A experiencia moral e a pregunta polo bo, o xusto, o debido ou a felicidade son consubstanciais á realidade humana desde os seus inicios. O intento de responder a estas preguntas para comprender a dimensión moral da persoa e dar razón ou xustificar o fenómeno moral corresponde a unha rama da Filosofía que se denomina Ética. A Ética é un tipo de saber práctico e normativo que orienta as decisións e accións dos seres humanos para conducir a súa vida de forma boa e xusta. Con todo, o significado do ben, a xustiza e o deber non é unívoco e recibiu distintas respostas ao longo da historia por parte de distintos sistemas morais.
Así sucede nas nosas sociedades plurais, onde a globalización intensificou as relacións e interaccións máis aló das fronteiras nacionais e ten orixinado debates éticos sobre os beneficios e custos deste proceso; a súa influencia na liberdade, a igualdade ou a xustiza; as súas consecuencias no medio ambiente, as condicións laborais, as formas tradicionais de vida ou as xeracións futuras; ou o equilibrio entre universalismo e particularismo.
Neste contexto, a Ética debe facilitar a cooperación e o diálogo entre as diferentes tradicións e concepcións éticas para definir unha medida ou criterio universalmente válido compatible con estas tradicións; é dicir, un marco ético común do xusto e o debido. Quizá a proposta de criterio ético universal que máis apoio recibiu é precisamente a dos dereitos humanos.
A idea dos dereitos humanos foise desenvolvendo ao longo dos séculos, desde as primeiras manifestacións teóricas no estoicismo clásico e o pensamento moderno ata o seu plasmación na Declaración Universal dos Dereitos Humanos, coa que se consolida a institucionalización dos dereitos humanos no ámbito internacional.
Para un achegamento introdutorio aos dereitos humanos resulta fundamental afrontar as seguintes cuestións: cal é a orixe e desenvolvemento da idea dos dereitos humanos?; a que se refire o termo “dereitos humanos” e como se distingue doutros conceptos análogos?; como se clasifican os dereitos humanos?; que características esenciais definen aos dereitos humanos?; que institucións internacionais relaciónanse cos dereitos humanos? As respostas a estas preguntas ofrecerán unha descrición xeral da idea dos dereitos humanos que servirán para situar as conexións entre dereitos humanos e globalización.
Un dos caracteres xeralmente asociados aos dereitos humanos é o seu carácter universal. Este carácter é tamén distintivo da globalización, entendida como proceso de afianzamento dunha condición social na que avanza a interconexión global e se desdibujan as fronteiras e límites. As influencias recíprocas entre globalización e dereitos humanos aséntanse por tanto nesta pretensión de extensión global de ambas ideas. Algúns dos principais debates contemporáneos relativos aos dereitos humanos están intimamente relacionados coa globalización. Entre eles cabe sinalar o problema da responsabilidade dos estados por violacións de dereitos máis aló dos seus territorios, a responsabilidade de entidades multinacionais, o rol das ONG internacionais na promoción de certos dereitos humanos, a consideración da axenda de dereitos humanos como unha proposta etnocéntrica, a necesidade de protexer o medioambiente desde unha perspectiva global e as dificultades para asegurar a devandita protección, etc.
(*)A Guía docente é o documento onde se visualiza a proposta académica
da UDC. Este documento é público e non se pode modificar, salvo casos excepcionais baixo a revisión do
órgano competente dacordo coa normativa vixente que establece o proceso de elaboración de guías
