Datos Identificativos 2017/18
Asignatura (*) Patrimonio Arquitectónico galego Código 670G01041
Titulación
Grao en Arquitectura Técnica
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Cuarto Optativa 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Construcións e Estruturas Arquitectónicas, Civís e Aeronáuticas
Coordinación
Iglesias Maceiras, Álvaro José
Correo electrónico
alvaro.iglesias@udc.es
Profesorado
Iglesias Maceiras, Álvaro José
Correo electrónico
alvaro.iglesias@udc.es
Web
Descrición xeral O obxetivo principal de esta asignatura é fomentar o interés po-los estudos que permitan mellorar o estado de conservación e protexer o noso Patrimonio Histórico Cultural de Galicia, e en especial o construído e o arquitectónico.
A conservación dos Bens Culturais, e en particular, do Patrimonio Arquitectónico, require actuacións integradas de equipas multidisciplinares, e exixe un coñecemento científico, profundo e especializado en diversos campos.
Por tanto,
- Fomentar o interese polos estudos que permitan coñecer os tratamentos, técnicas de intervención, restauración e reabilitazón do noso Patrimonio Histórico Construido, en especial o arquitectónico.
- Adquirir unha visión actualizada das interaccións do entorno medioambiental no que se atopan os monumentos de interese histórico-artístico.
- Avaliar e debater sobre conceitos relacionados coa protección e conservación das obras inmuebles de interese histórico-artístico.
- Desenvolver as capacidades de análise e síntese, traballo en grupo, crítica, autoevaluación e debate.

Competencias do título
Código Competencias do título
A3 Coñecer os materiais, tecnoloxías, equipos, sistemas e procesos construtivos propios da edificación en xeral e en particular aqueles específicos de Galicia.
A4 Coñecer as técnicas e procesos de restauración, rehabilitación, acondicionamento, patoloxía, mantemento e conservación dos edificios en xeral e en particular aqueles específicos do patrimonio cultural constituído pola arquitectura popular e histórica galega.
A5 Coñecer a evolución histórica dos materiais, tecnoloxías, procedementos, métodos, sistemas e elementos construtivos.
B2 Capacidade de organización e planificación.
B3 Capacidade para a procura, análise, selección, utilización e xestión da información.
B8 Capacidade para traballar nun equipo de carácter interdisciplinario.
B12 Razoamento crítico.
B13 Compromiso ético.
B30 Sensibilidade cara a temas relacionados coa protección, conservación e posta en valor do patrimonio cultural e arquitectónico.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía aberta, culta, crítica, comprometida, democrática e solidaria, capaz de analizar a realidade, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Valorar criticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas cos que deben enfrontarse.
C7 Asumir como profesional e cidadán a importancia da aprendizaxe ao longo da vida.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Procesos construtivos propios da edificación en xeral e en particular aqueles específicos de Galicia. A3
A4
A5
B30
C4
C8
Técnicas e procesos específicos do patrimonio cultural constituído pola arquitectura popular e histórica galega A4
Evolución histórica dos materiais, tecnoloxías, procedementos, métodos, sistemas e elementos construtivos A5
Sensibilidade cara a temas relacionados coa protección, conservación e posta en valor do patrimonio cultural e arquitectónico B30
Desenvolverse para o exercicio culto y crítico capaz de analizar a realidade do Patrimonio Cultural, diagnosticar problemas, formular e implantar solucións baseadas no coñecemento e orientadas ao ben común. B2
B3
B8
B12
B13
C1
C3
C4
C5
C6
C7
Investigación, innovación e desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade C8

Contidos
Temas Subtemas
1. A ORIXE DAS FORMAS CONSTRUCTIVAS 1.1. História e cronoloxía. Os grandes períodos históricos
1.2. As primeiras manifestacións da construcción
1.3. A evolución no uso dos materiais
1.4. Técnica e tecnoloxia. Os sistemas constructivos
0. O ARQUITECTO TÉCNICO E O ENXEÑEIRO ANTE O PATRIMONIO CULTURAL ARQUITECTÓNICO 0.1. O Arquitecto Técnico e o Enxeñeiro diante do Patrimonio Cultural.
0.2. O Arquitecto Técnico e o Enxeñeiro e a Arqueoloxía da arquitectura.
0.3. Sensibilización actual cara as construccións do patrimonio arquitectónico.
0.4. A rehabilitación e a restauración.
0.5. Lexislación e estímulos oficiais na actualidade.
2. PRIMEIRAS MANIFESTACIÓNS CONSTRUCTIVAS 2.1. A Prehistoria e as construccións megalíticas
2.2. A Protohistória e a construcción castreña do Noroeste Peninsular
2.3. Exemplos en Galicia
3. A CONSTRUCCIÓN ROMANA 3.1. Materiais, técnicas e solucións constructivas
3.2. Tipoloxias arquitectónicas e constructivas
3.3. A herdanza romana e a sua diversidade
3.4. Exemplos en Galicia
4. A ARQUITECTURA PALEOCRISTIANA 4.1. Antecedentes e materiais de construcción
4.2. A basílica paleocristiana
4.3. Exemplos en Galicia
5. A ARQUITECTURA PRERROMÁNICA 5.1. Antecedentes e materiais de construcción
5.2. Arquitectura Sueva
5.3. Prerrománico asturiano en Galicia
5.4. Arquitecturas Mozárabe e Visigoda
5.5. A arquitectura ante o cambio de milenio
5.6. Exemplos en Galicia
6. A ARQUITECTURA ROMÁNICA 6.1. Materiais e sistemas constructivos
6.2. Evolución estructural. O arco. A Bóveda
6.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas
6.4. Arquitectura relixiosa, civil e militar
6.5. Exemplos en Galicia
7. A ARQUITECTURA GÓTICA 7.1. Materiais e sistemas constructivos
7.2. Novos conceitos estructurais. A Bóveda de crucería
7.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas
7.4. Arquitectura relixiosa, civil e militar
7.5. Exemplos en Galicia
8. DO RENACEMENTO A REVOLUCIÓN INDUSTRIAL 8.1. Novos conceitos de Arquitectura: Renacemento e Barroco
8.2. Materiais e solucións constructivas. Primeiros tratados de construcción
8.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas. A Cúpula
8.4. Evolución do conceito de cidade. O urbanismo
8.5. Maestros do Barroco Galego. Domingo de Andrade
8.6. Enxeñeiros militares
8.7. Exemplos en Galicia
9. ARQUITECTURA DA IDADE CONTEMPORÁNEA 9.1. Arquitectura Neoclásica. Arquitectura Ecléctica
9.2. Arquitectura do ferro. Arquitectura indiana
9.3. O Rexionalismo.
9.4. O Art Nouveau
9.5. O Art Decó
9.6. As primeiras vanguardias
9.7. O Movemento Moderno. O Racionalismo
9.8. Novas tipoloxias edificatorias e constructivas
9.9. Exemplos en Galicia

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A3 A4 A5 B30 C3 C4 C5 C6 C7 C8 40 40 80
Traballos tutelados A3 A4 A5 B30 C4 C8 15 15 30
Proba obxectiva A3 A4 A5 B2 B3 B8 B12 B13 B30 C1 C4 C8 20 20 40
 
Atención personalizada 0 0 0
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir os coñecementos necesarios e facilitar a aprendizaxe.
A participación activa nestas sesións valorarase favorablemente para as cualificacións de todas as probas.
Traballos tutelados Os alumnos realizarán, ao longo do curso, exercicios propostos en clase, que deberán solucionar individualmente e presentar para a súa avaliación posterior.
É obrigatorio realizar estes traballos segundo as normas de presentación e entrega que se facilitarán en clases e que estarán expostos na plataforma virtual moodle.

Como norma de honestidad académica esixible, o profesorado desta materia, no que aprobas de avaliación refírese non admitirá conduta fraudulenta algunha nin tampouco a presentación de traballos fraudulentos, entendendo por tal cousa o seguinte:

«Considerarase fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores das fontes».

E, ademais, establécense as consecuencias de tentar realizar probas de avaliación de forma fraudulenta nesta materia:

«A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba exixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra o alumno infractor».

É dicir, que no caso de que un estudante presente un traballo plagiado:

«Na realización de traballos, o plaxio e a utilización de material non orixinal, incluído aquel obtido a través da Internet, sen indicación expresa da súa procedencia e, se é o caso, o permiso do seu autor/a, poderá ser considerada causa de cualificación de suspenso», siempre sin perjuicio de las responsabilidades disciplinarias que se pudiesen derivar».
Proba obxectiva Realizarase a final de curso unha proba obxectiva de conxunto. O acceso a esta proba será exclusivamente para os alumnos que asistisen como mínimo ao 75% das clases presenciais (tanto expositivas como interactivas) e que aprobasen os exercicios propostos ao longo do curso.

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Proba obxectiva
Sesión maxistral
Descrición
Trátase do tempo que cada profesor reserva para atender e resolver dúbidas ao alumnado en relación coa materia.
Actividade académica desenvolvida polo profesorado, individual ou en pequeno grupo, que ten como finalidade atender ás necesidades e consultas do alumnado relacionadas co estudo e/ou temas vinculados coa materia, proporcionándolle orientación, apoio e motivación no proceso de aprendizaxe. Esta actividade pode desenvolverse de forma presencial (directamente na aula e nos momentos que o profesor ten asignados a tutorías de despacho) ou de forma non presencial (a través de correo electrónico ou do campus virtual).

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A3 A4 A5 B30 C4 C8 Os alumnos realizarán, ao longo do curso, exercicios propostos en clase, que deberán solucionar individualmente e presentar para a súa avaliación posterior. Ademais valorarase a presentación e formato dos traballos, así como os contidos técnicos e a correcta exposición dos mesmos.
Constituirá ata un máximo do 30% da calificación final da materia.
30
Proba obxectiva A3 A4 A5 B2 B3 B8 B12 B13 B30 C1 C4 C8 Da materia do programa realizarase unha proba obxectiva de conxunto á finalización do curso. Poderán acceder ás probas todos aqueles alumnos que asistisen polo menos ao 75 % das clases (Tanto expositivas como iteractivas) así como aprobados todos os exercicios propostos ao longo do curso.
O contido das probas será teórico e práctico e para a súa avaliación terase en conta a presentación, a orde, claridade na exposición das materias e a correcta exposición dos aspectos técnicos requiridos na proba.
Constituirá ata un máximo do 60% da calificación final da materia.
60
Sesión maxistral A3 A4 A5 B30 C3 C4 C5 C6 C7 C8 Valorarase a intervención proactiva do alumno en clase, téndose en conta a exposición oral de traballos, a participación en debates, así como o interese mostrado en xeral.
Constituirá ata un máximo do 10% da calificación final da materia.
10
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica TORRES BÚA, Manuel (2007). A arquitectura en Galiza. Aproximación á realidade arquitectónica xeral da Galiza dende a Prehistoria ata os nosos días. Edicións Nigra Trea, Vigo
UBEDA DE MINGO, Pascual (1988). Arqueología urbana. Análisis de la construcción 1750-1936. Escuela de la Edificación, Madrid
CAAMAÑO SUÁREZ, Manuel (2003). As construcións da arquitectura popular. Patrimonio etnográfico de Galicia. Ed. Consello Galego de Colexios de Aparelladores e Arquitectos Técnicos, Santiago de Compostela
BORES GAMUNDI, Fernando (Coord.) (2000). Casas de Indianos. Xunta de Galicia, Secretaría Xeral para as Relacións coas Comunidades Galegas, Santiago de Compostel
ROMERO MASIÁ, Ana e ARIAS VILAS, Felipe (1995). Diccionario de termos de arquitectura e prehistoria. Ir Indo Edicións, Vigo
CHOISY, Auguste (1999). El arte de construir en Roma. Instituto Juan de Herrera, Madrid
CASELLA, Gabriella (2003). Gramáticas de pedra. Levantamento de tipologias de construçao murária. Ed. Centro Regional de Artes Tradicionais, Porto (Portugal)
SORALUCE BLOND, José Ramón (2008). Historia de la arquitectura restaurada: de la antigüedad al renacimiento. Universidade da Coruña, Servizo de publicacións, A Coruña
SORALUCE BLOND, José Ramón (2010). Historia de la arquitectura restaurada: del renacimiento al Movimiento Moderno. Universidade da Coruña, Servizo de publicacións, A Coruña
CASTRO VILLALBA, Antonio (1999). Historia de la construcción arquitectónica. UPC Universidad Politécnica de Cataluña, Barcelona
BENEDICTO SALAS, Roberto (2010). Introducción a la construcción megalítica. Mira, Zaragoza
MAGRO MORO, Julián V. (1999). La construcción en la Baja Edad Media. UPV Universidad Politécnica de Valencia, Valencia
MARÍN SÁNCHEZ, Rafael (2000). La construcción griega y romana. UPV Universidad Politécnica de Valencia, Valencia
CAAMAÑO SUÁREZ, Manuel (2000). Las Construcciones de la Arquitectura Popular. Patrimonio etnográfico de Galicia. Editorial Hércules, A Coruña
ESCRIG, Félix (1997). Las grandes estructuras de los edificios históricos de la Antiguedad hasta el Gótico. Instituto universitario de Ciencias de la Construcción, Sevilla
TAÍN GUZMÁN, Miguel (1997). Los arquitectos y la contratación de obra arquitectónica en la Galicia barroca, 1670-1700. Ediciós do Castro, A Coruña
GÓMEZ, Rafael (2006). Los constructores en la España Medieval. Universidad de Sevilla, Sevilla
VIDAL ROMANÍ, Juan Ramón (1991). Paisaxes de Galicia. Ed. Xunta de Galicia-Consellería de Ordenación do Territorio e Obras Públicas, Santiago de Compostel
CÓIAS, Vítor (2007). Reabilitaçâo Estructural de Edificios Antigos. Ed. Argumentum-GECORPA (Grémio das Empresas de Conservaçao e Restauro do Patrimonio Arquitectónico),
SERRA HAMILTON, Alberto (1997). Términos ilustrados de arquitectura, construcción y otras artes y oficios. Colegio Oficial de Aparejadores y Arquitectos Técnicos de Madrid, Madrid

Bibliografía complementaria (). http://www.codigotecnico.org/web/.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Fisica Aplicada I/670G01002
Materiais I/670G01003
Expresión Gráfica Arquitectónica I/670G01008
Construción I/670G01009
Construción II/670G01011
Materiais II/670G01012
Construción III/670G01017
Xeometría da Representación/670G01018
Construción IV/670G01022
Patoloxía e Rehabilitación/670G01029

Materias que se recomenda cursar simultaneamente
Historia dos Procesos Construtivos na Edificación/670G01038

Materias que continúan o temario

Observacións
NOTA IMPORTANTE: Como norma de %ou201Chonestidad académica%ou201D esixible, o profesorado desta materia, no que aprobas de avaliación refírese non admitirá conduta fraudulenta algunha nin tampouco a presentación de traballos fraudulentos, entendendo por tal cousa o seguinte: «Considerarase fraudulenta, entre outras, a realización de traballos plaxiados ou obtidos de fontes accesibles ao público sen reelaboración ou reinterpretación e sen citas aos autores dás fontes». E, ademais, establécense as consecuencias de tentar realizar probas de avaliación de forma fraudulenta nesta materia: «A realización fraudulenta dalgún exercicio ou proba exixida na avaliación dunha materia implicará a cualificación de suspenso na convocatoria correspondente, con independencia do proceso disciplinario que se poida seguir contra ou alumno infractor». É dicir, que no caso de que un estudante presente un traballo plagiado: «Na realización de traballos, ou plaxio e a utilización de material non orixinal, incluído aquel obtido a través dá Internet, sen indicación expresa dá súa procedencia e, se é ou caso, ou permiso do seu autor/a, poderá ser considerada causa de cualificación de suspenso», sempre sen prexuízo das responsabilidades disciplinarias que se puidesen derivar».


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías