Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Historia da Construción e Patrimonio Arquitectónico Galego Código 670G01136
Titulación
Grao en Arquitectura Técnica
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Cuarto Optativa 4.5
Idioma
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Construcións e Estruturas Arquitectónicas, Civís e Aeronáuticas
Coordinación
Iglesias Maceiras, Álvaro José
Correo electrónico
alvaro.iglesias@udc.es
Profesorado
Iglesias Maceiras, Álvaro José
Correo electrónico
alvaro.iglesias@udc.es
Web
Descrición xeral O obxetivo principal de esta asignatura é fomentar o interés po-los estudos que permitan
mellorar o estado de conservación e protexer o noso Patrimonio Histórico Cultural de Galicia, e
en especial o construído e o arquitectónico.
A conservación dos Bens Culturais, e en particular, do Patrimonio Arquitectónico, require
actuacións integradas de equipas multidisciplinares, e exixe un coñecemento científico,
profundo e especializado en diversos campos.
Por tanto,
- Fomentar o interese polos estudos que permitan coñecer os tratamentos, técnicas de
intervención, restauración e reabilitazón do noso Patrimonio Histórico Construido, en especial
o arquitectónico.
- Adquirir unha visión actualizada das interaccións do entorno medioambiental no que se
atopan os monumentos de interese histórico-artístico.
- Avaliar e debater sobre conceitos relacionados coa protección e conservación das obras
inmuebles de interese histórico-artístico.
- Desenvolver as capacidades de análise e síntese, traballo en grupo, crítica, autoevaluación e
debate.

Competencias do título
Código Competencias do título
A49 A2.3 Coñecemento da evolución histórica das técnicas e elementos construtivos e os sistemas estruturais que deron orixe ás formas estilísticas.
A54 A2.8 Aptitude para intervir na rehabilitación de edificios e na restauración e conservación do patrimonio construído.
B31 B1 Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo.
B32 B2 Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
B33 B3 Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
B34 B4 Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado.
B35 B5 Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía.
C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma.
C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía respectuosa coa cultura democrática, os dereitos humanos e a perspectiva de xénero.
C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras.
C6 Adquirir habilidades para a vida e hábitos, rutinas e estilos de vida saudables.
C7 Desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinares ou transdisciplinares, para ofrecer propostas que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social.
C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade.
C9 Ter a capacidade de xestionar tempos e recursos: desenvolver plans, priorizar actividades, identificar as críticas, establecer prazos e cumprilos.

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
A2.3 Coñecemento da evolución histórica das técnicas e elementos construtivos e os sistemas estruturais que deron orixe ás formas estilísticas. A2.8 Aptitude para intervir na rehabilitación de edificios e na restauración e conservación do patrimonio construído. A49
A54
B31
B32
B33
B34
B35
C1
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9
B1 Que os estudantes demostrasen posuír e comprender coñecementos nunha área de estudo que parte da base da educación secundaria xeral, e adóitase atopar a un nivel que, aínda que se apoia en libros de texto avanzados, inclúe tamén algúns aspectos que implican coñecementos procedentes da vangarda do seu campo de estudo. B2 Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrarse por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo. B3 Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan unha reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética. B4 Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solucións a un público tanto especializado como non especializado. B5 Que os estudantes desenvolvesen aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender estudos posteriores cun alto grao de autonomía. C1 Expresarse correctamente, tanto de forma oral coma escrita, nas linguas oficiais da comunidade autónoma. C3 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicacións (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida. C4 Desenvolverse para o exercicio dunha cidadanía respectuosa coa cultura democrática, os dereitos humanos e a perspectiva de xénero. C5 Entender a importancia da cultura emprendedora e coñecer os medios ao alcance das persoas emprendedoras. C6 Adquirir habilidades para a vida e hábitos, rutinas e estilos de vida saudables. C7 Desenvolver a capacidade de traballar en equipos interdisciplinares ou transdisciplinares, para ofrecer propostas que contribúan a un desenvolvemento sostible ambiental, económico, político e social. C8 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade. A49
A54
B31
B32
B33
B34
B35
C1
C3
C4
C5
C6
C7
C8
C9

Contidos
Temas Subtemas
0. O ARQUITECTO TÉCNICO/ENXEÑEIRO DE EDIFICACIÓN ANTE O O PATRIMONIO CULTURAL ARQUITECTÓNICO. 0.1. O Arquitecto técnico/Enxeñeiro de Edificación diante do Patrimonio Cultural.
0.2. O Arquitecto técnico/Enxeñeiro de Edificación e a Arqueoloxía da arquitectura.
0.3. Sensibilización actual cara as construcións do patrimonio arquitectónico.
0.4. A rehabilitación e a restauración.
0.5. Lexislación e estímulos oficiais na actualidade.
1. A ORIXE DAS FORMAS CONSTRUCTIVAS. 1.1. História e cronoloxía. Os grandes períodos históricos.
1.2. As primeiras manifestacións da construción.
1.3. A evolución no uso dos materiais.
1.4. Técnica e tecnoloxia. Os sistemas constructivos.
2. PRIMEIRAS MANIFESTACIÓNS CONSTRUCTIVAS. 2.1. A Prehistoria e as gra ndes construcións funerarias. O Megalitismo Atlántico.
2.2. A Protohistória e a construcción castreña do Noroeste Peninsular.
2.3. Exemplos en Galicia.
3. A CONSTRUCCIÓN ROMANA. 3.1. Materiais, técnicas e solucións constructivas.
3.2. Tipoloxias arquitectónicas e constructivas.
3.3. A herdanza romana e a sua diversidade.
3.4. Exemplos en Galicia.
4. A ARQUITECTURA PALEOCRISTIANA. 4.1. Antecedentes e materiais de construción.
4.2. A basílica paleocristiana.
4.3. Exemplos en Galicia.
5. A ARQUITECTURA PRERROMÁNICA. 5.1. Antecedentes e materiais de construcción.
5.2. Arquitectura sueva, Visigoda y Mozárabe.
5.3. Prerrománico asturiano en Galicia.
5.4. Exemplos en Galicia.
6. A ARQUITECTURA ROMÁNICA. 6.1. Materiais e sistemas constructivos.
6.2. Evolución estructural. O arco e a Bóveda.
6.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas.
6.4. Arquitectura relixiosa, civil e militar.
6.5. Exemplos en Galicia.
7. A ARQUITECTURA GÓTICA. 7.1. Materiais e sistemas constructivos.
7.2. Novos conceitos estructurais. A Bóveda de crucería.
7.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas.
7.4. Arquitectura relixiosa.
7.5. Exemplos en Galicia.
8. ENTRE O RENACEMENTO E A REVOLUCIÓN INDUSTRIAL. 8.1. Novos conceitos de Arquitectura: Renacemento, Barroco e Neoclásico.
8.2. Materiais e solucións constructivas. Primeiros tratados de construción.
8.3. Análise de tipoloxias edificatorias e constructivas. A Cúpula.
8.4. Evolución do conceito de cidade. O urbanismo.
8.5. Maestros do Barroco Galego. Domingo de Andrade.
8.6. Enxeñeiros militares.
8.7. Exemplos en Galicia.
9. ARQUITECTURA CONTEMPORÁNEA. 9.1. Arquitectura Neoclásica. Arquitectura Ecléctica.
9.2. Arquitectura do ferro. Arquitectura indiana.
9.3. O Rexionalismo.
9.4. O Art Nouveau.
9.5. O Art Decó.
9.6. As primeiras vanguardias.
9.7. O Movemento Moderno. O Racionalismo.
9.8. Novas tipoloxias edificatorias e constructivas.
9.9. Exemplos en Galicia.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Traballos tutelados A49 A54 B31 B32 B33 B34 B35 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 20 0 20
Proba obxectiva A49 A54 B31 B32 B33 B34 B35 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 5.5 0 5.5
Sesión maxistral A49 A54 B31 B32 B33 B34 B35 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 43 43 86
 
Atención personalizada 1 0 1
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Traballos tutelados Os alumnos realizarán, durante o curso, exercicios propostos en clase, que deberán solucionar individualmente e presentar para a sua evaluación posterior. É obrigatorio realizar estos trabajos según as normas de presentación e entrega que serán facilitadas nas clases e que estarán expostas no Campus Virtual.
Proba obxectiva Realizarane unha primeira proba objetiva á finalización da exposición da materia, que será a de primeira oportunidade. os alumnos que suspendan esta primeira proba poderán presentarse a proba de segunda oiopirtunidade. O acceso a estas probas será exclusivamente para os alumnos que asistiran co mo mínimo a o 80% das clases (tabnto expositivas como interactivas) e que superaran, con nota mínima de aprobado a totalidade dos traballos tutelados propostos.
Sesión maxistral Exposición oral complementada col uso de medios audiovisuais , con a introducción de algunhas preguntas dirixidas a os estudiantes (que deberán ter unha actitude proaxctiva nas clases), con a finalidad de transmitir os coñecementos necesarios e facilitar o aprendizaxe.
A asistencia e a participación nestas sesions será valorada favorablemente para as califiacioes de todas as probas. De feito, e obrigatoria a asistencia do alumno como mínimo a o 80% das clases (tanto expositivas como interactivas).

Atención personalizada
Metodoloxías
Traballos tutelados
Sesión maxistral
Proba obxectiva
Descrición
Tratase do tempo que o profesor reserva para atender e resolver dúbidas do alumnado en relación co a materia. Actividade académica desenrrolada por o profesorado, de forma individual o en pequenos grupos, que ten como finalidade atender as necesidades e consultas do alumnado relacionadas co estudio e/ou temas vinculados co a materia, proporcionándolle orientación, apoio e motivación no proceso de aprendizaxe. Esta actividade pode desenrrolarse de forma presencial (directamente no aula e nos momentos que o profesor ten asignados a tutorías no despacho) o de forma non presencial (a través de correo electrónico o do campus virtual).

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Traballos tutelados A49 A54 B31 B32 B33 B34 B35 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 Os alumnos realizarán, durante o curso, exercicios propostos en clase, que deberán solucionar individualmente e presentar para a sua evaluación posterior. Non se calificará ningún traballo que non cumpla as Normas de entrega das Prácticas, facilitadas no Campus Virtual. Ademáis valorarase a presentación e formato dos traballos, así como os contenidos. 30
Sesión maxistral A49 A54 B31 B32 B33 B34 B35 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 Valoraráse a intervención proactiva do alumno nas clases, tendose en conta a exposición oral de traballos, a participación en debates, etc. 10
Proba obxectiva A49 A54 B31 B32 B33 B34 B35 C1 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 Da materia do programa se realizaran as correspondentes probas obxetivas de conxunto (de primeira e segunda oportunidades) a finalización do curso. Podreán acceder as probas todos aqueles alumnos que superen o 100% dos trabajos tutelados (prácticas) e que asistiran a lo menos o 80% das clases expositivas e iteractivas. O contenido das probas será teórico e práctico, e para a sua evaluación terase en conta a presentación, orden, claridad na exposición das materias e a correcta exposición dos aspectos técnicos requeridos na proba. 60
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica TORRES BÚA, Manuel (2007). A arquitectura en Galiza. Aproximación á realidade arquitectónica xeral da Galiza dende a Prehistoria ata os nosos días. Vigo: Edicións Nigra Trea
UBEDA DE MINGO, Pascual (1988). Arqueología urbana. Análisis de la construcción 1750-1936. Madrid: Escuela de la Edificación
CAAMAÑO SUÁREZ, Manuel (2003). As construcións da arquitectura popular. Patrimonio etnográfico de Galicia. A Coruña: Ed. Consello Galego de Colexios de Aparelladores e Arquitectos Técnicos,
BORES GAMUNDI, Fernando (Coord.) ( (2000). Casas de Indianos. Xunta de Galicia. Santiago de Compostela: Secretaría Xeral para as Relacións coas Comunidades Galegas
CHOISY, Auguste (1999). El arte de construir en Roma. Madrid: Instituto Juan de Herrera
SERRA HAMILTON, Alberto (1997). érminos ilustrados de arquitectura, construcción y otras artes y oficios. Madrid:Colegio Oficial de Aparejadores y Arquitectos Técnicos de Madrid
CASELLA, Gabriella (2003). Gramáticas de pedra. Levantamento de tipologias de construçao murária. Porto (Portugal): Ed. Centro Regional de Artes Tradicionais
SORALUCE BLOND, José Ramón (2008). Historia de la arquitectura restaurada: de la antigüedad al renacimiento. A Coruña: Universidade da Coruña, Servizo de publicacións
SORALUCE BLOND, José Ramón (2010). Historia de la arquitectura restaurada: del renacimiento al Movimiento Moderno. A Coruña: Universidade da Coruña, Servizo de publicacións
CASTRO VILLALBA, Antonio (1999). Historia de la construcción arquitectónica. Barcelona: UPC Universidad Politécnica de Cataluña,
BENEDICTO SALAS, Roberto (2010). Introducción a la construcción megalítica. Zaragoza: Mira
MAGRO MORO, Julián V. (1999). La construcción en la Baja Edad Media. Valencia: UPV Universidad Politécnica de Valencia
MARÍN SÁNCHEZ, Rafael (2000). La construcción griega y romana. Valencia: UPV Universidad Politécnica de Valencia,
CAAMAÑO SUÁREZ, Manuel (2000). Las Construcciones de la Arquitectura Popular. Patrimonio etnográfico de Galicia. A Coruña: Editorial Hércules
ESCRIG, Félix (1997). Las grandes estructuras de los edificios históricos de la Antiguedad hasta el Gótico. Sevilla: Instituto universitario de Ciencias de la Construcción
TAÍN GUZMÁN, Miguel (1997). Los arquitectos y la contratación de obra arquitectónica en la Galicia barroca, 1670-1700. A Coruña: Ediciós do Castro
GÓMEZ, Rafael ( (2006). Los constructores en la España Medieval. Sevilla: Universidad de Sevilla
VIDAL ROMANÍ, Juan Ramón (1991). Paisaxes de Galicia.. Santiago de Compostela:Ed. Xunta de Galicia- Consellería de Ordenación do Territorio e Obras Pública
CÓIAS, Vítor (2007). Reabilitaçâo Estructural de Edificios Antigos. Ed. Argumentum- GECORPA (Grémio das Empresas de Conservaçao e Restauro do Patrimonio Arquitectónico)

Bibliografía complementaria


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente
Construción V/670G01126
Construción III/670G01122
Construción IV/670G01125
Construción II/670G01115
Materiais de Construción III/670G01118
Materiais de Construción I/670G01105
Construción I/670G01106
Materiais de Construción II/670G01113
Xeometría Descritiva e da Representación/670G01102
Expresión Gráfica Arquitectónica I/670G01103

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías