Datos Identificativos 2015/16
Asignatura (*) Linguaxes de Indización Terminolóxicos Código 710G02026
Titulación
Grao en Información e Documentación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 2º cuadrimestre
Terceiro Obrigatoria 6
Idioma
Castelán
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Humanidades
Coordinación
Perez Rodriguez, Maria Antonia
Correo electrónico
antonia.perezr@udc.es
Profesorado
Ameneiros Rodríguez, María Rocío
Perez Rodriguez, Maria Antonia
Correo electrónico
rocio.ameneiros@udc.es
antonia.perezr@udc.es
Web
Descrición xeral Materia que desarrolla los contenidos teóricos y prácticos necesarios para el conocimiento y uso de los lenguajes documentales cuya herramienta de indización es el lenguaje bien sea de carácter controlado o libre.

Competencias do título
Código Competencias do título
A8 Habilidades na obtención, tratamento e interpretación de datos sobre unidades e servizos de información, dos procesos de produción, transferencia e uso da información e da actividade científica.
B2 Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrar por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
B3 Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan una reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
B4 Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solución a un público tanto especializado como non especializado
B5 Que os estudantes desenvolverán aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender os estudos posteriores cun alto grao de autonomía
B6 Capacidade de análise e de sintese aplicaa á xestión e organización da información
B7 Capacidade da xestión da información relevante
B8 Capacidade deuso e adaptación de diversas técnicas de comunicación oral e escrita cos usuarios da información
C2 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e da comunicación (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C5 Valorar críticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas a os que deben de enfrontarse
C6 Asumir como profesional e cidadán a importancia do aprendizaxe ao longo da vida
C7 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade
C8 Aprender a aprender
C9 Resolver problemas de forma efectiva
C10 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo
C11 Traballar de xeito autónomo con iniciativa
C12 Traballar de xeito colaborativo

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
Proporcionar unas bases teóricas y una metodología que permitan al alumno elaborar lenguajes documentales tipo tesauro, así como manejarlos y utilizarlos adecuadamente en la recuperación documental; y que le capaciten para acometer adecuadamente la elaboración/tratamiento de contenidos documentales/informativos. A8
B2
B6
B7
B8
C5
C6
C8
Iniciar en la metodología de investigación de la disciplina mediante trabajos de curso tutelados (teórico y práctico) que fomenten el desarrollo de un pensamiento crítico y creativo. A8
B3
B4
B5
B8
C2
C7
C9
C10
C11
C12

Contidos
Temas Subtemas
I: Indización. Tipoloxía das linguaxes de indización terminolóxicas 1. Concepto e obxectivos da indización
2. Factores e caracteristicas do proceso de indización
3. Tipoloxías e catacterísticas das linguaxes de indización terminolóxicas
a)según o control
b) segundo a coordinación
II. As listas de encabezamentos de materia. 1. Definición e evolución
2. Caracterización, tipoloxía e uso
3. Prácticas
III: Tesauros 1. Definición e evolución
2. Caracterización: tipoloxía
3. Elaboración e actualización dos tesauros
4. Prácticas
IV. Ontoloxías top-mapic e folksonomías 1. Definición e evolución
2. Caracterización: tipoloxía

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Sesión maxistral A8 B7 B8 C5 C6 C7 12 0 12
Lecturas A8 B4 2 8 10
Traballos tutelados B2 B4 B5 B6 C8 C10 3 12 15
Obradoiro B5 C2 C5 C9 C11 C12 18 36 54
Presentación oral B4 C2 4 8 12
Proba obxectiva B3 4 40 44
 
Atención personalizada 3 0 3
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Sesión maxistral Exposición de contenidos teóricos, desarrollo de los procedimientos y normalización para la aplicación de los procesos prácticos y resolución de dudas.
Lecturas Lectura comprensiva, comentario y puesta en común de textos que completen los contenidos teóricos de la asignatura.
Traballos tutelados Trabajos orientados a la aplicación téorica y práctica de los contenidos de la materia de forma que el alumno demuestre la comprensión de la materia y su capacidad de desarrollo autónomo de los contenidos.
Obradoiro Modalidade formativa orientada á aplicación de aprendizaxes na que se poden combinar diversas metodoloxías/probas (exposicións, simulacións, debates, solución de problemas, prácticas guiadas, etc) a través da que o alumnado desenvolve tarefas eminentemente prácticas sobre un tema específico, co apoio e supervisión do profesorado.
Presentación oral Intervención inherente aos procesos de ensino-aprendizaxe baseada na exposición verbal a través da que o alumnado e profesorado interactúan dun modo ordenado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica.
Proba obxectiva Examen final escrito dividido dos partes: teoría y práctica.

Atención personalizada
Metodoloxías
Sesión maxistral
Lecturas
Traballos tutelados
Proba obxectiva
Descrición
Resolución de dudas y participación en los debates y temas de discusión planteados.

Orientación para la comprensión del texto, aclaración de dudas y puesta en común de carácter crítico de los puntos de vista más relevantes planteados por los autores .
Explicación y aclaración de las preguntas formuladas sobre los ejercicios prácticos planteados.
Orientación sobre la metodología, contenidos y desarrollo de los trabajos planteados.

Aclaraciones sobre las cuestiones teóricas y prácticas que se plantean.




Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Lecturas A8 B4 Comprensión e aportacións de interés. 10
Traballos tutelados B2 B4 B5 B6 C8 C10 Dous traballos individuais;un sobre os temas 1 e 2, outro sobre os temas 3 e 4 cada un deles deberán ter un mínimo de 30.000 caracteres incluidos espacios e excluida a bibliografía que irá ao final de cada un deles e as notas a pe de páxina.
Estes dous traballos individuais que realizará cada alumno condensaranse nun único traballo conxunto que reunirá as diferentes aportacións e enfoques que cada discente efectuou no seu traballo persoal.
A puntuación máxima que acadará a suma dos dous mais o colectivo será de tres puntos.

Traballo individual que constará da búsqueda de bibliografía (libros, capítulos de libros e artigos en revistas) en todo tipo de soportes e a rede publicada nos últimos tres anos sobre a temática de cada un dos temas do apartado Contidos. A puntuación máxima é 1 punto.

Estes traballos enviaranse por correo electrónico e entregaranse sobre papel na data acordada na aula.
Efectuar cada un dos alumnos os traballos anteriores é indispensabel para superar a materia. Estos non subirán nota cando o discente non aprobe o examen da materia.
40
Proba obxectiva B3 O examen constará de parte teórica e práctica:
Teórica: Preguntas breves e preguntas de desenrolo dos temas da materia.
Práctica: Sobre os temas da materia

E indispensabel superar a parte teórica e a práctica para acadar o aprobado. De non aprobar a parte teórica, xa non se calificará a parte práctica da proba obxectiva.
40
Presentación oral B4 C2 Exposición e debate na aula dos contidos das lecturas propostas nos módulos correspondentes 10
 
Observacións avaliación

Efectuar cada un dos alumnos os traballos anteriores é
indispensabel para superar a materia. E estos non subirán nota cando o
discente non conquira aprobar a proba obxectiva (examen).


No caso de non ter aprobada a materia mediante avaliación
continua o alumno fará unha proba obxectiva, na que será necesario obter un 5
para superala.


Fontes de información
Bibliografía básica

ARANÉS-USANDIZAGA, JI. 2000. “La gestión del conocimiento: retos y soluciones de la realidad mediante el tesauro”. VII Jornadas Españolas de Documentación. Bilbao: Universidad del País Vasco, pp. 633-639 

ARRIOLA-NAVARRETE, O. e MONROY-MUÑOZ, A. 2009. “Reflexiones en torn. a la efectividad de los encabezamientos de materia”. I Encuentro Nacional de Catalogadores.

BRAVO, RODRÍGUEZ, B. 2011”Metadatos, folksonomías y taxonomías.¿ Qué hay de nuevo en la representación y organización de la información?”. Nuevas tecn.logías en bibliotecas y archivos..pp. 219-238.

COBOS, J.; CAROT, A. 2011 “Folksonomías en las bibliotecas: ventajas e inconvenientes”. Mi biblioteca: La revista del mundo bibliotecario, n. 25, pp 145-151.

CODINA, Ll. e PEDRAZA, R. 2011. “Tesauros y ontologías en sistemas de información documental”. El Profesional de la Información, v. 20, n. 5, pp. 555-563.

COSERIU, E. 1983. Introducción a la Lingüística. México: Centro de Lingüística Hispánica.

CURRÁS, Emilia. 2010. Ontologías, taxonomía y tesauros: manual de construcción y uso. Brasilia: Thesauros.

CURRÁS, E. Ontologías, taxon.mía y tesauros en teoría de sistemas y sistemática. Madrid: N.strum, 2012.

ESPÍRITO SANTO, I. O movimento da classificação facetada: fundamentação teórica no decorrer dos anos..Brasilia .Universidade de Brasília, 2014.

FOX, Virginia. 2005. Análisis documental de contenido: principios y prácticas. Argentina: Alfagrama.

GARCÍA-GUTIÉRREZ, A. 2011. Epistemología de la documentación. Barcelona: Stonberg.

GARCÍA-JIMENEZ, A. 2004. “Instrumentos de representación del conocimiento: tesaurus versus ontologías”. Anales de Documentación, v. 7, pp.79-96.

GARCÍA-MARTUL, D; FRANCO-ÁLVAREZ, G.. 2009. “¿Tesauros, Mapas Conceptuales o Topic maps para la Biblioteca Digital Agustín Miralles?”. Boletín Miralles Carlo, n. 28, pp. 133-155

GIL-LEIVA, I.. 2004. Manual de indización: teoría y práctica. Gijón: Trea.

GIL URDICIAIN, B. e SÁNCHEZ JIMÉNEZ, R. “Técnicas de recuperación de información aplicadas a la construcción de tesauros”. TransInformação, 2014, v. 26, n. 1, pp. 19-26.

GUZMAN LUNA, JA; LOPEZ BONILLA, M; DURLEY TORRES, I. 2012 “Metodologías y métodos para la construcción de ontologías, v.2, n. 50, p.133-140.

HJORLAND, B. (2013). “Facet analysis: The logical approach to knowledge organization”. Information Processing & Management. v.49, n.2, pp.545-557.

IBÁÑEZ RODRÍGUEZ, M.et al. 2011 Lenguas de especialidad y terminología. Granada: Ed. Comares,

LAMARCA-LAPUENTE, MJ. 2011. Tesauros. Hipertexto, el nuevo concepto de documento en la cultura de la imagen. Madrid: Universidad Complutense de Madrid.

Lista de encabezamientos de materia para bibliotecas públicas. 1994. Madrid: Dirección General del Libro y Bibliotecas, Ministerio de Cultura,

LÓPEZ-HURTADO, MJ; VALENTÍN-RUIZ, FJ. “Los tesauros como base para la organización del con.cimiento. Su puesta en valor con respecto a las ontologías”. Boletín ANABAD, v. 62, n. 3.

LUVIZUTTI C., MARTINEZ, M. 2011 Ontologias, Taxonomía e Tesauros. Teoria de Sistemas e Sistematica, v.16, pp. 202-216.

MARTÍNEZ, AM. et al. “Concepto, forma y longitud de los términos preferentes del tesauro: una propuesta de indicadores de calidad”. Anales de documentación: Revista de biblioteconomía y documentación. Servicio de Publicaciones, 2010. pp. 185-195.

MARTÍNEZ-TAMAYO, AM 2010. "Concepto, forma y longitud de los términos preferentes del tesauro: propuesta de indicadores de calidad". Anales de Documentación, v. 13, pp. 185-195

MOREIRA, W. 2013 “Teoría de la clasificación y ontologías: en busca del diálogo necesario”. Scire , v. 19, n. , pp. 69-76.

MOREIRA, W. 2012 “Relações conceituais como ponto de inflexão entre linguagens documentais, terminologia e ontologías”. Scire. V.20, pp. 123-127.

MIGUEZ, LB. 2009. “Indización y clasificación en bibliotecas. Información, cultura y sociedad”. En Scielo, n. 21, pp. 101-103.

MOCHÓN-BEZARES, G. e SORLI-ROJO, Á. 2010. “Tesauros en acceso abierto en Internet: un análisis cuantitativo”. Revista Española de Documentación Científica, v. 33, n. 4, pp. 643-663.

MOREIRA, Walter. 2013 “Teoría de la clasificación y ontologías: en busca del diálogo necesario”. Scire, v. 19, pp. 69-76.

MOREIRO-GONZÁLEZ, JA et al. 2006. “Categorización de los conceptos en el análisis de contenido: su señalamiento desde la retorica clásica hasta los Topic Maps”. Investigación Bibliotecológica, v. 20, n. 40, pp. 13-31

MOREIRO-GONZÁLEZ, JA. 2006. “La representación y recuperación de los contenidos digitales: de los tesauros conceptuales a las folkson.mías”. En Tendencias en documentación digital. Gijón: Trea, pp.81-108

NAUMIS-PEÑA, Catalina. 2007. Los tesauros documentales y su aplicación en la información impresa, digital y multimedia. México: UNAM.

PASTOR-SÁNCHEZ, J. Antonio; MARTÍNEZ-MÉNDEZ, Francisco J. 2009. “Aplicación de tesauros, taxonomías y ontologías en sistemas de gestión de contenidos mediante tecn.logías de la web semántica”. IBERSID, n. 3, pp.143-153.

PENÉ, MG e MARTÍNEZ, AM. 2013 “La forma de los documentos en cuatro lenguajes documentales en lengua española”. Informatio, n. 5-6, pp. 81-88.

PONTES, FV; OLIVEIRA LIMA, G. de, 2012.”Organização do conhecimento em ambientes digitais: aplicação da teoria da classificação facetada”. Perspectivas em Ciência da Informação, pp. 22–38.

ROVIRA FC; MESA, B. 2006. “Análisis comparativo de editores de mapas conceptuales de uso libre”. BiD: textos universitaris de bibliotecon.mia i documentació, n. 16 (juny).

RUFIN., Airtiane 2010. Folksonomia: o efeito de sua aplicação n. processo de recuperação da informação. Brasil: Fortaleza.

SALES, R e CAFÉ, L. 2009. “Tesauros e Ontologias sob o olhar da teoria comunicativa da terminologia”. Valencia: IX Congreso ISKO. Nuevas perspectivas para la difusión y organización del con.cimiento, pp. 1-23.

SÁNCHEZ-CUADRADO, S; COLMENERO-RUIZ, MJ; MOREIRO-GONZÁLEZ, JA. 2012. “Tesauros: estándares y recomendaciones”. El Profesional de la Información, v.21, n.3, pp. 229-335.

SÁNCHEZ-JIMÉNEZ, Rodrigo; GIL-URDICIAIN, Blanca. 2007. “Lenguajes documentales y ontologías”. El Profesional de la Información, v. 16, n. 6, pp. 551-260.

SANTOS BORBA, D; VAN DER LAAN, R. e ROS CHINI, B. 2012. “Palavras-chave: convergências e diferenciações entre a linguagem natural e a terminologia”. Perspectivas en ciencia da informaçâo, v.17, n. 2.

SANTOVENIA-GONZÁLEZ, O. 2009. “Folcsonomias: el valor agregado de la indización social en el Web”. ACIMED, v. 20, n. 3, pp. 82-91.

SAORÍN-PÉREZ, T/ e; PASTOR-SÁNCHEZ, J. A. 2012. "Gestión documental y de contenidos web". Anuario Think EPI, v. 6, pp. 232-239.

SOLER-MONREAL, C. e GIL LEIVA, I. 2010. “Posibilidades y límites de los tesauros frente a otros sistemas de organización del conocimiento: folksonomías, taxonomías y ontologías”. Revista Interamericana de Bibliotecología, v. 33, n. 2, pp. 361-377.

SOUSA, B. 2012. “Um olhar semiótico sobre o processo de indexaçao: a questão da representação e do referente”. Informaçao e Sociedade, v. 22, n. 2, pp. 23-34. :

TÁLAMO, F. e LARA, M. Ginez de. 2009. "Los filtros térmio.-lingüísticos para la actividad documental". Naumis Pena, C.: Memoria del Simposio Internacional sobre Organización del Conocimiento: bibliotecología y terminología. México: UNAM, pp. 19-36. :

VÁLLEZ, M. 2011. “Keyword Research: métodos y herramientas para identificar palabras clave”. Bid: textos universitaris de bibliotecon.mía i documentació, n. 27.

VAN-DIJK, T.1983. La ciencia del texto. Barcelona: Paidós.

VAN-SLYPE, G. 1991. Los lenguajes de indización: Concepción, construcción y utilización en los sistemas documentales. Madrid: Fund. Germán Sánchez Ruipérez.

YEDID, N. 2013.Introducción a las Folksonomías: Definición, características y diferencias con los modelos tradicionales de dindización”. Información, Cultura y Sociedad, n. 29, pp. 13-26.

Bibliografía complementaria LANCASTER,F. W. (1995). El control del vocabulario en la recuperación de información . Valencia: Universidad
(). Encabezamiento de materia.- Normativa para su redacción.. Madrid: Biblioteca Nacional
MAINEZ, JACQUES (1993). Los lenguajes documentales y de clasificación. Concepción, construcción y utilización en los sistemas documentales. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez
GIL URDICIAIN, Blanca (2004). Manual de lenguajes documentales. Madrid: Trea


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías