Datos Identificativos 2023/24
Asignatura (*) Introdución á Codicoloxía Código 710G04022
Titulación
Grao en Xestión Dixital de Información e Documentación
Descriptores Ciclo Período Curso Tipo Créditos
Grao 1º cuadrimestre
Cuarto Optativa 6
Idioma
Galego
Modalidade docente Presencial
Prerrequisitos
Departamento Letras
Coordinación
Santos Paz, Jose Carlos
Correo electrónico
j.c.santos@udc.es
Profesorado
Santos Paz, Jose Carlos
Correo electrónico
j.c.santos@udc.es
Web http://https://coruna.academia.edu/Jos%C3%A9CSantosPaz
Descrición xeral A materia pretende introducir o alumnado no estudo das formas que adopta o libro manuscrito antigo, medieval e renacentista, prestando especial atención á descrición morfolóxica dos soportes de escritura e aos procesos polos que estes pasan para recibiren a escritura. Outros aspectos salientables son os diferentes métodos de descrición e catalogación de libros antigos, o coñecemento de bibliotecas dixitais de manuscritos, así como coñecementos relacionados coa historia do libro, das bibliotecas e coa transmisión dos textos antes da aparición da imprenta. O enfoque da materia é teórico-práctico. A parte práctica realizarase sobre facsímiles e reproducións dixitais de manuscritos.

Competencias do título
Código Competencias do título
A1 CE1 - Coñecer e comprender os principios teóricos e metodolóxicos da xestión e documentación da información para aplicalos na súa actividade profesional
A2 CE2 - Ter o coñecemento humanístico que lle permita ter unha cultura sólida para contextualizar os coñecementos adquiridos
A5 CE5 - Dominar as fontes de información relevantes que permitan satisfacer de forma efectiva as demandas dos usuarios tanto para a actividade investigadora como para a empresarial
A6 CE6 - Buscar e obtér información en diversos medios para responder á demanda dos usuarios de información
A8 CE8 - Dominar os distintos métodos de representación de datos, información e coñecemento que garanta a súa recuperación eficiente
A13 CE13 - Coñecer e dominar as técnicas e normativas para a creación e autenticación, reunión, selección, organización, representación, preservación, recuperación, acceso, difusión, intercambio e avaliación de recursos e servizos de información
A19 CE19 - Determinar e aplicar métodos, medidas e técnicas deseñadas para ordenar, protexer, conservar e restaurar datos, información e documentos de diferente natureza
A20 CE20 - Dominar as bases para desenvolver actividades de investigación utilizando métodos e principios multidisciplinares
B1 CB1 - Posuír e comprender coñecementos que proporcionan unha base ou oportunidade para ser orixinais no desenvolvemento e / ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación
B2 CB2 - Aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade para resolver problemas en ambientes novos ou descoñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo
B5 CB5 - Posuír as habilidades de aprendizaxe que lles permitan seguir estudando dun xeito que sexa en gran parte autodirixido ou autónomo
B8 CG3 - Capacidade de planificación, organización e xestión de recursos, información e operacións
B11 CG6 - Capacidade para comprender a importancia, valor e función da xestión dixital da información e documentación na actual sociedade das TIC
C1 CT1 - Expresarse correctamente, oralmente e por escrito, nas linguas oficiais da comunidade autónoma
C2 CT2 - Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e comunicación (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo das súas vidas

Resultados de aprendizaxe
Resultados de aprendizaxe Competencias do título
CE1 - Coñecer e comprender os principios teóricos e metodolóxicos da xestión e documentación da información para aplicalos na súa actividade profesional A1
CE2 - Ter o coñecemento humanístico que lle permita ter unha cultura sólida para contextualizar os coñecementos adquiridos A2
CE5 - Dominar as fontes de información relevantes que permitan satisfacer de forma efectiva as demandas dos usuarios tanto para a actividade investigadora como para a empresarial A5
CE6 - Buscar e obtér información en diversos medios para responder á demanda dos usuarios de información A6
CE8 - Dominar os distintos métodos de representación de datos, información e coñecemento que garanta a súa recuperación eficiente A8
CE13 - Coñecer e dominar as técnicas e normativas para a creación e autenticación, reunión, selección, organización, representación, preservación, recuperación, acceso, difusión, intercambio e avaliación de recursos e servizos de información A13
CE19 - Determinar e aplicar métodos, medidas e técnicas deseñadas para ordenar, protexer, conservar e restaurar datos, información e documentos de diferente natureza A19
CE20 - Dominar as bases para desenvolver actividades de investigación utilizando métodos e principios multidisciplinares A20
CB1 - Posuír e comprender coñecementos que proporcionan unha base ou oportunidade para ser orixinais no desenvolvemento e / ou aplicación de ideas, a miúdo nun contexto de investigación B1
CB2 - Aplicar os coñecementos adquiridos e a súa capacidade para resolver problemas en ambientes novos ou descoñecidos dentro de contextos máis amplos (ou multidisciplinares) relacionados coa súa área de estudo B2
CB5 - Posuír as habilidades de aprendizaxe que lles permitan seguir estudando dun xeito que sexa en gran parte autodirixido ou autónomo B5
CG3 - Capacidade de planificación, organización e xestión de recursos, información e operacións B8
CG6 - Capacidade para comprender a importancia, valor e función da xestión dixital da información e documentación na actual sociedade das TIC B11
CT1 - Expresarse correctamente, oralmente e por escrito, nas linguas oficiais da comunidade autónoma C1
CT2 - Utilizar as ferramentas básicas das tecnoloxías da información e comunicación (TIC) necesarias para o exercicio da súa profesión e para a aprendizaxe ao longo das súas vidas C2

Contidos
Temas Subtemas
1. Introducción á Codicoloxía: historia da disciplina, conceptos, métodos e tendencias actuais.
2. Soportes da escritura Papiro
Pergameo
Papel
Outros soportes
3. Formatos librarios ata a Idade Moderna Rolo
Códice
Outros formatos
4. Descrición morfolóxica do formato códice Fascículos
Preparación da páxina
Escritura
Ornamentación
Encadernación
5. Problemas e métodos da catalogación de manuscritos.

Planificación
Metodoloxías / probas Competencias Horas presenciais Horas non presenciais / traballo autónomo Horas totais
Estudo de casos A1 B2 B5 B8 C1 C2 12 18 30
Proba obxectiva A1 A2 A5 A8 A13 C1 3 18 21
Lecturas A5 B5 0 37 37
Análise de fontes documentais A1 B2 B5 B8 C1 C2 12 24 36
Sesión maxistral A1 A2 A5 A6 A8 A13 A19 A20 B1 B11 24 0 24
 
Atención personalizada 2 0 2
 
*Os datos que aparecen na táboa de planificación son de carácter orientativo, considerando a heteroxeneidade do alumnado

Metodoloxías
Metodoloxías Descrición
Estudo de casos Estudo detallado de temas específicos relacionados coa descrición dos materiais que se estudan na materia.
Proba obxectiva Exercicios individuais escritos de carácter teórico-práctico sobre as cuestións desenvolvidas durante o curso.
Lecturas Lectura por conta do estudiante de textos de carácter académico achegados polo profesor. Estes textos permitirán completar a formación das aulas e serán o material sobre o que se programarán actividades prácticas avaliables.
Análise de fontes documentais Exercicios de análise e descrición codicolóxica (sobre reproduccións dixitais) ou, en xeral, relacionados cos contidos que se tratan nos diversos temas do programa. Tamén poderán ser Son actividades avaliables de carácter individual.
Sesión maxistral Exposición polo profesor de contidos relativos a cada un dos temas con apoio de documentación adicional en formato impreso ou dixital e de presentacións en powerpoint

Atención personalizada
Metodoloxías
Análise de fontes documentais
Estudo de casos
Descrición
O alumnado poderá consultar calquera tipo de dúbida ou problema coas actividades por medio de titorías presencias, correo electrónico ou, eventualmente, a través de Teams.

Avaliación
Metodoloxías Competencias Descrición Cualificación
Análise de fontes documentais A1 B2 B5 B8 C1 C2 Realización e entrega das actividades de cada tema propostas ao estudantado, que serán obxecto de debate nas clases prácticas. As actividades deberán entregarse por escrito nos prazos acordados. 25
Estudo de casos A1 B2 B5 B8 C1 C2 Realización e entrega das actividades propostas ao estudantado en relación cos estudos de caso. Valorarase a intervención nas clases presenciais. 25
Proba obxectiva A1 A2 A5 A8 A13 C1 Realizarase unha proba escrita individual de carácter fundamentalmente práctico en cada unha das convocatorias oficiais (xuño e xullo). 50
 
Observacións avaliación

Fontes de información
Bibliografía básica Maniaci, M. (2002). Archeologia del manoscritto. Metodi, problemi, bibliografia recente. Roma: Viella
Gómez Rabal, A.-Hamesse, J.-Pavón Ramírez, M. (eds.) (2019). El lenguaje del arte. Evolución de la terminología específica de manuscritos y textos. Basel: Fédération Internationale des Instituts d'Études Médiévales (FIDEM)
Agatti, M. L. (2003). Il libro manoscritto: introduzione alla Codicologia. Roma: L'Erma
Ruiz, E. (2002). Introducción a la Codicología. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez
Sánchez Mariana, M. (1995). Introducción al libro manuscrito. Madrid: Arco Libros
Lemaire, J. (1989). Introduction à la Codicologie. Louvain-La-Neuve
Clemens, R. (2007). Introduction to manuscript studies. Ithaca: Cornell U. P.
Petrucci, A. (1984). La descrizione del manoscritto: storia, problemi, modelli. Roma: Nuova Italia Scientifica
Ruiz, E. (1988). Manual de Codicología. Madrid: Fundación Germán Sánchez Ruipérez
Gillisen, L. (1977). Prolégomènes d'une codicologie. Recherches sur la construction des cahiers et la mise en page des manuscrits médiévaux. Gand
Muzerelle, D. (1997). Vocabulario de codicología. Madrid: Arco Libros

Bibliografía complementaria Suárez González, A. (1999). Cómo se elabora un libro en el siglo XII. El proceso de confección bibliográfica a través de los manuscritos calagurritanos . Kalakorikos 4, pp. 105-122.
Díaz y Díaz, M. C. (1988). El códice calixtino de la catedral de Santiago. Estudio codicológico y de contenido. Santiago de Compostela
Santos Paz, J. C. (2014). El humanista Georg Hummelberg y las anotaciones del códice Harley 4986 (en Codices manuscripti & impressi. Zeitschrift für Buchgeschichte 95/96).
Fernández, D. A.-Martí Martínez, C. (2017). Fragmentos de códices litúrgico-musicales en España: apuntes para una historiografía y una propuesta de descripción (en Hispania sacra, 139, vol. 69, pp. 49-60).
VV. AA. (2011). La fabbrica del codice. Materiali per la storia del libro nel tardo medioevo. Roma: Viella
Pächt, O. (1993). La miniatura medieval: una introducción. Madrid: Alianza
Szirmai, J. A. (1999). The Archaeology of Medieval Bookbinding. Ashgate
Santos Paz, J. C. (2019). «Tabulae capitulorum» de las obras profética de Hildegarde de Bingen (en: Diagnostica testuale. Le «tabulae capitulorum», pp. 223-260). Firenze: Edizioni del Galluzzo

Outros recursos de información (repositorios dixitais de manuscritos medievais, bibliografía específica, catálogos de manuscritos, etc.) se indicarán nas aulas e na plataforma de teleformación.


Recomendacións
Materias que se recomenda ter cursado previamente

Materias que se recomenda cursar simultaneamente

Materias que continúan o temario

Observacións


(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías