Guía DocenteCurso
Escola Universitaria de Arquitectura Técnica
  Inicio | galego | castellano | english | A A A |  
Grao en Arquitectura Técnica
 Asignaturas
  Patoloxía e Rehabilitación
   Contidos
Temas Subtemas
BLOQUE TEMÁTICO 1. A ACCIÓN RESTAURADORA E REHABILITADORA. O MANTEMENTO

1. A degradación dos edificios e do espazo urbano: a intervención
- O proceso degradatorio
-A intervención: restaurar, rehabilitar e reparar. Diferenzas con conservación e mantemento
- Accións necesarias en calquera intervención

2. A acción restauradora
- O Patrimonio: evolución e modalidades, causas de destrución, ferramentas de protección
- Criterios de intervención en restauración: doutrinas, documentos e cartas internacionais. Restauración activa e pasiva: exemplos. Tipos de intervención
- Organismos xestores

3. A acción rehabilitadora
- A rehabilitación dos edificios: esixencias básicas, actuacións e tipos de intervención; graos e alcance da rehabilitación; criterios da intervención
- A rehabilitación, rexeneración e renovación urbana
- Xestión da rehabilitación
 INTERACTIVA 1.1. Análise crítica de diversas actuacións
- Identificación e análise de intervencións no patrimonio arquitectónico con diferentes criterios: información fotográfica.

INTERACTIVA 1.2. INTERVENCIÓN NUN EDIFICIO
Trátase de analizar, dunha forma xeral, a necesidade de intervir sobre un edificio ou conxunto, ou sobre algún elemento significativo, do noso patrimonio construído elixido o alumno.
Analizaranse e describirán para o mesmo, dunha forma xeral, as accións necesarias en calquera intervención:
- Actuacións previas: estudos previos de información sobre o edificio e a súa contorna (históricos, arquitectónicos, urbanísticos, etc.), esbozos, definición métrica do estado actual, fotografías
BLOQUE TEMÁTICO 2. PROCESOS PATOLOGICOS E METODOLOXÍA DE ESTUDO

1. Lesións nos elementos construtivos: físicas (humidade, erosión, sucidade), mecánicas (deformacións, gretas, fisuras, desprendementos, deslizamientos, xiros e asentos, erosións, organismos), químicas (eflorescencias, oxidación e corrosión, organismos, erosión)

2. Os procesos patolóxicos. Factores intrínsecos e extrínsecos que contribúen á deterioración dos materiais : biolóxicos, físico-químicos e mecánicos

3. A metodoloxía no estudo patolóxico: observación, recoñecemento e toma de datos, análises de datos e reconstrución do proceso patolóxico. Identificación de causas e avaliación da magnitude do proceso Informe o diagnóstico. Conclusións. Proposta de actuación.

4. Técnicas de diagnóstico e inspección e ensaios.

Madeira.Técnicas de diagnóstico e inspección e ensaios. Inspección mediante catas e pozos. Ensaios ou inspeccións non destrutivas e e. destrutivos. Diagnóstico do estado xeral do elemento construtivo: higrómetro, termohigrómetro, auscultación endoscópica e termografía infravermella.
Aplicación de técnicas de inspección en estruturas de madeira: inspección visual, identificación de puntos singulares e técnicas básicas de inspección: xilohigrómetro, calas, t. endoscópocas, punzón, trade, gubia, martelo e termografía infravermella.
E. non destrutivos: arranque de parafusos, pilodyn, resistógrafo, resistencia ao paso da corrente eléctrica, asignación visual de clases resistentes, velocidade de propagación de ondas ultrasónicas, vibracións inducidas e ensaios de elementos estruturais, identificación de especie e probas de carga.

Aceiro. Aplicación de técnicas de inspección non destrutivas: Ensaio de líquidos penetrantes, e. de partículas magnéticas, e. de corrosión e e. de ultrasóns.

Formigón. Ensaios Non destrutivos: determinación do índice de rebote, determinación da velocidade dos impulsos ultrasónicos, medida da velocidade de corrosión e determinación do grao de carbonatación.
Ensaios destrutivos: probetas testemuña e determinación da forza de arrancamiento 		INTERACTIVA 2.1 e 2.2. PROCESOS PATOLÓXICOS: ESTUDOS PREVIOS
Trátase de analizar, dunha forma xeral, a necesidade de intervir sobre un edificio ou conxunto, ou sobre algún elemento significativo, do noso patrimonio construído elixido o alumno.
Analizaranse e describirán para o mesmo, dunha forma xeral, as accións necesarias en calquera intervención:
- Actuacións previas: estudos previos de información sobre o edificio e a súa contorna (históricos, arquitectónicos, urbanísticos, etc.), esbozos, definición métrica do estado actual, fotografías
- Estudo construtivo: sistemas construtivos utilizadas

NTERACTIVA 2.3. UTILIZACIÓN E MANEXO DE TÉCNICAS DE DIAGNÓSTICO.
Técnicas non destrutivas para diagnosticar problemas de humidade: termo-higrómetros, cámaras termográficas, esclerómetro, ultrasóns
TÉCNICAS DE DIAGNÓTICO DE PROCESOS DE ALTERACIÓN DO FORMIGÓN: Procesos de degradación físico-mecánicos e químicos. Aplicación e uso das diferentes técnicas de estimación da súa resistencia no laboratorio.
Procesos de carbonatación, ataque por ións cloruro e corrosión de armaduras.
Estimación da resistencia do formigón. A Norma UNE-EN 13791: Avaliación da resistencia a compresión in-situ en estruturas e elementos prefabricados de formigón.
Ensaios Non destrutivos: determinación do índice de rebote, determinación da velocidade dos impulsos ultrasónicos, medida da velocidade de corrosión e determinación do grao de carbonatación.
Ensaios destrutivos: probetas testemuña e determinación da forza de arrancamiento
Caso práctico de estimación de resistencia do formigón a través da avaliación conxunta de datos procedentes de ensaios destrutivos e non destrutivos.
BLOQUE TEMÁTICO 3. PROCESOS PATOLOGICOS DOS MATERIAIS E ELEMENTOS CONSTRUTIVOS

1. Os procesos de alteración dos materiais porosos.
Propiedades mecánicas e físicas: a estrutura de poros
O movemento da auga dentro dos materiais porosos. O movemento da auga líquida e o movemento da auga en forma de vapor
Factores de deterioración: auga, contaminantes atmosféricos, sales solubles e organismoa vivos. Factores intrínsecos aos materiais e factores externos.
Procesos de deterioración: mecánicos (tipo de cargas, concentración de cargas e as dilataciobnes térmicas. O problema das traccións nos materiais fráxiles), físicos (xeo-desxeo, cristalización de sales), químicos (disolución, hidratación, hidrólisis) e biogeoquímicos. O problema do ácido carbónico e do ácido sulfúrico nos materiais pétreos.

2. O diagnóstico de humidades
Tipos e características: Humidades de capilaridad e de condensación. Causas e patróns de comportamento
Técnicas e procedemento de diagnóstico.E non destrutivos (NDT) e e. minimamente destrutivos (MDT) Inspeccións visuais: lesións. Ensaios de monitorización: temperatura e humidade ambiente.
Determinación do contido de humidade dos materiais. Métodos indirectos. Termografía IR, métodos baseados en propiedades eléctricas dos materiais e medida da HR en perforacións. Métodos directos: métodos gravimétricos.
Identificación de fluxos de auga. Protocolo de toma de datos
Estudo de casos

3. Principios de funcionamento das fábricas tradicionais e contemporáneo
Características dos sistemas de fábricas.
Diferenzas entre fábricas contemporáneas e fábricas tradicionais.
O papel dos morteiros de albanelaría: requisitos das súas propiedades
Os muros de sillería e os muros de mampostería: a importancia do revestimento.
A construción con barro: tapia, adobe, cob e divisións interiores: barrotillo, pllabarro e encestado
Avaliación dos morteiros de cal, cemento e mixtos en revocos e xuntas
Os morteiros de barro: propiedades e influencia no ambiente interior

4. Os procesos de alteración das rocas.
Natureza e características petrogéficas, particularidades dos granitos e técnicas de diagnóstico.
Principais axentes de deterioración: a auga, os contaminantes atmosféricos, os sales solubles e organismos colonizadores. Os procesos de deterioración: p. mecánicos, físicos (xeo-desxeo, cristalización de sales), químicos (disolución, hidrólisis, complejación, hidratación) e biolóxicos
Os procesos de limpeza e consolidación.
A compatibilidade dos morteiros de albanelaría. O problema do yeso

5. Os procesos de alteración da madeira.
Procesos de deterioración biótico e abiótico na madeira. Durabilidad natural da madeira. Normativa. Identificación de puntos críticos que se poden presentar nos diferentes elementos construtivos. A protección fronte axentes bióticos e abióticos.

Intervención en estruturas de madeira
- Reestruturación de armazóns verticais: Substitución de zonas lesionadas, reforzos con escuadrías de madeira, reforzos con elementos metálicos, adición de prótese, creación de seccións mixtas
- Reestruturación de armazóns horizontais: substitución, apontoamentos, reforzo con elementos metálicos, adición de prótese, creación de forxados mixtos madeira-formigón
- Reestruturación de armazóns inclinadas


Os procesos de alteración dos materiais metálicos.
A corrosión química ou ambiental e a corrosión electrolítica. Factores determinantes da corrosión: humidade, sustancias captadoras de electróns, a condutividade iónica do medio, formación de películas, as heteroxeneidades.
A prevención: sistemas de protección. Preparación de superficies e sistemas de pintura recomendados segundo a agresividade ambiental.
 INTERACTIVA 3.1. CIRCUÍTO GUIADO POLA CIDADE (establecerase día e hora en horario lectivo)
Clasificación e recoñecemento de diferentes tipos de lesións en materiais diversos: pedra, morteiros, madeira.
Lesións e síntomas por perda de material, ganancia ou sucidade, actividade de organismos biolóxicos, lesións da estrutura e humidades

INTERACTIVA 3.2. Estudo patolóxico dun edificio. Identificación de lesións e humidades sobre o edificio elixido:

- Análise e elección de fichas de toma de datos, que permitan desenvolver unha metodoloxía adecuada no estudo patolóxico de estrutúraa
- Identificación de materiais e elementos construtivos diversos.
- Observación, recoñecemento e toma de datos de lesións en muros ou cerramentos, cuberta, instalacións e estrutura de madeira.
- Representación de lesións: aplicación a diferentes elementos construtivos do edificio: muro de fábrica e estrutura de madeira
- Representación en planos e documentación fotográfica
- Individualización das técnicas de inspección e diagnóstico de humidades
Lectura da documentación
Exposición e entrega de traballos


INTERACTIVA 3.3. PRÁCTICA NO TALLER
Amasado de morteiros e execución de revocos de cal e varro
Análise e identificación dos diferentes tipos de cal. O ciclo do cal.
O papel das areas no revogo. A importancia da granulometría.

Estudo patolóxico dun edificio. Diagnóstico
Lectura da documentación
Análise das lesións ou formas de alteración en muros tradicionais como consecuencia do uso de MORTEIROS INADECUADOS seleccionando edificios con lesións representativas
Entrega de traballos

INTERACTIVA 3.4. Estudo patolóxico dun edificio. Diagnóstico de procesos en MUROS
Lectura da documentación
1. Análise das lesións ou formas de alteración en muros tradicionais como consecuencia do uso de MORTEIROS INADECUADOS seleccionando edificios con lesións representativas
2. Análise das lesións ou formas de alteración en muros tradicionais de PEDRA identificando os procesos de alteración e os hipotéticos axentes causantes no edificio de estudo. Valorarase a presentación doutros casos de estudo de edificios de pedra que presenten distintos tipos de alteración.
Exposición e entrega de traballos

INTERACTIVA 3.5. Estudo patolóxico dun edificio. Diagnóstico de procesos en ESTRUTURA DE MADEIRA
Lectura da documentación
Análise das lesións ou formas de alteración en estruturas de madeira.
- Identificación a partir das lesións no edificio de estudo, dos procesos de alteración e os hipotéticos axentes causantes. Valorarase a presentación doutros casos de estudo de edificios con elementos de madeira que presenten distintos tipos de alteración.
-Identificación da durabilidad natural das especies de madeira na forxado/cuberta do edificio e análise da súa relación coas causas de deterioración

Describir o estado reformado da estrutura, analizando e describindo o procedemento de intervención nos diferentes elementos que integran a estrutura de madeira/aceiro, a fin de reparar e reforzar as armazóns verticais e inclinadas e os forxados, ou expor a súa substitución. Para iso buscarase información adicional á exposta na bibliografía, en catálogos e empresas especializadas nos traballos de reforzo en estruturas de madeira/aceiro
- Valorar os traballos necesarios para reparar tanto a lesión como a causa que a produciu
- Representar mediante detalles construtivos enlazados, o estado final da estrutura do edificio estudado, unha vez levada a cabo a intervención reparadora
Exposición e entrega de traballos
BLOQUE TEMÁTICO 4. PROCESOS PATOLÓXICOS E TÉCNICAS DE INTERVENCIÓN

1.CRITERIOS XERAIS DE LESIÓNS EN ESTRUTURAS
- Introdución á reparación estrutural: causas, intervención e reparación.
- Medición, análise, descrición e representación no informe
- Introdución á reparación estrutural
- Proceso de intervención na reparación

2.LESIÓNS ESTRUTURAIS EN CIMENTACIÓN
- Causas, intervención e reparación
- Estudos xeotécnicos, alteracións do chan, afeccións externas
- Tipoloxías de asentos, gretas e fisuras
- Recalces e reforzos. Substitucións. Fases na actuación.
- Consolidación do chan en rehabilitación
 INTERACTIVA 4.1. IDENTIFICACIÓN DE GRETAS E FISURAS EN EDIFICIOS
Realizarase a práctica sobre casos reais de distintos edificios. O alumno exporá e entregará un estudo de lesións variadas de distintos elementos estruturais de diferentes edificios, tratando de cubrir unha ampla tipoloxía de lesións estruturais sen ser necesaria unha gran profundidade no estudo das mesmas, que deberá conter polo menos:
- Descrición do elemento construtivo afectado, subsistema, elemento, identificación do material, estado do mesmo, descrición da lesión, función afectada, relación con outros elementos construtivos, etc.
- Diagnoses da causa ou posibles causas que puideron producir a lesión e relación con outras lesións, tanto directas como indirectas. Débese indicar a información solicitada da propiedade e usuarios así como lecturas realizadas.
- Describir a solución adoptada para a reparación estrutural describindo o procedemento de intervención. Definir os distintos elementos que a compoñen, as súas características e relacións con outros sistemas construtivos afectados.
- Definir outras actuacións auxiliares. Especificar se se deben adoptar medidas urxentes e indicar cales.
- Cualificar a importancia e perigo da mesma para un uso determinado indicando posibles consecuencias pola non intervención e a repercusión no uso do edificio.
- Medir e orzar a reparación. Cuantificar o tempo de execución.
- Definir graficamente a lesión e representar con detalles construtivos o estado final tras a reparación incluíndo os demais sistemas construtivos afectados.
- Especificar tipo de ensaios a realizar, previos á reparación, durante a mesma e posteriores para comprobacións.
3.LESIÓNS ESTRUTURAIS EN MUROS DE CARGA E ESTRUTURAS DE PEDRA EN XERAL
- Análise, diagnóstico e reparación
- Causas de lesións máis frecuentes en muros, arcos, bóvedas
- Intervención en muros: tipos de reparación, substitucións, tipos de reforzos con elementos engadidos, apertura de ocos.
- Intervencións específicas en arcos, bóvedas e cúpulas.
INTERACTIVA 4.2. ESTUDO DE LESIÓN ESTRUTURAL NUN SISTEMA CONSTRUTIVO DE PEDRA
O alumno exporá e entregará un caso real dunha lesión que afecte a un elemento construtivo de pedra. Tratarase coa máxima profundidade técnica e de detalle que sexa posible incluíndo polo menos os seguintes puntos:
- Descrición do elemento construtivo afectado, subsistema, elemento, identificación do material, estado do mesmo, descrición da lesión, función afectada, relación con outros elementos construtivos, etc.
- Diagnoses da causa ou posibles causas que puideron producir a lesión e relación con outras lesións, tanto directas como indirectas. Débese indicar a información solicitada da propiedade e usuarios así como lecturas realizadas.
- Describir a solución adoptada para a reparación estrutural describindo o procedemento de intervención. Definir os distintos elementos que a compoñen, as súas características e relacións con outros sistemas construtivos afectados.
- Definir outras actuacións auxiliares. Especificar se se deben adoptar medidas urxentes e indicar cales.
- Cualificar a importancia e perigo da mesma para un uso determinado indicando posibles consecuencias pola non intervención e a repercusión no uso do edificio.
- Medir e orzar a reparación. Cuantificar o tempo de execución.
- Definir graficamente a lesión e representar con detalles construtivos o estado final tras a reparación incluíndo os demais sistemas construtivos afectados.
- Especificar tipo de ensaios a realizar, previos á reparación, durante a mesma e posteriores para comprobacións.
4.LESIÓNS ESTRUTURAIS EN FORMIGÓN ARMADO
- Lesións nos elementos principais da estrutura: cimentación, pilares, muros, forxados e outros, tipoloxías básicas de fisuras e gretas.
- Análise, diagnóstico e reparación
- Soluciones de reforzo de elementos estruturais
- Reparación de formigón armado en procesos físico-químicos
 INTERACTIVA 4.3. ESTUDO DE LESIÓN ESTRUTURAL EN SISTEMA DE FORMIGÓN ARMADO
O alumno exporá e entregará un caso real dunha lesión que afecte a un elemento construtivo de formigón armado. Tratarase coa máxima profundidade técnica e de detalle que sexa posible incluíndo polo menos os seguintes puntos:
- Descrición do elemento construtivo afectado, subsistema, elemento, identificación do material, estado do mesmo, descrición da lesión, función afectada, relación con outros elementos construtivos, etc.
- Diagnoses da causa ou posibles causas que puideron producir a lesión e relación con outras lesións, tanto directas como indirectas. Débese indicar a información solicitada da propiedade e usuarios así como lecturas realizadas.
- Describir a solución adoptada para a reparación estrutural describindo o procedemento de intervención. Definir os distintos elementos que a compoñen, as súas características e relacións con outros sistemas construtivos afectados.
- Definir outras actuacións auxiliares. Especificar se se deben adoptar medidas urxentes e indicar cales.
- Cualificar a importancia e perigo da mesma para un uso determinado indicando posibles consecuencias pola non intervención e a repercusión no uso do edificio.
- Medir e orzar a reparación. Cuantificar o tempo de execución.
- Definir graficamente a lesión e representar con detalles construtivos o estado final tras a reparación incluíndo os demais sistemas construtivos afectados.
- Especificar tipo de ensaios a realizar, previos á reparación, durante a mesma e posteriores para comprobacións.
5.A ENVOLVENTE:
- Rehabilitación enerxética, impermeabilización e lesións estruturais
- Diferenciación de distintas causas orixe de lesión nun mesmo elemento de fachada.
- Influencia do deseño, materiais, mantemento, prevención

6.INTERVENCIÓN EN LESIÓNS DA ENVOLVENTE: CUBERTA
- Lesións máis comúns por tipoloxía de cubertas, exemplos
- Restauración, recuperación, consolidación e complementación de zonas inacabadas
- Intervención en cubertas inclinadas
- Cubertas planas: elementos
- Análises, diagnóstico e reparación
7.INTERVENCIÓN EN LESIÓNS DA ENVOLVENTE: FACHADAS
- Lesiones máis comúns, exemplos
- Pontes térmicas, filtracións, condensación, encontros carpintarías, etc
- Análises, diagnóstico e reparación
- Técnicas de intervención en cerramentos e revestimentos exteriores
- Influencia do deseño arquitectónico na deterioración de fachadas
- Conservación e mantemento: a sucidade da fachada.
 INTERACTIVA 4.4. ESTUDO DE LESIÓN QUE AFECTE Á ENVOLVENTE DO EDIFICIO DE ESTUDO
O alumno exporá e entregará un caso real dunha lesión que afecte a un elemento construtivo da envolvente do edificio e en concreto á súa capacidade de illamento térmico, impermeabilización ou integridade dos seus materiais, tratando de buscar a conxunción de todas elas. Tratarase coa máxima profundidade técnica e de detalle que sexa posible incluíndo polo menos os seguintes puntos:
- Descrición do elemento construtivo afectado, subsistema, elemento, identificación do material, estado do mesmo, descrición da lesión, función afectada, relación con outros elementos construtivos, etc.
- Diagnoses da causa ou posibles causas que puideron producir a lesión e relación con outras lesións, tanto directas como indirectas. Débese indicar a información solicitada da propiedade e usuarios así como lecturas realizadas.
- Describir a solución adoptada para a reparación estrutural describindo o procedemento de intervención. Definir os distintos elementos que a compoñen, as súas características e relacións con outros sistemas construtivos afectados.
- Definir outras actuacións auxiliares. Especificar se se deben adoptar medidas urxentes e indicar cales.
- Cualificar a importancia e perigo da mesma para un uso determinado indicando posibles consecuencias pola non intervención e a repercusión no uso do edificio.
- Medir e orzar a reparación. Cuantificar o tempo de execución.
- Definir graficamente a lesión e representar con detalles construtivos o estado final tras a reparación incluíndo os demais sistemas construtivos afectados.
- É obrigatoria a realización de sección construtiva completa da *envolvente do edificio.
- Especificar tipo de ensaios a realizar, previos á reparación, durante a mesma e posteriores para comprobacións.
BLOQUE TEMÁTICO 5. PROXECTO DE INTERVENCIÓN, MANTEMENTO E IEE

1.IEE INFORME DE AVALIACIÓN DO EDIFICIO
- Estado de conservación
- Condiciones básicas de accesibilidade
- Certificación enerxética
- Normativa

2.MANTEMENTO
- Criterios xerais. Custos
- Desde o proxecto, documentación do seguimento de obra
- O libro do edificio: mantemento preventivo
- Plan de mantemento
 INTERACTIVA 5.1. REALIZACIÓN DUN INFORME DE AVALIACIÓN DO EDIFICIO OBXECTO DE ESTUDO DURANTE O CURSO E FORMULACIÓN DUN PLAN DE MANTEMENTO.
O alumno exporá e entregará un Informe de Avaliación do Edificio (IEE) obxecto de estudo durante o curso de acordo ao modelo oficial do RDL 7/2015.
Concluirase coa presentación dun plan de mantemento no que deben figurar todas aquelas medidas a levar a cabo no futuro para que o edificio cumpra a función do uso que se lle dará. Farase referencia ás indicacións respecto diso contempladas no CTE e describiranse periodicidades das operacións de mantemento a realizar.
3.PROXECTO DE REHABILITACIÓN:
- O proxecto específico de rehabilitación
- A rehabilitación nas normas
- Tipoloxía de proxectos de rehabilitación. Xurisprudencia.

4.NORMATIVA EN REHABILITACIÓN
- Normas Xerais
- Patrimonio
- Camiño de Santiago
- Criterios de actuación en edificación existente
 -----
Universidade da Coruña - Rúa Maestranza 9, 15001 A Coruña - Tel. +34 981 16 70 00  Soporte Guías Docentes