Identifying Data 2022/23
Subject (*) Term Index Systems Code 710G02026
Study programme
Grao en Información e Documentación
Descriptors Cycle Period Year Type Credits
Graduate 2nd four-month period
Third Obligatory 6
Language
Spanish
Teaching method Face-to-face
Prerequisites
Department Humanidades
Coordinador
Fernandez Travieso, Carlota
E-mail
carlota.ftravieso@udc.es
Lecturers
Fernandez Travieso, Carlota
E-mail
carlota.ftravieso@udc.es
Web
General description Materia que desenvolve os contidos teóricos e prácticos necesarios para o coñecemento e uso das linguaxes documentais con unha ferramenta de indización é a linguaxe ben sexa de carácter controlado ou libre.

Study programme competencies
Code Study programme competences
A8 Habilidades na obtención, tratamento e interpretación de datos sobre unidades e servizos de información, dos procesos de produción, transferencia e uso da información e da actividade científica.
B2 Que os estudantes saiban aplicar os seus coñecementos ao seu traballo ou vocación dunha forma profesional e posúan as competencias que adoitan demostrar por medio da elaboración e defensa de argumentos e a resolución de problemas dentro da súa área de estudo.
B3 Que os estudantes teñan a capacidade de reunir e interpretar datos relevantes (normalmente dentro da súa área de estudo) para emitir xuízos que inclúan una reflexión sobre temas relevantes de índole social, científica ou ética.
B4 Que os estudantes poidan transmitir información, ideas, problemas e solución a un público tanto especializado como non especializado
B5 Que os estudantes desenvolverán aquelas habilidades de aprendizaxe necesarias para emprender os estudos posteriores cun alto grao de autonomía
B6 Capacidade de análise e de sintese aplicaa á xestión e organización da información
B7 Capacidade da xestión da información relevante
B8 Capacidade deuso e adaptación de diversas técnicas de comunicación oral e escrita cos usuarios da información
C2 Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e da comunicación (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo da súa vida.
C5 Valorar críticamente o coñecemento, a tecnoloxía e a información dispoñible para resolver os problemas a os que deben de enfrontarse
C6 Asumir como profesional e cidadán a importancia do aprendizaxe ao longo da vida
C7 Valorar a importancia que ten a investigación, a innovación e o desenvolvemento tecnolóxico no avance socioeconómico e cultural da sociedade
C8 Aprender a aprender
C9 Resolver problemas de forma efectiva
C10 Aplicar un pensamento crítico, lóxico e creativo
C11 Traballar de xeito autónomo con iniciativa
C12 Traballar de xeito colaborativo

Learning aims
Learning outcomes Study programme competences
Proporcionar unhas bases teóricas e unha metodoloxía que permitan ao alumno manexar e elaborar linguaxes documentais, así como utilizalos adecuadamente na recuperación documental, capacitándolo para acometer adecuadamente a elaboración/tratamento de contidos documentais/informativos. A8
B2
B6
B7
B8
C5
C6
C8
Iniciarse na metodoloxía de investigación da disciplina mediante traballos de curso tutelados (teórico e práctico) que fomenten o desenvolvemento dun pensamento crítico e creativo. A8
B3
B4
B5
B8
C2
C7
C9
C10
C11
C12

Contents
Topic Sub-topic
I: Indización. Tipoloxía das linguaxes de indización terminolóxicas 1. Concepto e obxectivos da indización
2. Factores e caracteristicas do proceso de indización
3. Tipoloxías e catacterísticas das linguaxes de indización terminolóxicas
a)según o control
b) segundo a coordinación
4. Prácticas
II. As listas de encabezamentos de materia. 1. Definición e evolución
2. Caracterización, tipoloxía e uso
3. Prácticas
III: Tesauros 1. Definición e evolución
2. Caracterización: tipoloxía
3. Elaboración e actualización dos tesauros
4. Prácticas
IV. Ontoloxías, topic maps e folksonomías 1. Definición e evolución
2. Caracterización: tipoloxía
4. Prácticas

Planning
Methodologies / tests Competencies Ordinary class hours Student’s personal work hours Total hours
Guest lecture / keynote speech A8 B7 B8 C5 C6 C7 21 0 21
Workbook A8 B4 0 16 16
Supervised projects B2 B4 B5 B6 C8 C10 3 20 23
Workshop B5 C2 C5 C9 C11 C12 9 30 39
Oral presentation B4 C2 9 19 28
Speaking test B3 B4 B8 C2 2 18 20
 
Personalized attention 3 0 3
 
(*)The information in the planning table is for guidance only and does not take into account the heterogeneity of the students.

Methodologies
Methodologies Description
Guest lecture / keynote speech Exposición oral dos contidos esenciais correspondentes aos temas do programa, que poderá ser apoiada por medios audiovisuais. Proposta de exemplos e modelos. Resposta a dúbidas e preguntas.

Non se imparten aulas durante el curso 2022-2023
Workbook Lectura comprensiva, resumo e comentario de textos que completen os contidos teóricos da materia.
Supervised projects Realización por parte do alumnado dun traballo autónomo, baixo a vixilancia e seguemento da profesora. Centrarase na elaboración dunha lista de referencias bibliográficas sobre os temas dos que se ocupa a materia. Proporcionaranse instrucións precisas para a súa realización.
Workshop O alumnado desenvolverá prácticas sobre cada un dos temas da materia, co apoio e supervisión da profesora.
Oral presentation Ó longo das aulas procurarase a interación entre o alumnado e profesorado de xeito ordeado, propoñendo cuestións, facendo aclaracións e expoñendo temas, traballos, conceptos, feitos ou principios de forma dinámica. Os alumnos terán que facer unha exposición apoiada con medios audiovisuais baseada nas lecturas.

Non se imparten aulas durante el curso 2022-2023
Speaking test Exposición oral apoiada por unha presentación que implica un estudo amplo dos contidos, sen perder de vista o conxunto das ideas e as súas relacións. Aproveitaranse as prácticas realizados polo alumnado no obradoiro para propoñer exemplos.

Personalized attention
Methodologies
Guest lecture / keynote speech
Workbook
Supervised projects
Speaking test
Workshop
Description
As titorías da materia permitirán ó alumnado resolver dúbidas sobre os contidos, a forma de preparar a proba oral, os traballos tutelados, traballos do obradoiro, lecturas e calquera outra actividade orientada ao longo do curso.

Empregaránse preferentemente as titorías presenciais, o correo electrónico e o campus virtual (moodle). Acordándose previamente coa profesora por e-mail, poderase tamén realizar titorías por vídeo-conferencia a través de Teams.




Assessment
Methodologies Competencies Description Qualification
Workbook A8 B4 Farase unha lectura por cada tema con resumo, análise, comentario e opinión.

15
Supervised projects B2 B4 B5 B6 C8 C10 Computará a adecuación ás pautas marcadas (contido e presentación), a coherencia entre a proposta e o seu desenvolvemento, as iniciativas persoais, a claridade na formulación e estrutura, a capacidade de síntese, a redacción e presentación e as fontes e bibliografía incorporada entre outros criterios que poderán engadirse no momento de presentar a actividade aos alumnos.

15
Speaking test B3 B4 B8 C2 Valorarase a capacidade de razoamento (argumentar, relacionar, etc.), capacidade de crítica, de síntese, de comparación, de elaboración e de orixinalidade do estudante. Daránse instrucións precisas sobre cómo realizar esta proba. Poderán especificarse outros criterios de avaliación particulares no momento da presentación das actividades aos alumnos. 25
Workshop B5 C2 C5 C9 C11 C12 Valorarase a adecuación ás pautas marcadas para cada actividade, o contido, as achegas por parte dos alumnos, a coherencia da súa estructura, a redacción e presentación. Poderán especificarse outros criterios de avaliación particulares no momento da presentación das actividades aos alumnos.
35
Oral presentation B4 C2 Farase unha exposición relacionada coa lectura do tema 4, que será escollida polos alumnos e consensuada coa profesora. Farase chegar un power point con voz. 10
 
Assessment comments

Ao tratarse dunha materia da que non se imparten aulas durante o curso 2021-2022, será obrigatorio para TODO O ALUMNADO acordar unha titoría NAS DÚAS PRIMEIRAS SEMANAS DO CUADRIMESTRE co fin de establecer un plan de traballo idóneo. Establecerase entón un calendario para consensuar o tema do traballo tutelado e das prácticas de outras metodoloxías que o precisen e realizar as entregas.

Para aprobar a materia, é preciso obter unha nota media de 5 sobre 10 que se calculará atendendo ás porcentaxes sinaladas para cada metodoloxía no apartado de avaliación, a condición de que se obteña un mínimo de 4 sobre 10 en cada unha das metodoloxías. Se a nota nalgunha destas metodoloxías é inferior a 4 suspenderase a materia.

De non concurrir nalgunha das metodoloxías, a cualificación será de non presentado (N. P.).

Cando sexa necesario acordar un tema, non se avaliarán as entregas non consensuadas coa profesora, como mínimo, 15 días antes do final das aulas do periodo lectivo do cuatrimestre.

Cando se teña feito unha das entregas das metoloxías lecturas e obradoiro, as restantes prácticas non entregadas nos prazos que se establezan cualificaranse cun 0. Este será tamén o caso dos traballos que non cumpran coas instrucións prescritas para a súa elaboración ou que fosen copiados ou plaxiados.

SEGUNDA OPORTUNIDADE:

Poderán presentarse á segunda oportunidade ÚNICAMENTE aqueles/as estudantes que non superen a materia na primeira oportunidade. Para aprobar, respectaranse as mesmas condicións e porcentaxes da primeira oportunidade. Gardaranse as notas relacionadas coas diferentes metodoloxías mencionadas no apartado de avaliación que resultasen aprobadas, polo que os alumnos poderán recuperarán só a parte/partes que teñan suspensas.

Será obrigatorio comunicar á docente como se abordará á avaliación nesta segunda oportunidade. Non se avaliaran os traballos que non teñan sido consensuados, como mínimo, un mes antes da data fixada para o exame pola Facultade de Humanidades. Será obrigatorio presentar o traballo tutelado e o portafolios como mínimo quince días antes da data fixada para o exame pola Facultade de Humanidades. Para presentarse ao exame é requisito imprescindible ter presentado previamente os traballos das restantes metodoloxías.

ALUMNOS CON DEDICACIÓN A TEMPO PARCIAL OU DISPENSA ACADÉMICA DE ASISTENCIAS ÁS AULAS LEGALMENTE RECOÑECIDA:

Avaliaranse polo mesmo sistema que o resto do alumnado

.


Sources of information
Basic

ARANÉS-USANDIZAGA, José Ignacio. 2000. “La gestión del conocimiento: retos y soluciones de la realidad mediante el tesauro”. En VII Jornadas Españolas de Documentación. Bilbao: Universidad del País Vasco, pp. 633-639 ARANO, Silvia. 2005. "Los tesauros y las ontologías en la Biblioteconomía y la Documentación". En Hipertext.net, n. 3.

ARRIOLA, O; MONROY, A. 2009. “Reflexiones en torno a la efectividad de los encabezamientos de materia”. En Primer Encuentro Nacional de Catalogadores.

BARITÉ-ROQUETA, MG. 2009. “Garantía literaria y normas para construcción de vocabularios controlados: aspectos epistemológicos y metodológicos”. En Scire: Representación y organización del conocimiento, v. 15, n. 2, pp. 13-24.

BARCHINI Graciela, ÁLVAREZ Margarita, HERRERA Susana, TREJO Melina. “El rol de las ontologías en los SI”. Revista Ingeniería Informática. 2007, Ed. 14.

BARRERA, Ricardo. “Folksonomía: La revolución de los navegantes. El etiquetado social se alza como la nueva forma de clasificar contenidos”.

CODINA, Ll; PEDRAZA, R. 2011. “Tesauros y ontologías en sistemas de información documental”. En El profesional de la información, v. 20, n. 5, pp. 555-563.

CURRÁS, E. 2010. Ontologías, taxonomía y tesauros: manual de construcción y uso. Brasilia: Thesauros.

DE ASSIS, J; MOURA, Mª A (2011). “Indicadores de Qualidade da Informação em Sistemas Baseados em Folksonomia: uma abordagem semiótica”. Organização e Representação do Conhecimento, p. 77.  

DURÁN, IA; GARCÍA RODRÍGUEZ, A. 2014 “Gestión por el Conocimiento. Metodología para la implementación de Mapas Conceptuales”.

FERNÁNDEZ-SILVA, Sabela. 2006. La variación conceptual en terminología: estado de la cuestión y primeras observaciones. [Programa de Doctorado Doctorat en Ciències del Llenguatge i Lingüística Aplicada].

FOX, Virginia. 2005. Análisis documental de contenido: principios y prácticas. Argentina: Alfagrama.

GARCÍA-GUTIÉRREZ, Antonio. 2011. Epistemología de la documentación. Barcelona: Stonberg.

GARCÍA-JIMENEZ, Antonio. 2004. “Instrumentos de representación del conocimiento: tesaurus versus ontologías”. En Anales de Documentación, v. 7, pp.79-96.

GARCÍA MARTUL, D; FRANCO, G. (2009) “¿Tesauros, Mapas Conceptuales o Topic maps para la Biblioteca Digital Agustín Miralles”“. En Boletín Miralles Carlo, n. 28, pp. 133-155

GIL LEIVA, I. 2004. Manual de indización: teoría y práctica. Gijón: Trea.

GINEZ DE LARA, M. (2013) Linguagens documentárias e sistemas de organização do conhecimiento no contexto da web semántica. En: Transinformação, v. 25, n. 2

GÓMEZ-DÍAZ, R. 2012 Etiquetar en la web social. Barcelona: UOC

KLESS, D., MILTON, S., KAZMIERCZAK, E (2012). “Relationships and relata in ontologies and thesauri”. Applied Ontology. Metapress. v. 7, n4, pp. 401-428.

LAGUENS-GARCÍA, Jose Luis. 2006. “Tesauros y lenguajes controlados en Internet”. En Anales de Documentación, n. 9, pp. 105-121.

LAMARCA LAPUENTE, MJ. 2011. Tesauros. Hipertexto, el nuevo concepto de documento en la cultura de la imagen. Madrid: Univ. Complutense de Madrid.

Lista de encabezamientos de materia para bibliotecas públicas. Madrid: Dirección General del Libro y Bibliotecas, Ministerio de Cultura, 1994.

LÓPEZ García, Juan Carlos; FIGUEROA Celis Willy. “Más allá de la Folcsonomía”.

LÓPEZ-HUERTAS, María José. 2002. “La organización temática de la información: tendencias en la clasificación e indización de documentos”. En Temas de biblioteconomía universitaria y general, pp. 367-376.

LÓPEZ GARCÍA, J, FIGUEROA, W. 2011. “Más allá de la Folcsonomía”. ICESI-EDUTEKA. www.eduteka.orge

LÓPEZ HURTADO, MJ; VALENTÍN RUIZ, FJ. (2012) “Los tesauros como base para la organización del conocimiento. Su puesta en valor con respecto a las ontologías”. En Boletín ANABAD, v. 62, n. 3, 928-927

MALDONADO-MARTÍNEZ, Á. (2010). “Los tesauros como herramienta fundamental en la descripción y recuperación de documentos electrónicos”. En XVIII Jornadas de Archivos Municipales, pp. 175-191.

MARTÍN-GAVILÁN, César. 2009. “Lenguajes documentales: Principales tipos de clasificación. Encabezamientos de materia, descriptores y tesauros”. En Temas de Biblioteconomía.

MARTÍNEZ, A., RISTUCCIA, C. et all (2011). “La estructura sistemática del tesauro: indicadores para evaluar su calidad”. Revista española de Documentación Científica. n1, pp. 29-43

MARTÍNEZ GONZÁLEZ, M., ALVITE ML. (2014) Propuesta metodológica de evalución de gestores de tesaurus compatibles con la web semántica. En. Anales de documentación, v. 17, n. 1, pp.18-29

MARTÍNEZ TAMAYO, AM et al. (2010). "Concepto, forma y longitud de los términos preferentes del tesauro: una propuesta de indicadores de calidad". En Anales de Documentación, v. 13. pp.185-195

MARTÍNEZ-TAMAYO, Ana María. 2007. "Tesauro". En CIE Lanús.

MARTÍNEZ-TAMAYO, Ana María. 2009. Indización y clasificación en bibliotecas. Buenos Aires: Alfagrama.

MENESES TELLO, F. (2013). “La carga ideológica en los instrumentos para la organización bibliográfica”. En Revista General de Información y Documentación, v 21, n. 1, pp.97-131

MIGUEZ, Liliana Beatriz. 2009. “Indización y clasificación en bibliotecas. Información, cultura y sociedad”. En Scielo, n. 21, pp. 101-103.

MOCHÓN BEZARES, G; SORLI, Á. (2010). “Tesauros en acceso abierto en Internet: un análisis cuantitativo”. En Revista Española de Documentación Científica, v. 33, n. 4, pp. 643-663.

MONREAL, C., LEIVA, I (2010). “Posibilidades y límites de los tesauros frente a otros sistemas de organización del conocimiento: folksonomías, taxonomías y ontologías”. Revista Interamericana de Bibliotecologia. v. 33, n2, pp. 361-377.

MOREIRO-GONZÁLEZ, José Antonio, [et al.]. 2006. “Categorización de los conceptos en el análisis de contenido: su señalamiento desde la retorica clásica hasta los Topic Maps”. En Investigación Bibliotecológica, v. 20, n. 40, pp. 13-31

MOREIRO-GONZÁLEZ, José Antonio; [et al.]. 2008. "Lenguajes documentales en la Gestión de Información ¿Un futuro prometedor o recurso del pasado”". En BITRUM.

MOREIRO-GONZÁLEZ, José Antonio; MÉNDEZ-RODRÍGUEZ, Eva María. 1999. “Lenguaje natural e indización automática”. En Ciencias de la Información, v. 30, n. 3, pp. 11-24.

MOREIRO, José Antonio; SÁNCHEZ Cuadrado, Sonia; MORATO, Jorge. “Panorámica y tendencias en topic maps”. Morfeo Project. “Integración de folksonomías y ontologías”. Morfeo Project. 2009.

MOREIRO GONZÁLEZ, JA. 2006. “Representación y recuperación de los contenidos digitales: de los tesauros conceptuales a las folksonomías”. Tendencias en documentación digital. Gijón: Trea, pp.81-108

MU, X; LU, K; RYU, H. (2014) “Explicitly integrating MeSH thesaurus help into health information retrieval systems: An empirical user study”. Information Processing and Management. v. 50, n1, pp. 24-40.

NAUMIS-PEÑA, Catalina. 2007. Los tesauros documentales y su aplicación en la información impresa, digital y multimedia. [México, D.F.]: Universidad Nacional Autónoma de México.

PASTOR SÁNCHEZ, JA; MARTÍNEZ MÉNDEZ, FJ. (2009). “Aplicación de tesauros, taxonomías y ontologías en los sistemas de gestión de contenidos mediante tecnologías de la web semántica”. IBERSID, n. 3, pp. 143-153.

RUFINO, AF. 2010. Folksonomia: o efeito de sua aplicação no processo de recuperação da informação. Brasil: Fortaleza.

ROVIRA Fontanals, Cristòfol; MESA Lao, Bartolomé (2006). “Análisis comparativo de editores de mapas conceptuales de uso libre”. BiD: textos universitaris de biblioteconomia i documentació, núm. 16 (juny 2006).

SALES, R.; GUIMARAES, J A. (2014) O pragmatismo em Kaiser e Ranganathan e o pioneirismo na construção do método analítico-sintético. Scire: Representación y organización del conocimiento, vol. 20, nº 1, pp. 53-64.

SALES, R; CAFÉ, L. (2009). “Tesauros e Ontologias sob o olhar da teoria comunicativa da terminologia”. En IX Congreso ISKO. Nuevas perspectivas para la difusión y organización del conocimiento. Valencia: ISKO, pp. 1-23.

SÁNCHEZ CUADRADO, S., COLMENERO, MJ; MOREIRO, JA. (2012). “Tesauros: estándares y recomendaciones”. En El profesional de la Información, v. 21, n. 3, pp. 229-335.

SÁNCHEZ-JIMÉNEZ, Rodrigo; GIL-URDICIAIN, Blanca. 2007. “Lenguajes documentales y ontologías”. En El Profesional de la Información, v. 16, n. 6, pp. 551-260.

SANTOVENIA, OM. 2009. “Folcsonomias: el valor agregado de la indización social en el Web”. En ACIMED, v. 20, n. 3, pp. 82-91.

SAORÍN, T; PASTOR, JA. (2012). "Gestión documental y de contenidos web". En Anuario ThinkEPI, v. 6, pp. 232-239.

STREHL, L (2013) As folksonomias entre os conceitos e os pontos de acesso: funções de descritores, citações e marcadores nos sistemas de recuperação da informação. Perspectivas em Ciencia da Informacao. Library, Information Science & Technology Abstracts. n.16, v.2, p. 101-114, 

SOLER, C; GIL LEIVA, I. (2010). “Posibilidades y límites de los tesauros frente a otros sistemas de organización del conocimiento: folksonomías, taxonomías y ontologías”. En Revista Interamericana de Bibliotecología, v. 33, n. 2, pp. 361-377.

SOUSA BRISA DE POZZI. (2012). “Um olhar semiótico sobre o processo de indexaçao: a questão da representação e do referente”. En Informaçao e Sociedade, v. 22, n. 2, pp. 23-34. STREHL, L (2013). As folksonomias entre os conceitos e os pontos de acesso: funções de descritores, citações e marcadores nos sistemas de recuperação da informação. Perspectivas em Ciencia da Informacao. Library, Information Science & Technology Abstracts. n.16, v.2, p. 101-114, 

TÁLAMO, María de Fátima Gonçalves Moreira; LARA, Marilda Lopez Ginez de. 2009. "Los filtros término-lingüísticos para la actividad documental". En Naumis Pena, Catalina. Memoria del Simposio Internacional sobre Organización del Conocimiento: bibliotecología y terminología. México: UNAM, pp. 19-36.

VAN-DIJK, Teun.1983. La ciencia del texto. Barcelona: Paidós.

VAN-SLYPE, Georges. 1991. Los lenguajes de indización: Concepción, construcción y utilización en los sistemas documentales. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez.

VÁLLEZ, M. (2011). “Keyword Research: métodos y herramientas para identificar palabras clave”. En Bid: textos universitaris de biblioteconomía i documentació, n. 27.

WANDERLEY DE MEDEIROS, J. (2013) “Taxonomia navegacional facetada”. Encontros bibli. Revista eletrônica de biblioteconomía e ciencia da informação. v.18, n.38

YEDID, N (2013). “Introducción a las folksonomías: definición, características y diferencias con los modelos tradicionales de indización”. Información, Cultura y Sociedad. n.29, pp. 13-26.

 

Complementary

A profesora poderá proporcionarán nas clases bibliografía específica para cada un dos temas e actividades a desenvolver, co fin de adecuar e actualizar de maneira continua os contidos da materia.


Recommendations
Subjects that it is recommended to have taken before
Document Analysis/710G02013
Document Content Analysis/710G02016

Subjects that are recommended to be taken simultaneously
Alpha-Numeric Classification Systems/710G02028

Subjects that continue the syllabus

Other comments


(*)The teaching guide is the document in which the URV publishes the information about all its courses. It is a public document and cannot be modified. Only in exceptional cases can it be revised by the competent agent or duly revised so that it is in line with current legislation.