C3 Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión y para el aprendizaje a lo largo de su vida.
C4 Desarrollarse para el ejercicio de una ciudadanía abierta, culta, crítica, comprometida, democrática y solidaria, capaz de analizar la realidad, diagnosticar problemas, formular e implantar soluciones basadas en el conocimiento y orientadas al bien común.
C5 Entender la importancia de la cultura emprendedora y conocer los medios al alcance de las personas emprendedoras.
C6 Valorar críticamente el conocimiento, la tecnología y la información disponible para resolver los problemas con los que deben enfrentarse.
C7 Asumir como profesional y ciudadano la importancia del aprendizaje a lo largo de la vida.
C8 Valorar la importancia que tiene la investigación, la innovación y el desarrollo tecnológico en el avance socioeconómico y cultural de la sociedad.

Resultados de aprendizaje
Resultados de aprendizaje Competencias del título
Procesos construtivos propios da edificación en xeral e en particular aqueles específicos de Galicia. A3
A4
A5
B30
C4
C8
Técnicas e procesos específicos do patrimonio cultural constituído pola arquitectura popular e histórica galega A4
Evolución histórica dos materiais, tecnoloxías, procedementos, métodos, sistemas e elementos construtivos A5
Sensibilidade cara a temas relacionados coa protección, conservación e posta en valor do patrimonio cultural e arquitectónico B30
Desenvolverse para o exercicio culto y crítico capaz de analizar a realidade do Patrimonio Cultural, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. B2
B3
B8
B12
B13
C1
C3
C4
C5
C6
C7
Investigación, innovación e desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade C8

Contenidos
Tema Subtema
1. A ORIXE DAS FORMAS CONSTRUCTIVAS 1.1. História e cronoloxía. Os grandes períodos históricos
1.2. As primeiras manifestacións da construcción
1.3. A evolución no uso dos materiais
1.4. Técnica e tecnoloxia. Os sistemas constructivos
0. O ARQUITECTO TÉCNICO E O ENXEÑEIRO ANTE O PATRIMONIO CULTURAL ARQUITECTÓNICO 0.1. O Arquitecto Técnico e o Enxeñeiro diante do Patrimonio Cultural.
0.2. O Arquitecto Técnico e o Enxeñeiro e a Arqueoloxía da arquitectura.
0.3. Sensibilización actual cara as construccións do patrimonio arquitectónico.
0.4. A rehabilitación e a restauración.
0.5. Lexislación e estímulos oficiais na actualidade.
2. PRIMEIRAS MANIFESTACIÓNS CONSTRUCTIVAS 2.1. A Prehistoria e as construccións megalíticas
2.2. A Protohistória e a construcción castreña do Noroeste Peninsular
2.3. Exemplos en Galicia
3. A CONSTRUCCIÓN ROMANA 3.1. Materiais, técnicas e solucións constructivas
3.2. Tipoloxias arquitectónicas e constructivas
3.3. A herdanza romana e a sua diversidade
3.4. Exemplos en Galicia
4. A ARQUITECTURA PALEOCRISTIANA 4.1. Antecedentes e materiais de construcción
4.2. A basílica paleocristiana
4.3. Exemplos en Galicia
5. A ARQUITECTURA PRERROMÁNICA 5.1. Antecedentes e materiais de construcción
5.2. Arquitectura Sueva
5.3. Prerrománico asturiano en Galicia
5.4. Arquitecturas Mozárabe e Visigoda
5.5. A arquitectura ante o cambio de milenio
5.6. Exemplos en Galicia
6. A ARQUITECTURA ROMÁNICA 6.1. Materiais e sistemas constructivos
6.2. Evolución estructural. O arco. A Bóveda
6.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas
6.4. Arquitectura relixiosa, civil e militar
6.5. Exemplos en Galicia
7. A ARQUITECTURA GÓTICA 7.1. Materiais e sistemas constructivos
7.2. Novos conceitos estructurais. A Bóveda de crucería
7.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas
7.4. Arquitectura relixiosa, civil e militar
7.5. Exemplos en Galicia
8. DO RENACEMENTO A REVOLUCIÓN INDUSTRIAL 8.1. Novos conceitos de Arquitectura: Renacemento e Barroco
8.2. Materiais e solucións constructivas. Primeiros tratados de construcción
8.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas. A Cúpula
8.4. Evolución do conceito de cidade. O urbanismo
8.5. Maestros do Barroco Galego. Domingo de Andrade
8.6. Enxeñeiros militares
8.7. Exemplos en Galicia
9. ARQUITECTURA DA IDADE CONTEMPORÁNEA 9.1. Arquitectura Neoclásica. Arquitectura Ecléctica
9.2. Arquitectura do ferro. Arquitectura indiana
9.3. O Rexionalismo.
9.4. O Art Nouveau
9.5. O Art Decó
9.6. As primeiras vanguardias
9.7. O Movemento Moderno. O Racionalismo
9.8. Novas tipoloxias edificatorias e constructivas
9.9. Exemplos en Galicia

Planificación
Metodologías / pruebas Competéncias Horas presenciales Horas no presenciales / trabajo autónomo Horas totales
Sesión magistral A3 A4 A5 B30 C3 C4 C5 C6 C7 C8 40 40 80
Trabajos tutelados A3 A4 A5 B30 C4 C8 15 15 30
Prueba objetiva A3 A4 A5 B2 B3 B8 B12 B13 B30 C1 C4 C8 20 20 40
 
Atención personalizada 0 0 0
 
(*)Los datos que aparecen en la tabla de planificación són de carácter orientativo, considerando la heterogeneidad de los alumnos

Metodologías
Metodologías Descripción
Sesión magistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir os coñecementos necesarios e facilitar a aprendizaxe.
A participación activa nestas sesións valorarase favorablemente para as cualificacións de todas as probas.
Trabajos tutelados Os alumnos realizarán, ao longo do curso, exercicios propostos en clase, que deberán solucionar individualmente e presentar para a súa avaliación posterior.
É obrigatorio realizar estes traballos segundo as normas de presentación e entrega que se facilitarán en clases e que estarán expostos na plataforma virtual moodle.

Como norma de honestidad académica esixible, o profesorado desta materia, no que aprobas de avaliación refírese non admitirá conduta fraudulenta algunha nin tampouco a presentación de traballos fraudulentos, entendendo por tal cousa o seguinte:

«Considerarase fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores das fontes».

E, ademais, establécense as consecuencias de tentar realizar probas de avaliación de forma fraudulenta nesta materia:

«A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba exixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra o alumno infractor».

É dicir, que no caso de que un estudante presente un traballo plagiado:

«Na realización de traballos, o plaxio e a utilización de material non orixinal, incluído aquel obtido a través da Internet, sen indicación expresa da súa procedencia e, se é o caso, o permiso do seu autor/a, poderá ser considerada causa de cualificación de suspenso», siempre sin perjuicio de las responsabilidades disciplinarias que se pudiesen derivar».
Prueba objetiva Realizarase a final de curso unha proba obxectiva de conxunto. O acceso a esta proba será exclusivamente para os alumnos que asistisen como mínimo ao 75% das clases presenciais (tanto expositivas como interactivas) e que aprobasen os exercicios propostos ao longo do curso.

Atención personalizada
Metodologías
Trabajos tutelados
Prueba objetiva
Sesión magistral
Descripción
Trátase do tempo que cada profesor reserva para atender e resolver dúbidas ao alumnado en relación coa materia.
Actividade académica desenvolvida polo profesorado, individual ou en pequeno grupo, que ten como finalidade atender ás necesidades e consultas do alumnado relacionadas co estudo e/ou temas vinculados coa materia, proporcionándolle orientación, apoio e motivación no proceso de aprendizaxe. Esta actividade pode desenvolverse de forma presencial (directamente na aula e nos momentos que o profesor ten asignados a tutorías de despacho) ou de forma non presencial (a través de correo electrónico ou do campus virtual).

Evaluación
Metodologías Competéncias Descripción Calificación
Trabajos tutelados A3 A4 A5 B30 C4 C8 Os alumnos realizarán, ao longo do curso, exercicios propostos en clase, que deberán solucionar individualmente e presentar para a súa avaliación posterior. Ademais valorarase a presentación e formato dos traballos, así como os contidos técnicos e a correcta exposición dos mesmos.
Constituirá ata un máximo do 30% da calificación final da materia.
30
Prueba objetiva A3 A4 A5 B2 B3 B8 B12 B13 B30 C1 C4 C8 Da materia do programa realizarase unha proba obxectiva de conxunto á finalización do curso. Poderán acceder ás probas todos aqueles alumnos que asistisen polo menos ao 75 % das clases (Tanto expositivas como iteractivas) así como aprobados todos os exercicios propostos ao longo do curso.
O contido das probas será teórico e práctico e para a súa avaliación terase en conta a presentación, a orde, claridade na exposición das materias e a correcta exposición dos aspectos técnicos requiridos na proba.
Constituirá ata un máximo do 60% da calificación final da materia.
60
Sesión magistral A3 A4 A5 B30 C3 C4 C5 C6 C7 C8 Valorarase a intervención proactiva do alumno en clase, téndose en conta a exposición oral de traballos, a participación en debates, así como o interese mostrado en xeral.
Constituirá ata un máximo do 10% da calificación final da materia.
10
 
Observaciones evaluación

Fuentes de información
Básica TORRES BÚA, Manuel (2007). A arquitectura en Galiza. Aproximación á realidade arquitectónica xeral da Galiza dende a Prehistoria ata os nosos días. Edicións Nigra Trea, Vigo
UBEDA DE MINGO, Pascual (1988). Arqueología urbana. Análisis de la construcción 1750-1936. Escuela de la Edificación, Madrid
CAAMAÑO SUÁREZ, Manuel (2003). As construcións da arquitectura popular. Patrimonio etnográfico de Galicia. Ed. Consello Galego de Colexios de Aparelladores e Arquitectos Técnicos, Santiago de Compostela
BORES GAMUNDI, Fernando (Coord.) (2000). Casas de Indianos. Xunta de Galicia, Secretaría Xeral para as Relacións coas Comunidades Galegas, Santiago de Compostel
ROMERO MASIÁ, Ana e ARIAS VILAS, Felipe (1995). Diccionario de termos de arquitectura e prehistoria. Ir Indo Edicións, Vigo
CHOISY, Auguste (1999). El arte de construir en Roma. Instituto Juan de Herrera, Madrid
CASELLA, Gabriella (2003). Gramáticas de pedra. Levantamento de tipologias de construçao murária. Ed. Centro Regional de Artes Tradicionais, Porto (Portugal)
SORALUCE BLOND, José Ramón (2008). Historia de la arquitectura restaurada: de la antigüedad al renacimiento. Universidade da Coruña, Servizo de publicacións, A Coruña
SORALUCE BLOND, José Ramón (2010). Historia de la arquitectura restaurada: del renacimiento al Movimiento Moderno. Universidade da Coruña, Servizo de publicacións, A Coruña
CASTRO VILLALBA, Antonio (1999). Historia de la construcción arquitectónica. UPC Universidad Politécnica de Cataluña, Barcelona
BENEDICTO SALAS, Roberto (2010). Introducción a la construcción megalítica. Mira, Zaragoza
MAGRO MORO, Julián V. (1999). La construcción en la Baja Edad Media. UPV Universidad Politécnica de Valencia, Valencia
MARÍN SÁNCHEZ, Rafael (2000). La construcción griega y romana. UPV Universidad Politécnica de Valencia, Valencia
CAAMAÑO SUÁREZ, Manuel (2000). Las Construcciones de la Arquitectura Popular. Patrimonio etnográfico de Galicia. Editorial Hércules, A Coruña
ESCRIG, Félix (1997). Las grandes estructuras de los edificios históricos de la Antiguedad hasta el Gótico. Instituto universitario de Ciencias de la Construcción, Sevilla
TAÍN GUZMÁN, Miguel (1997). Los arquitectos y la contratación de obra arquitectónica en la Galicia barroca, 1670-1700. Ediciós do Castro, A Coruña
GÓMEZ, Rafael (2006). Los constructores en la España Medieval. Universidad de Sevilla, Sevilla
VIDAL ROMANÍ, Juan Ramón (1991). Paisaxes de Galicia. Ed. Xunta de Galicia-Consellería de Ordenación do Territorio e Obras Públicas, Santiago de Compostel
CÓIAS, Vítor (2007). Reabilitaçâo Estructural de Edificios Antigos. Ed. Argumentum-GECORPA (Grémio das Empresas de Conservaçao e Restauro do Patrimonio Arquitectónico),
SERRA HAMILTON, Alberto (1997). Términos ilustrados de arquitectura, construcción y otras artes y oficios. Colegio Oficial de Aparejadores y Arquitectos Técnicos de Madrid, Madrid

Complementária (). http://www.codigotecnico.org/web/.


Recomendaciones
Asignaturas que se recomienda haber cursado previamente
Física Aplicada I/670G01002
Materiales I/670G01003
Expresión Gráfica Arquitectónica I/670G01008
Construcción I/670G01009
Construcción II/670G01011
Materiales II/670G01012
Construcción III/670G01017
Geometría de la Representación/670G01018
Construcción IV/670G01022
Patología y Rehabilitación/670G01029

Asignaturas que se recomienda cursar simultáneamente
Historia de los Procesos Constructivos en la Edificación/670G01038

Asignaturas que continúan el temario

Otros comentarios
NOTA IMPORTANTE: Como norma de %ou201Chonestidad académica%ou201D esixible, o profesorado desta materia, no que aprobas de avaliación refírese non admitirá conduta fraudulenta algunha nin tampouco a presentación de traballos fraudulentos, entendendo por tal cousa o seguinte: «Considerarase fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores dás fontes». E, ademais, establécense as consecuencias de tentar realizar probas de avaliación de forma fraudulenta nesta materia: «A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba exixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra ou alumno infractor». É dicir, que no caso de que un estudante presente un traballo plagiado: «Na realización de traballos, ou plaxio e a utilización de material non orixinal, incluído aquel obtido a través dá Internet, sen indicación expresa dá súa procedencia e, se é ou caso, ou permiso do seu autor/a, poderá ser considerada causa de cualificación de suspenso», sempre sen prexuízo das responsabilidades disciplinarias que se puidesen derivar».


(*) La Guía Docente es el documento donde se visualiza la propuesta académica de la UDC. Este documento es público y no se puede modificar, salvo cosas excepcionales bajo la revisión del órgano competente de acuerdo a la normativa vigente que establece el proceso de elaboración de guías