Datos Identificativos 2019/20
Asignatura (*) Codicología Código 710521027
Titulación
Mestrado Universitario en Estudos Avanzados en Museos, Arquivos e Bibliotecas
Descriptores Ciclo Periodo Curso Tipo Créditos
Máster Oficial 2º cuatrimestre
Primero Optativa 3
Idioma
Gallego
Modalidad docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Letras
Coordinador/a
Santos Paz, Jose Carlos
Correo electrónico
j.c.santos@udc.es
Profesorado
Santos Paz, Jose Carlos
Correo electrónico
j.c.santos@udc.es
Web http://https://coruna.academia.edu/Jos%C3%A9CSantosPaz
Descripción general A materia pretende introducir o alumnado no estudo das formas que adopta o libro manuscrito antigo e medieval. Préstase especial atención á descrición morfolóxica dos soportes de escritura e aos procesos polos que estes pasan para recibiren a escritura. Outro aspecto salientable é a descrición e catalogación de libros antigos, na que se centra a parte práctica da materia. As prácticas de análise fanse sobre facsímiles e recursos electrónicos. Se fose posible, intentarase organizar unha visita a un arquivo ou biblioteca para que o alumnado teña contacto directo con algún manuscrito medieval.

Competencias del título
Código Competencias del título
A1 CE1 - Estar capacitado para investigar en temas de patrimonio cultural y bibliográfico-documental.
A3 CE3 - Saber manejar y aplicar las nuevas tecnologías en el campo del patrimonio cultural y bibliográfico-documental.
A6 CE6 - Estar capacitado para la gestión en archivos históricos y bibliotecas patrimoniales.
A8 CE8 - Estar capacitado para la puesta en valor y la difusión del patrimonio cultural y bibliográfico documental.
A15 CE15 - Tener capacidad para catalogar y organizar colecciones patrimoniales.
B1 CB6 - Poseer y comprender conocimientos que aporten una base u oportunidad de ser originales en el desarrollo y/o aplicación de ideas, a menudo en un contexto de investigación
B2 CB7 - Que los estudiantes sepan aplicar los conocimientos adquiridos y su capacidad de resolución de problemas en entornos nuevos o poco conocidos dentro de contextos más amplios (o multidisciplinares) relacionados con su área de estudio
B5 CB10 - Que los estudiantes posean las habilidades de aprendizaje que les permitan continuar estudiando de un modo que habrá de ser en gran medida autodirigido o autónomo
B6 CG1 - Expresarse correctamente, tanto de forma oral como escrita, en las lenguas oficiales de la comunidad autónoma
B8 CG3 - Utilizar las herramientas básicas de las tecnologías de la información y las comunicaciones (TIC) necesarias para el ejercicio de su profesión ya para el aprendizaje a lo largo de su vida.
C1 CT1 - Capacidad de análisis y síntesis.
C2 CT2 - Capacidad de resolución de problemas
C3 CT3 - Habilidades para localizar y analizar información de fuentes diversas.
C9 CT10 - Incorporar las TIC en el proceso de investigación y la gestión de la información, el análisis de datos y la difusión y comunicación de resultados.

Resultados de aprendizaje
Resultados de aprendizaje Competencias del título
Estar capacitado para investigar en temas de patrimonio cultural e bibliográfico documental AP1
Saber manexar e aplicar as novas tecnoloxías no eido do patrimonio cultural e bibliográfico documental AP3
Estar capacitado para a xestión en arquivos históricos e bibliotecas patrimoniais AP6
Estar capacitado para a posta en valor e a difusión do patrimonio culturale bibliográfico documental AP8
Ter capacidade para catalogar e organizar coleccións patrimoniais AP15
Posuir e comprender os coñecementos que acheguen una base u oportunidade de ser orixinais no desenvolvemento e/ou aplicación de ideas a miúdo nun contexto de investigación BP1
Que os estudantes saiban aplicar os coñecementos adquiridos nunha base ou oportunidade de resolución de problemas en contornos novos ou poco coñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo BP2
Que os estudantes posúan as habilidades de aprendizaxe que lles permitan continuar estudando dun xeito que haberá de se en gran medida autodirixido ou autónomo BP5
Expresarse correctamente, tanto de xeito oral como escrita nas linguas oficiais da comunidade autónoma BP6
Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e as comunicación (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para o aprendizaxe ao longo da súa vida BP8
Capacidade de análise e síntese CP1
Capacidade de resolución de problemas CP2
Habilidades para localizar e analizar información de fontes diversas CP3
Incorporas as TIC no proceso de investigación e a xestión da información, no análise de datos e a difusión e comunicación de resultados CP9

Contenidos
Tema Subtema
1. Definición e obxectivos da disciplina. Introducción á historia do libro manuscrito durante a Antigüidade e a Idade Media. Orientacións actuais da Codicoloxía e novas metodoloxías.
2. Soportes da escritura antiga e medieval: papiro, pergamiño e papel.
3. Morfoloxía do libro antigo e medieval: táboas de cera, rolo e códice.
4. Morfoloxía do códice (1): cadernos.
5. Morfoloxía do códice (2): preparación da páxina.
6. Morfoloxía do códice (3): outros aspectos (decoración, ilustración, encadernación).
7. A escritura dos códices antigos: copistas e materiais de escritura.
8. Descrición e catalogación de manuscritos: tipoloxía, fontes e problemas.

Planificación
Metodologías / pruebas Competéncias Horas presenciales Horas no presenciales / trabajo autónomo Horas totales
Lecturas A1 B5 C3 0 25 25
Trabajos tutelados A1 A3 A15 B1 B2 B6 B8 C1 C2 C3 C9 0 35 35
Sesión magistral A1 A3 A6 A8 A15 15 0 15
 
Atención personalizada 0 0
 
(*)Los datos que aparecen en la tabla de planificación són de carácter orientativo, considerando la heterogeneidad de los alumnos

Metodologías
Metodologías Descripción
Lecturas Lectura da literatura científica que se indique para completar a formación de cada tema.
Trabajos tutelados Traballo individual que demostre a aplicación práctica dos contidos da materia (descrición e catalogación de códices).
Sesión magistral Exposición oral complementada co uso de medios audiovisuais e a introdución dalgunhas preguntas dirixidas aos estudantes, coa finalidade de transmitir coñecementos e facilitar a aprendizaxe.

Atención personalizada
Metodologías
Trabajos tutelados
Descripción
Os alumnos e alumnas serán atendidos en horario de titorías para recibiren indicacións relativas á elaboración do traballo tutelado.

Evaluación
Metodologías Competéncias Descripción Calificación
Sesión magistral A1 A3 A6 A8 A15 Asistencia ás sesións maxistrais 30
Lecturas A1 B5 C3 Avaliación dos traballos sobre a bibliografía indicada 20
Trabajos tutelados A1 A3 A15 B1 B2 B6 B8 C1 C2 C3 C9 Traballo práctico individual 50
 
Observaciones evaluación

A avaliación terá en conta a asistencia activa ás aulas das sesións maxistrais e a realización dun traballo práctico de descrición dun códice. Tamén se indicarán ao longo do curso traballos a realizar sobre a bibliografía de lectura obrigatoria. Os traballos deberán ser entregados dentro do prazo máximo da data que se indique en cada caso.
Na avaliación dos traballos prácticos terase en conta a boa calidade do contido e tamén a corrección lingüística, a claridade expositiva e a observación das normas estándar para a elaboración de traballos académicos (citas, bibliografía, etc.).

Aqueles/as alumnos /as que teñan algún tipo de excepcionalidade para vir a clase legalmente concedida, que falen co/a pofesor/a á comezos de curso para establecer as titorías e os sistemas de avaliación correspondentes

Aquellos/as alumnos/as que tengan alguna clase de excepcionalidad para asistir a clase legalmente concedida, que hablen con el/la profesor/a a comienzos del curso para establecer las tutorías y los sistemas de evaluación correspondientes.


Fuentes de información
Básica Maniaci, M. (2002). Archeologia del manoscritto. Metodi, problemi, bibliografia recente. Roma: Viella
(). Biblioteca Nacional de España. Manuscritos <http://www.bne.es/es/Colecciones/Manuscritos/>. Madrid: Biblioteca Nacional
(). Codices Electronici Sangallenses (CESG) <http://www.cesg.unifr.ch/en/>. Sankt Gallen: Stiftsbibliothek
(). Digitalisierte Sammlungen der Staatsbibliothek zu Berlin <http://digital.staatsbibliothek-berlin.de/>. Berlin: Staatsbibliothek
(). Electronic Resources: Paleography and Codicology <http://medieval.berkeley.edu/resources/electronic/paleography-and-codicology>. Berkeley: University of California
Agati, M. L. (2003). Il libro manoscritto. Introduzione alla Codilogia. Roma: L'Erma
(). Internet Resources for the Study of Early Medieval Monasticism, 1. Digital Latin Medieval Manuscripts <http://www.earlymedievalmonasticism.org/listoflinks.html>. Wisconsin: Institute for Research in Humanities
Ruiz, E. (2002). Introducción a la Codicología. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez
Sánchez Mariana, M. (1995). Introducción al libro manuscrito. Madrid: Arco Libros
Lemaire, J. (1989). Introduction à la Codicologie. Louvain-La-Neuve
Clemens, R. (2007). Introduction to manuscript studies. Ithaca: Cornell U. P.
Rehbein, M.-Schaßan, T.-Sahle, P. (eds.) (2009). Kodikologie und Paläographie im digitalen Zeitalter - Codicology and Palaeography in the Digital Age. Norderstedt
Fischer, F.-Fritze, C.-Vogeler, G. (eds.) (2011). Kodikologie und Paläographie im digitalen Zeitalter 2 - Codicology and Palaeography in the Digital Age 2. Norderstedt
Petrucci, A. (1984). La descrizione del manoscritto: storia, problemi, modelli. Roma: Nuova Italia Scientica
Ruiz, E. (1988). Manual de Codicología. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez
(). Manuscripta medievalia <http://www.manuscripta-mediaevalia.de/#|4>.
Szirmai, J. A. (1999). The Archaeology of Medieval Bookbinding. Ashgate
(). Universiteit Leiden. Medieval Manuscripts <http://www.library.leiden.edu/special-collections/manuscripts/subcollections-whs-medieval-mss.html#information-retrieval-databases>. Leiden: Universiteit
(). Universität Heidelberg. Digitale Bibliothek <http://www.ub.uni-heidelberg.de/helios/digi/handschriften.html>. Heidelberg: Universität
(). Österreichische Nationalbibliothek. Handschriften <http://www.onb.ac.at/sammlungen/hschrift/bibliographie.htm>. Wien: ÖNB

Complementária Suárez González, A. (1999). Cómo se elabora un libro en el siglo XII. El proceso de confección bibliográfica a través de los manuscritos calagurritanos . Kalakorikos 4, pp. 105-122
Beccaria, A. (1956). I Codici di medicina del periodo presalernitano, (secoli IX, X e XII) . Roma : Edizioni di Storia e Letteratura
Smith, W. A. (2014). A Study of the Gospels in Codex Alexandrinus. Codicology, Palaeography, and Scribal Hands. Brill
Díaz y Díaz, M. C. (1988). El códice calixtino de la catedral de Santiago. Estudio codicológico y de contenido. Santiago de Compostela
Díaz y Díaz, M. C. (1983). En torno a la codicología actual, en Unidad y pluralidad en el mundo antiguo:actas del VI Congreso Español de Estudios Clásicos, pp. 293-304. Madrid: Gredos
Lemaire, J. (1989). Introduction à la codicologie. Louvain-la-Neuve : L'Institut d'Etudes Medievales de l'Université Catholique
Boillon, B. (1983). Introduction aux techniques du livre. Grenoble: Bibliothèque Universitaire
VV. AA. (2011). La fabbrica del codice. Materiali per la storia del libro nel tardo medioevo. Roma: Viella
Pacht, O. (1993). La miniatura medieval: una introducción. Madrid: Alianza
Gillisen, L. (1977). Prolégomènes d'une codicologie. Recherches sur la construction des cahiers et la mise en page des manuscrits médiévaux. Gand
Muzerelle, D. (1997). Vocabulario de codicología. Madrid: Arco Libros


Recomendaciones
Asignaturas que se recomienda haber cursado previamente

Asignaturas que se recomienda cursar simultáneamente

Asignaturas que continúan el temario

Otros comentarios


(*) La Guía Docente es el documento donde se visualiza la propuesta académica de la UDC. Este documento es público y no se puede modificar, salvo cosas excepcionales bajo la revisión del órgano competente de acuerdo a la normativa vigente que establece el proceso de elaboración de guías